Organisatiecultuur leren kennen
Bedrijven en organisaties zijn er in soorten en maten en niet iedereen past zomaar bij elk bedrijf. De organisatiecultuur moet bij je passen, wil je ergens naar tevredenheid kunnen werken. Hoe weet je of je bij een bedrijf past?
Wat houdt een organisatiecultuur concreet in?
Organisatiecultuur is een lastig begrip. De cultuur bepaalt onder andere hoe formeel een organisatie is, hoe de omgangsvormen zijn, hoe de kledingcode is en ook hoe de hiërarchische verhoudingen liggen. Het maakt bijvoorbeeld nogal uit of je als verpleegkundige werkt in een groot academisch ziekenhuis of in een antroposofische woongemeenschap voor gehandicapten. De inhoud van het werk hoeft niet eens zozeer te verschillen, de omstandigheden waarin je werkt doen dat des te meer. Denk aan de stijl van leidinggeven waaraan het management de voorkeur geeft; coachend of directief is een enorm verschil.
Jos heeft jarenlang gewerkt als boekhouder bij een chique privé-school. "In een prachtig pand aan een gracht. Alles was goed verzorgd, tot aan mooie koffiekopjes aan toe. Maar alles voelde strak. De directeur had de touwtjes stevig in handen en een spijkerbroek werd je niet geacht te dragen, bijvoorbeeld. Ik vond het nogal saai daar. Op een zekere dag kwam ik bij een grote houthandel in het havengebied aan de rand van de stad. Een enorme loods, vol hout, in soorten en maten. Het kantoortje zat in een keet op een industrieterrein en het was er een grote bende. Ik rook schepen en vers hout. Heerlijk! Ik heb de baas voor de gein gevraagd of ze niet een boekhouder nodig hadden. Laat hij daar nou net naar op zoek zijn. Ik werk er inmiddels een jaar en heb het vreselijk naar mijn zin!"
Dingen die je zelf van belang vindt in je werk zijn je zogeheten carrièreankers (of loopbaanankers). Die zeggen iets over de persoon die je bent in relatie tot je werk. Ben je erg gesteld op vrijheid, dan past een sterk hiërarchisch ingestelde organisatie wellicht minder bij je. Ben je juist risicomijdend van aard, dan word je misschien niet gelukkig van het werk op een klein onstuimig reclamebureau. Kijk eens naar een paar persoonlijkheidsmodellen om inzicht in je voorkeuren te krijgen, of doe onderzoek naar wat voor mens jij bent en wat je belangrijk vindt.
De organisatiecultuur van een bedrijf leren kennen
Organisatiecultuur is moeilijk te definiëren. Wie een bedrijf ernaar zou vragen, krijgt vermoedelijk vage antwoorden. Het opmerkelijke aan een organisatiecultuur is dat deze juist zit in kleine dingen. Die bepalen vaak de sfeer en ze zeggen iets over de basisprincipes die ten grondslag liggen aan een cultuur. Als je iets meer over de organisatiecultuur te weten wilt komen van een bedrijf waar je solliciteert, kun je de volgende dingen doen:
- Verzamel informatie over het bedrijf waar je solliciteert. Vraag een jaarverslag aan, bekijk de website en de advertenties van het bedrijf (zowel personeelsadvertenties als productadvertenties). Let op de toon en de vorm ('je' of 'u', formalistisch of juiste los taalgebruik, kleur en stijl van beeldmateriaal, vormgeving - creatief of behoudend?).
- Kijk rond in je netwerk en bepaal of er iemand is (of weer iemand anders kent) die werkt bij het bedrijf waar je solliciteert. Vraag diegene om over het bedrijf te vertellen: niet alleen over de objectieve zaken als omvang en locaties, maar ook over omgangsvormen, kleding, hoe men omgaat met de directeur, wat voor mensen er zoal werken et cetera. Bekijk ook hoe die persoon zelf is. Vraag je informant of hij denkt dat jij er zult passen.
- Word je uitgenodigd op gesprek, kijk dan goed om je heen. Waar staat het gebouw? Op een industrieterrein of aan een gracht? Hoe is de sfeer van de receptie of balie? Voel je je welkom? Hoe zijn de medewerkers gekleed (niet alleen de mensen met wie je spreekt)? Staan deuren open of zit alles potdicht? Hoe is de inrichting? Hangt er kunst aan de muur die je aanspreekt? Hoe is de sfeer van het gesprek? Vijandig, open? Let op: het een is niet per definitie beter dan het ander. Maar als je hecht aan een creatieve en open sfeer dan ben je misschien minder geschikt voor een groot, efficiënt georganiseerd bedrijf aan de rand van de snelweg.
Laat weten dat je past
Het bedrijf waar jij solliciteert is ook benieuwd naar jou. Je persoonlijkheid moet ook bij de organisatie passen. Jij moet moeite doen om je te laten kennen.
Een aantal suggesties:
- Een driedelig sollicitatiepak is misschien wel gangbaar, maar weinig persoonlijk. Als je solliciteert bij een grote bank, zal niemand van je verlangen dat je wat anders draagt dan zo'n pak, maar bij een kunstinstelling wordt een persoonlijke stijl erg gewaardeerd.
- Word je getroffen door de kunst aan de muur of de bijzondere meubels, maak er dan een terloopse opmerking over. De sollicitatiecommissie zal er een mentale notitie van maken.
- Verdiep je van te voren in het productassortiment van het bedrijf en noem iets wat je is opgevallen. Het laat niet alleen zien dat je je in het bedrijf hebt verdiept, maar het item dat je kiest zegt ook iets over jou. Over dezelfde nieuwe fancy computer zal een solliciterende techneut misschien een opmerking maken over de razendsnelle nieuwe technologie die voor de harde schijf is gebruikt, en de marketeer iets zeggen over de bijzondere vormgeving van de machine. Overigens zijn dit ook onderwerpen die je kort en bondig in een sollicitatiebrief kunt vermelden.
Annette Jager uit Amsterdam: "Ik solliciteerde op een baan als webredacteur. De directeur en het hoofd personeelszaken voerden het gesprek met mij. De directeur gebruikte grove taal, probeerde me steeds uit te dagen en maakte allerlei negatieve opmerkingen over de mensen die op mijn toekomstige afdeling werkten. Bijvoorbeeld dat ze altijd hun hakken in het tapijt zetten als hij iets wilde veranderen en zelf geen originele ideeën hadden. Ik was heel overdonderd door zijn houding maar was tegelijk trots dat ik goed overeind was gebleven. Achteraf had ik veel kritischer naar de sfeer van het gesprek moeten kijken. Die bleek later álles te zeggen over de verziekte cultuur in dat bedrijf."
- Bekijk van tevoren ook de nieuwsfeiten van het bedrijf en van de sector. Het kan je belangrijke gespreksstof opleveren omdat je een mening blijkt te hebben over de manier waarop het bedrijf zaken doet. De actualiteit zal snel tot een geanimeerd gesprek leiden en de interesse van de sollicitatiecommissie in jou verhogen.
- Vraag naar dingen waar je benieuwd naar bent en die naar jouw idee met de cultuur te maken hebben, bijvoorbeeld bijzondere evenementen die voor (of door!) het personeel georganiseerd worden of het opleidingsbeleid. Het takenpakket van de office managers zegt ook altijd veel over de cultuur. Word je geacht veel zelf te regelen of neemt hij/zij je veel werk uit handen?
Trek conclusies
Na een gesprek zal de sollicitatiecommissie conclusies trekken over jou, maar doe dat zelf ook over het bedrijf. Als het niet goed voelt of als de organisatie je (om wat voor reden dan ook) tegenstaat, overweeg dan om verder te zoeken. Bedenk dat je ergens langere tijd zult moeten werken, en het is daarom erg belangrijk dat je er past.
Aanbevolen website
Auteur: Ysolde Bentvelsen