Feedback op artikelen over beroep vertaler

[wouter van den Berg]

Geachte redactie,

Allereerst mijn complimenten voor deze site in het algemeen en de afdeling Vertalen in het bijzonder - ik vond 'm bij toeval en was blij verrast met de stukken van Vera van Dijk. Eindelijk eens een realistisch beeld van de vertaalmarkt, geen jubelverhalen waarmee opleidingen vertalers-in-spe van de regen in de drup helpen.

Tsja, en als je dan een goed verhaal hebt, ben je meteen gevoelig voor detailkritiek. ;-) Zo lijkt het mij belangrijk een paar zaken verder uit te splitsen.

Ten eerste: er zijn maar twee talencombinaties echt "groot": Nederlands-Engels en Engels-Nederlands. Duits-Nederlands en Nederlands-Duits liggen daar ver achter, gevolgd door Frans-Nederlands en vice-versa. Andere combinaties zijn nauwelijks van belang, dat wil zeggen in Nederland en voor vertalers met een Nederlandse achtergrond.

Alleen Nederlands-Engels kent een echt tekort aan goede mensen. Maar daar doet zich een probleem voor dat Vera van Dijk alleen in het voorbijgaan noemt: vertaalbureaus zoeken naar *moedertaalsprekers* ("native speakers") van de doeltaal. Dus een Nederlander vertaalt alleen naar het Nederlands, een Fransman alleen naar het Frans. Als je geen Brit, Amerikaan of Ier bent kom je in principe niet voor de belangrijke combinatie Nederlands-Engels in aanmerking. En helaas kiezen mensen die wél zo'n achtergrond hebben niet vaak voor een carrière als vertaler!

Moedertaalsprekers van andere talen die in Nederland verzeild zijn geraakt streven vaak juist wel naar zo'n carrière, maar met heel weinig succes. Wij hebben letterlijk honderden cv's liggen van vertalers (meestal vertaalsters) Russisch, die fantastisch gekwalificeerd zijn - moedertaalspreker, hoog opgeleid, vertaalervaring - maar waar we *niets* mee kunnen omdat de vraag gewoon te klein is.

Nu zouden deze en andere moedertaalsprekers ook vanuit het Engels naar het Russisch etc. kunnen vertalen, maar, en dat is een laatste punt dat ik mis in Vera's stuk, dan moet je als vertaler internationaal concurreren met ex-landgenoten, en de prijzen voor vertalen liggen bijna overal ter wereld lager dan in Nederland.

Dus resumerend, om potentiële vertalers, Nederlands en buitenlands, te beschermen tegen verkeerde (opleidings-)keuzen:
* Zeg iets over de talencombinaties
* Nuanceer het voordeel van native speaker zijn - want dat geldt eigenlijk alleen voor Engels.

Succes,

Wouter van den Berg
Directeur/eigenaar Vertaalbureau.nl

[René]

Beste Wouter,

Vriendelijk dank voor je uitgebreide reactie. Ik heb bij het kopje "Wat zijn je carrièremogelijkheden?" in het artikel Vertaler een parafrase toegevoegd:

Wouter van den Berg, directeur vertaalbureau.nl:

"Er zijn maar twee taalcombinaties echt groot: Nederlands→Engels en Engels→Nederlands. Alleen Nederlands→Engels kent een tekort aan goede vertalers. Vertaalbureaus zoeken namelijk vooral moedertaalsprekers van de doeltaal. Moedertaalsprekers van andere talen moeten bij vertaalwerk Engels→moedertaal internationaal concurreren met ex-landgenoten in lagere-lonenlanden, zodat ze in Nederland moeilijk aan werk komen."

Dat leek me de beste manier om dit artikel te verrijken met je zeer zinvolle kanttekeningen.

Nogmaals dank en vriendelijke groet,

[JochemVroom]

Geachte heer Van den Berg,

Erg goed commentaar op de stukken van Vera van Dijk, wij maken hetzelfde mee. Ik wil u er alleen wel op wijzen dat Nederlands - Engels en Engels - Nederlands niet de enige taal is die echt groot genoemd mag worden, dit zijn er meerdere en NE-EN komt er niet bij ieder vertaalbureau ver bovenuit.

Ook heeft elke taal zijn kansen voor vertalers/vertaalsters, neem bijvoorbeeld Nederlands-Singalees, wij hebben maar e e n vertaalster die dit kan, deze vertaalster krijgt hierdoor veel opdrachten. Dit terwijl honderden vertalers in onze database de opdrachten van Nederlands -> Engels moeten delen.

Met vriendelijke groet,

Jochem Vroom
Vertaalbureau Snelvertaler

[LSV]

Ook mijn complimenten aan Vera van Dijk voor de zeer goede informatiepagina over het vertalersvak. Ik heb wel een kleine opmerking over de opgenomen quote van Sonja van Wieren van UvA Vertalers.

Zij zegt namelijk: "Het geeft me voldoening als ik een belabberde tekst van een freelancer zo weet te redigeren dat ik deze achteraf wel tien keer kan herlezen en steeds weer tegenover mezelf moet toegeven: 'Ja, nu loopt het lekker.'"

Als ik dat lees vraag ik mij af: "Waarom heb je als vertaalbureau dan überhaupt freelancers in dienst die belabberde teksten afleveren?!"

LSV

[wouter van den Berg]

@Jochem: dank voor het compliment - dat telt dubbel zwaar als het van een collega van een gewaardeerde concurrent komt! ;-)

Leuk om te merken dat er toch nog zulke grote verschillen tussen bureaus zijn. Wij hebben voor zover ik weet nog nooit vraag naar Singalees gehad. Ik zou dus persoonlijk nooit een Singalees aanraden zich als freelancer te vestigen. Maar misschien kan een erbij geen kwaad. Anderzijds ben ik jaloers op het aantal vertalers Nederlands-Engels in jullie database - wij hebben er minder en ze zijn permanent overbezet.

Toch denk ik dat mijn waarnemingen wel logisch zijn - Engels is een belangrijke taal en vroeg of laat beseffen veel Nederlanders dat ze die taal toch niet op een professioneel aanvaardbaar niveau beheersen. En dan komen ze (tenminste als het voor hun werk is) vaak bij een vertaalbureau, en vaak met flinke volumes - volumes die je met Singalees nooit zal halen. Engels-Nederlands is ook groot, maar komt vooral uit het buitenland: bedrijven of collega-vertaalbureaus die grote meertalige projecten hebben en graag al hun Nederlands aan één bureau uitbesteden.

Met vertalingen naar en uit het Duits en Frans, en het Spaans en Italiaans, is de situatie vergelijkbaar, maar in getallen toch een stuk kleiner.

Ik ken het verschijnsel van een onverwachts populaire talencombinatie trouwens wel: onze vertaalster Georgisch kon op een moment het werk nauwelijks nog aan omdat we door mond-tot-mondreclame in de Georgische gemeenschap in Nederland bekend stonden als hét bureau voor alle Georgische persoonlijke documenten. Wij vertalen inmiddels niet meer voor particulieren, dat speelt misschien mee bij deze verarming.

Maar het lijkt me toch tricky mensen die een commercieel marginale taal als moedertaal beheersen aan te moedigen te gaan vertalen. Een stabiele stroom werk zullen zulke combinaties niet gauw opleveren, en zolang de situatie zo blijft, blijven andere carrièrekansen lonken. Hetzelfde geldt voor Nederlanders die een vreemde taal hebben gestudeerd, zelfs als het om een relatief belangrijke taal als Spaans of Italiaans gaat. Je zou er vertaler mee kunnen worden, maar of het lukt er je brood mee te verdienen is van veel factoren afhankelijk, en de meeste daarvan heb je niet in de hand.

@LSV Helemaal eens! Als je als editor in dienst van een vertaalbureau belabberd werk van een freelancer moet herstellen, heb je (of heeft je werkgever) een verkeerde freelancer ingehuurd. Grote fout van het vertaalbureau, selectie van goede vertalers is een van de belangrijkste taken van vertaalbureaus. Het is ook inefficiënt als je als editor het vertaalwerk min of meer over moet doen - editors horen puntjes op de i te zetten, en de weinige foutjes eruit te halen die iedereen nu eenmaal wel maakt. Laten we hopen dat dit toch een uitzonderlijk geval was.

Met hartelijke groet,

Wouter van den Berg

[Vertaalbureau Perfect]

Ik sluit mij aan bij de bevindingen van Wouter van den Berg.
Bij ons is Nederlands - Engels ook verreweg de grootste talencombinatie. Gevolgd door het Nederlands - Duits.
Vertaalbureau.nl en Vertaalbureau Perfect horen bij de grotere vertaalbureaus van Nederland. Dat wij dit beiden ervaren heeft denk ik wel enige relevantie, hoewel deze constatering statistisch gezien niet geheel verantwoord is.

Daarnaast heb ik nog een toevoeging. Zeker in deze tijd van verregaande automatisering is het goed om je te onderscheiden door je te specialiseren in een bepaald vakgebied. De specialisaties waar wij veel aanvragen voor krijgen zijn technische, juridische, marketing en in mindere mate medische en literaire vertalingen.
Je kan grofweg stellen hoe groter een exportmarkt is hoe meer vertaalwerk er beschikbaar voor is.

Jaarlijks voeren wij een onderzoek uit naar de meest voorkomende talencombinaties. De samenvatting van het onderzoek kan je bekijken via deze link. https://www.vertaalbureau-perfect.nl...raphic_pdf.pdf

Met vriendelijke groet,

Sam van Gentevoort
Vertaalbureau Perfect