Omgaan met werkdruk

Als echte carrièretijger kun jij natuurlijk flink doorhalen op je werk. Deadlines en doelen moeten tenslotte gehaald worden. Maar echte carrièretijgers weten ook dat het lichaam en de geest, net als bijvoorbeeld je auto, zorgvuldig behandeld moeten worden.

Voor fruittelers zijn zowel de vruchten als de wortels van de boom belangrijk. De prioriteit ligt bij de wortels. Die zorgen op langere termijn voor stabiele inkomsten. De vruchten vormen de winst op korte termijn. Als de teler alleen daar mee bezig zou zijn, zijn de bomen binnen een paar jaar opgebrand. Logisch toch? En dat geldt ook voor het menselijk lichaam en de menselijke geest.

Goed om kunnen gaan met werkdruk is in veel functies een belangrijke soft skill.

Werkdruk veroorzaakt spanning

Spanning en stress in je werk is meestal een gezonde zaak. De meeste mensen hebben (enige) druk nodig om lekker te functioneren en creatief te kunnen zijn. Ze werken optimaal met een gevoel van creatieve spanning of zelfs flow.

Om goed te kunnen omgaan met werkdruk moet je stress kunnen hanteren. De ene persoon heeft het meer in zich dan de ander. Want waar de één spanning omzet in alertheid en moeiteloos en snel schakelt tussen werkzaamheden, raakt de ander in paniek.

Een te hoge werkdruk of juist een te lage werkdruk?

Een té hoge werkdruk is het probleem dat ontstaat als je weinig tijd hebt om het gevraagde werk af te krijgen. Of je hebt het idee dat je continu op je tenen moet lopen om het gevraagde niveau te kunnen halen. Dat veroorzaakt spanning, ook wel stress genoemd. Is deze spanning niet zo groot en ligt het gevraagde maar net buiten je huidige mogelijkheden, is het creatieve spanning. Dat zorgt ervoor dat je leert, je ontwikkelt en je mogelijkheden vergroot.

Als de spanning te hoog oploopt, gaat dit ten koste van je werkplezier, je creativiteit en je effectiviteit. Als de spanning te lang aanhoudt, kan dit zelfs ten koste gaan van je gezondheid.

Of de werkdruk iemand teveel wordt, hangt af van een aantal factoren:

• Je belasting: de hoeveelheid werk, het niveau van je werk, de manier waarop je ermee omgaat en de drukte in je privéleven
• Je draagkracht: opleiding, vaardigheden en je algehele conditie

Ook een te lage werkdruk is niet goed voor je. Als je je nooit hoeft in te spannen krijg je net zo goed klachten. Heb je wel eens gewerkt tijdens heel rustige periode, bijvoorbeeld een vakantieperiode? Als er niets te doen is, duren de dagen ontzettend lang. Moet je dan wel wat doen, is het je eigenlijk meteen teveel. Het gaat dus om de balans.

Draagkracht en belasting

In hoeverre je werkdruk kunt hanteren, hangt af van de mate van belasting die je als persoon op je bordje hebt en je draagkracht.

Vermoeidheid belangrijkste oorzaak stressklachten
Een team van onderzoekers van de Universiteit van Maastricht volgde drie jaar lang ruim twaalfduizend werknemers van 45 grote ondernemingen. Hoge werkdruk, weinig autonomie, conflicten en weinig steun op het werk, ontdekten zij, werken vermoeidheid en psychische klachten in de hand. De persoonlijkheid speelt bij het ontstaan van met vermoeidheid samenhangende verschijnselen als stress en burn-out een veel kleinere rol dan verwacht. Er blijken ook duidelijke fysieke oorzaken te zijn voor vermoeidheid: met name overgewicht en te grote alcoholconsumptie (meer dan 15 tot 21 glazen per week). Werken in ploegendiensten en veel overwerk vergroten de kans op vermoeidheid eveneens.

Belasting

In een werksituatie houd je tegelijkertijd meerdere ballen in de lucht. Met elke extra bal daarnaast verhoog je de belasting die op je rust. Zoals:

• een opleiding die je naast je werk doet,
• reorganisaties en verandering van baan of baas, en
• een roerig privéleven, bijvoorbeeld door een verhuizing of een nieuw gezinslid.

Dit zijn voorbeelden van stressoren.

Draagkracht

Draagkracht (of belastbaarheid) verschilt van persoon tot persoon en van periode tot periode. Heb je een griepje onder de leden, dan vermindert dat je draagkracht. Als je langere tijd een te hoge werkdruk hebt, vermindert dat ook je draagkracht. Dat maakt dat langdurige stress iemand totaal kan uitputten. Een te hoge belasting vermindert als het lang duurt ook je draagkracht. Onderzoek heeft uitgewezen dat de belangrijkste oorzaak van klachten vermoeidheid is (zie kader). Zorg dus dat je goed uitgerust bent, een goede conditie hebt en wees alert op zaken waardoor je vermoeid en uitgeput raakt. Zo kun je stress beter hanteren.

Klachten?

Als de te hoge werkdruk (eventueel in combinatie met andere stressoren) te lang aanhoudt, kun je er klachten van krijgen. Klachten in verband met een hoge werkdruk en chronische stress zijn niet alleen voor de watjes, de zwakkeren en nerveuze types: ieder mens heeft zijn grenzen. Integendeel zelfs: vaak branden juist de mensen die altijd net dat beetje extra geven, op een gegeven moment op. Voor iedere carrièretijger is het daarom belangrijk te leren omgaan met stress.

Irma Wijsman is trainer/coach en drijvende kracht achter de Zaak Wijsman. Ze begeleidt onder andere mensen die last hebben van stressklachten. "De belangrijkste oorzaak van klachten veroorzaakt door werkdruk, is dat mensen niet luisteren naar zichzelf. Ze zijn bezig te voldoen aan verwachtingen -van henzelf of hun omgeving. De vraag of ze het allemaal wel trekken, is daarbij niet aan de orde. Vaak zie je dat als in het privéleven iets gebeurt, dat mensen ineens volledig instorten. Ze hebben in hun werk al jaren roofbouw gepleegd op hun lichaam. Wordt er dan iemand in de naaste omgeving ziek of zoiets, is dat de spreekwoordelijke laatste druppel. Ik help mensen zich te bevrijden van die verwachtingen en oordelen. Daardoor leren zij beter te reageren op hun gevoel en te luisteren, ook naar henzelf."

Vaardigheden voor het omgaan met werkdruk

Vaardigheden die belangrijk zijn bij het omgaan met werkdruk:

• grenzen stellen
• stress hanteren
• de planning van je werk
• kunnen omgaan met conflicten
• problemen bespreekbaar maken
• zorgen voor een goede balans tussen werk en privé

Hoe kun je je werkdruk verlagen?

Als je het gevoel hebt dat jouw werkdruk te hoog is, wacht dan niet te lang met dit bespreekbaar maken. Maak op een rustig moment een afspraak voor een gesprek met je manager. Bespreek de maatregelen die jij van je leidinggevende wilt vragen. Maar luister ook naar zijn of haar feedback over hoe jij met je werk omgaat.

Maatregelen waar je aan kunt denken zijn:

• Meer autonomie: meer zelf mogen bepalen hoe je je werk uitvoert en je eigen tijd mogen indelen.
• Verandering van functie of iets uit je takenpakket lichten.
• Meer collega's of ondergeschikten waar je werk aan kunt delegeren.
• Het werk anders organiseren of administratieve lasten terugdringen.
• Een korte vakantie of een paar vrije dagen om uit te rusten en weer op te laden.
• Een cursus of opleiding om beter te worden in een taak die je nu moeilijk en stresserend vindt.
• Meer steun van je leidinggevende en collega's bij het werk. Dat kan concrete ondersteuning zijn, of een sociaal vangnet dat collega's voor elkaar vormen.
  

Realiseer je dat een te hoge werkdruk ook een probleem is voor je werkgever. Jij verliest je motivatie, of krijgt je werk niet af en kunt er uiteindelijk ziek van worden. Je werkgever is zelfs wettelijk verplicht om problemen met werkdruk op te lossen. Geef aan dat je een oplossing zoekt die zowel voor jou als de leidinggevende werkt.

Probeer concrete afspraken met je manager te maken. Spreek af dat jullie over enige tijd bespreken wat er verbeterd is.

Hoe toon je in een sollicitatie aan dat je kunt omgaan met werkdruk?

Je gaat solliciteren als verpleegkundige in een ziekenhuis. Goed om kunnen gaan met werkdruk, is een van de eisen. De werkdruk in de zorg is immers hoog. Je zult soms lange dagen moeten maken en komt ook in aanraking met emotionele zaken, zoals sterfgevallen.

Tijdens je stage bleek dat je goed bestand bent tegen emotioneel zware situaties. Je luistert dan naar mensen en biedt ze steun, maar je trekt het je niet persoonlijk aan. Langere tijd hard door werken levert jou geen problemen op, zo heb je ervaren tijdens je afstuderen. Je was toen ook al fulltime aan het werk. Dat zet je in je sollicitatiebrief.

In je cv onder het kopje hobby´s zet je dat je veel sport. Daaruit kunnen ze afleiden dat je ook fysiek in goede conditie bent en dat je een uitlaatklep hebt, zodat je opgebouwde spanning ook kwijt kunt.

Meer voorbeelden

Projectleider: In mijn sport, de atletiek, ben ik een typische sprinter. Ik ga hard richting de finish. Ik vergelijk de sprint met een project. Ik ben goed bestand om een periode onder grote druk te werken. Daarna moet een relatief rustigere periode volgen, de opstart van een nieuw project bijvoorbeeld.

Manager: Omdat ik goed kan delegeren, houd ik mijn hoofd koel in hectische periodes. Dan fungeer ik echt als stuurman, die mijn afdeling door de storm loodst.

Voorbeelden van competentiegerichte vragen over omgaan met werkdruk tijdens het sollicitatiegesprek:

• Beschrijf een situatie waarin je ondanks zeer hoge werkdruk het hoofd koel hebt weten te houden. Wat deed je om dat te laten lukken?
• Geef een voorbeeld van een situatie waarin je je grenzen hebt aangegeven om te voorkomen dat de werkdruk te hoog zou worden. Hoe heb je dat gedaan en wat was de reactie?
• Je hebt een afspraak staan voor een gesprek met je manager over een project, maar je hebt het er eigenlijk te druk voor. Wat doe je in dat geval?
  

Aanbevolen websites

• Je hebt nog zoveel te doen: die boeken lezen, een diploma halen, je project afronden, de klusjes van vandaag, maar... waar haal je de energie vandaan? - door Ysolde Bentvelsen op Leren.nl.
  
• Voorkom een hoge werkdruk door vaker nee te zeggen - door Wout Sorgdrager op Leren.nl.
  
• Werkstress: 8 tips om met je werkgever te praten over je werkdruk - Dokter Bosman
• Werkdruk: wat is het en hoe kun je het verlagen? - vakbond FNV
  

Auteur: Mariëlle de Groot