Monitoring

Monitoring is het systematisch observeren van iets waarneembaars in de loop der tijd en structureel vastleggen van vergaarde meetgegevens in een registratiesysteem. Je houdt daarmee toezicht op een proces van ontwikkelingen en veranderingen.

Monitoring wordt in de wetenschap ingezet om inzicht te krijgen in bijvoorbeeld veranderingen in de natuur. In het politiek bestuur wordt het gebruikt om de effectiviteit van beleid te monitoren.

Een monitor geeft antwoord op vragen zoals:

• Ontwikkelt de werkelijkheid zich binnen de bandbreedte van de verwachtingen waarmee we rekening hebben gehouden?
• Is het gevoerde beleid effectief?
• Zitten we nog op het goede spoor?
• Wat gaat goed? Wat kan beter?

Competenties die een rol spelen

Medewerkers die zich professioneel bezighouden met monitoring zijn vaak sterk in de competenties:

De Monitor is een teamrol in het model van Belbin.

• Accuratesse: Je streeft naar nauwkeurigheid. Je probeert fouten te voorkomen en ziet erop toe dat de taken binnen je bedrijf grondig, geordend en zorgvuldig worden uitgevoerd.
• Verantwoordelijkheid. Je wilt kwalitatief hoogstaand werk afleveren omdat je weet dat er veel van afhangt. Je bent medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van de monitor en daarmee voor de kwaliteit van het beleid.
  
• Observeren van mensen: In sommige beroepen moet je een vakkundig oordeel over iemand kunnen vellen. Dat doe je door die persoon te observeren.

Beleidscyclus

Monitoring is normaliter onderdeel van een breder beleidsprogramma dat bestaat uit de fasen:

1. Beleid ontwikkelen om ergens op te sturen (met een belangrijke rol voor beleidsmedewerkers)
   
2. Interventies plegen en maatregelen nemen
3. Monitoren
4. Evalueren
5. Bijsturen

Wat kan worden gemonitord?

• Mensen en hun gedrag (leerlingen door een leraar, cliënten door professionals in de GGZ)
• Medische parameters (bijvoorbeeld iemands gehoor door een audioloog).
• Natuur (bijvoorbeeld de insectenstand) of het milieu (stikstofdepositie)
• Verkeer: om de veiligheid en doorstroming van verkeer te weten (en dan zo nodig te kunnen verbeteren) is monitoring noodzakelijk.
• Productieproces van een bedrijf. Sommige bedrijven hebben een speciale dienst of afdeling voor de monitoring van het productieproces.
• De grondwaterstand van een bouwblok.
• In de ICT wordt de beschikbaarheid (uptime) van servers en websites automatisch gemonitord.
  
• En verder alles wat van waarde is om methodisch te bewaken.

Wat zijn de doelen van monitoring?

Monitoring kan dienen om:

• de effecten van genomen maatregelen te volgen en evalueren
• relevante veranderingen te ontdekken
• nieuw beleid te ontwikkelen

Soorten monitoring: real-time vs periodiek monitoronderzoek

Elektronische monitoring

Sommige parameters kunnen in real-time technisch worden gemeten. Een voorbeeld zijn de vitale functies van een patiënt die worden bewaakt op de intensive care. Zodra hartslag, bloeddruk of zuurstofsaturatie te hoog of te laag wordt, slaat de apparatuur alarm en beoordeelt een ic-verpleegkundige of -arts wat er moet gebeuren.

Sommige relevante parameters zijn technisch meetbaar, maar kunnen alleen statistisch zinvol geïnterpreteerd worden op een lange tijdschaal. Dat geldt bijvoorbeeld voor het kooldioxidegehalte van de atmosfeer. Wereldwijd zijn er honderden meetinstallaties en de gegevens worden over de planeet en de tijd statistisch geïnterpreteerd. 

Periodiek monitoringsonderzoek

Andere zaken in de samenleving zijn niet zo eenvoudig meetbaar, of hebben geen vaste infrastructuur van meetinstallaties. Dan kan periodiek een monitoronderzoek of monitoringsonderzoek worden gedaan om ontwikkelingen in de gaten te houden. Het proces van monitoring bestaat uit tenminste twee metingen: een nulmeting (inventarisatie van de startsituatie) en een effectmeting (evaluatie of resultaat).

Combinaties van verschillende soorten monitoring komen veel voor. Zo wordt de zeespiegel technisch gemeten en wordt met periodiek onderzoek de veiligheid van de waterkering onderzocht en beoordeeld.

Voorbeelden

Van deze professionele voorbeelden kun je leren hoe je een monitoringsplan opstelt, goede monitoring uitvoert en monitoringseisen formuleert.

• Monitoring waterveiligheid - Informatiepunt Leefomgeving
  Nederland neemt allerlei maatregelen om ons land te beschermen tegen hoogwater. En monitort daarbij de omgevingswaarden en signaleringswaarden. Zo controleert ons land of de genomen maatregelen nog voldoen of dat er extra maatregelen nodig zijn.
• Protocol Monitoring Hernieuwbare Energie - CBS
  
• Monitoringseisen CO2-uitstoot - Nederlandse Emissieautoriteit
  
• Integrale Gezondheidsmonitor COVID-19, RIVM, GGD, ARQ en Nivel.
  

• Monitoring van de natuur - Bij12
  De partijen die betrokken zijn bij natuurbeleid en -beheer hebben een uniforme werkwijze ontwikkeld voor de monitoring van de natuur en de beoordeling van de natuurkwaliteit.

• De wettelijke kaderrichtlijn monitoring water bepaalt:  "De Minister van Infrastructuur en Milieu stelt het monitoringsprogramma vast met inachtneming van ..."

Bronnen

• Monitoring op de ic - Ziekenhuis Gelderse Vallei
  
• CO₂ Earth - Statistische gegevens over het CO₂-gehalte van de atmosfeer.