Omgaan met roddelen op de werkvloer

Roddelen is informatie delen over iemand achter iemands rug om, dus terwijl diegene niet bij het gesprek aanwezig is. De roddelaar is degene die de informatie deelt, de ander is de ontvanger. De roddel is de informatie die gedeeld wordt. Het onderwerp of doelwit van de roddel is degene waarover gesproken wordt.

Binnen ieder bedrijf wordt geroddeld, het heeft zelfs voordelen: het versterkt de band tussen collega’s en helpt stress verminderen. Frustraties van je afpraten of moeizame werkrelaties bespreken lucht namelijk op. Maar een problematische roddelcultuur kan de sfeer flink verzieken. Hoe ga je als manager goed om met roddel en achterklap? Wat kun je doen als collega's over jou roddelen?

Voordelen van roddelen

Volgens een Amerikaans onderzoek besteden we maar liefst een vijfde tot twee derde deel van onze dagelijkse conversaties aan praten over andere mensen die er op dat moment niet bij zijn. Vooral op het werk kletsen we flink wat af. Roddelen gebeurt al sinds de oertijd en was noodzakelijk om te kunnen overleven. Door te roddelen kon je informatie inwinnen over de positie van anderen: wie deed wat, wie was te vertrouwen, voor wie moest je oppassen, wie waren de rivalen en wie medestanders? Ook al zijn we tegenwoordig niet meer op de steppe actief, roddelen heeft nog steeds positieve kanten:

1. Bonding: versterken van de onderlinge band en zorgen voor meer samenhang.
   
2. Informatie-uitwisseling: regels, normen en waarden van de cultuur helder maken.
   
3. Bedrijfscultuuraanduider: door hoe er over anderen wordt gepraat is snel duidelijk wat wel en wat niet getolereerd wordt.
4. Stressverlager: bespreken van problemen en herkenning zoeken bij een ander vermindert stress.
5. Sfeerverhoger: roddelen verhoogt het werkplezier.

Te laat
Het is al de vierde keer in twee weken tijd dat Irma een half uur te laat op het werk is en steeds vaker snibbig reageert. Sandra en haar collega Ilse ergeren zich er groen en geel aan. Bij de koffieautomaat treffen ze Saskia, een gezamenlijke collega, en ventileert ze hun ongenoegen. Vind Saskia het ook niet ongepast? “Ze heeft onlangs nog een nieuwe auto gekocht, dus daar kan het niet aan liggen, zegt Saskia triomfantelijk” Saskia begrijpt dat Sandra en Ilse zich storen aan het gedrag van Irma, maar vertelt vervolgens in goed vertrouwen dat Irma en haar man uit elkaar zijn en ze in een vechtscheiding verwikkeld is. Sandra en Ilse begrijpen nu waar het gedrag van Irma vandaan komt en hebben medelijden met haar. Saskia is een aantal jaren geleden ook gescheiden en weet als geen ander hoeveel veranderingen, pijn en verdriet dit met zich meebrengt. Ze besluit om dezelfde middag nog een praatje met Irma aan te knopen om haar in persoon een hart onder de riem te steken.

Als manager is het dus niet verstandig om een honderd procent roddelvrije werkvloer te willen bewerkstelligen. Als er helemaal niet geroddeld wordt, is dat zelfs een teken dat er geen binding is tussen de medewerkers en het bedrijf. Mensen die veel over elkaar praten hebben een bepaalde interesse in elkaar. De groep bij elkaar houden, dat is een belangrijke functie van roddelen.

Hogeropgeleiden roddelen het meest

Uit onderzoek van TNS NIPO blijkt dat hbo’ers en academici meer dan alle andere groepen graag over anderen praten en de nieuwtjes veelvuldig doorvertellen.

Bron: www.tns-nipo.com

Nadelen van roddelen

Roddelen wordt problematisch als er sprake is van kwaadsprekerij, kliekjesvorming, pesten en (strategisch) manipuleren. Dit gebeurt vaak achter iemands rug om, zodat de persoon in kwestie zich niet goed kan verdedigen. Lasterroddel kan leiden tot fricties en onderlinge vijandigheid en dat moet te allen tijde voorkomen worden. Negatief roddelen gaat ten koste van de productiviteit en de sfeer.

Er zijn een aantal concrete signalen waaraan je als manager merkt dat een roddelcultuur de werksfeer verziekt:

• Collega’s trekken hun mond niet open tijdens vergaderingen, maar wel erna.
• Het ziekteverzuim is hoog
• De productiviteit is gedaald
• Er is sprake van een wij-tegen-zij-sfeer
  
• De sfeer op de werkvloer is niet goed
  

Als manager heb je de schone taak om de juiste balans zien te vinden in het roddelen door de voordelen te stimuleren en de nadelen te bespreken. Hoe kun je dit doen? Door allereerst te begrijpen hoe roddelen ontstaat. In de meeste gevallen ontstaat het namelijk omdat mensen niet weten waar ze aan toe zijn. Het zit in de menselijke aard om te willen weten wat er speelt. Krijgt men hier geen hoogte van, dan worden oorzaken of redenen zelf bedacht. Veel roddels ontstaan dus vanuit een behoefte aan controle. Door informatie achter te houden, stimuleer je roddel en speculaties. Open zijn dus, vooral in fouten, tekortkomingen en pijnlijke beslissingen. Krijg je in de gaten dat er veel geroddeld wordt, beleg dan niet direct een vergadering waarin je uitspreekt dat het roddelen moet stoppen. Voor een goede oplossing van het probleem moet je verder kijken dan het topje van de ijsberg. Doorgaans heb je te maken met een vertrouwensprobleem en doe je er verstandiger aan om de situatie allereerst helder te krijgen om van daaruit concrete stappen te nemen. Spreek mensen aan op negatief roddelen, stel duidelijke grenzen en maak medewerkers medeverantwoordelijk voor een cultuur van openheid en onderling vertrouwen.

Geef als manager het goede voorbeeld en wees transparant. Zorg voor een goede, vertrouwelijke relatie met je werknemers. Lunch af en toe eens mee en blijf ook eens voor een gesprek bij de koffieautomaat hangen. Op deze manier heb je gelegenheden tot smalltalk om meer zich te krijgen op je werknemers en hun onderlinge verhoudingen. Uiteraard is het niet de bedoeling dat je tijdens zulke meetings gezellig meeroddelt. Zorg ervoor dat je altijd voldoende professionele afstand bewaart. Je schaadt je geloofwaardigheid en betrouwbaarheid als je als baas kletst over een medewerker. Van jou wordt juist oprechtheid verwacht. Komt er iets aan de orde waar je het niet in dergelijke setting over wilt hebben, dan kun je dit duidelijk maken door te zeggen dat je het op de agenda zal zetten of het tijdens een functioneringsgesprek wil bespreken.

Collega’s roddelen over mij: wat kan ik doen?

• Ga assertief in gesprek met een collega die kwaadspreekt over jou. Zeg met een ik-boodschap dat je het vervelend vindt.
• Roddels kunnen ontstaan doordat je iets uit je privéleven in vertrouwen hebt gedeeld met een collega, die dat later toch heeft doorverteld. Wees terughoudend met praten over vertrouwelijke kanten van je privéleven met collega's, het zijn immers geen persoonlijke vrienden. Je kunt als vuistregel aanhouden: deel alleen die informatie, die wat jou betreft algemeen bekend mag worden.
• Roddelen in de betekenis van ‘praten over een collega die er niet bij is', is van alle tijden. Je collega's zullen in jouw afwezigheid ook over jou praten. Zolang dat respectvol gebeurt is er niets aan de hand. Stel een grens bij onware of al te intieme roddels over anderen. Wie tegen jou roddelt, zal ook over je roddelen. Zeg daarom tegen je collega's dat je liever geen onwaarheden, speculatie of intimiteiten over collega's bespreekt. Vraag eens op de man af: "waarom vertel je me dit?" Zo bevorder je het ontstaan van een nieuwe norm.
• Praat over geruchten alsof het je niet uitmaakt. Als er bijvoorbeeld gesproken wordt over een bepaald probleem dat je hebt gehad op het werk, vertel dan wat je ervan hebt geleerd en hoe je jezelf hebt ontwikkeld. Je hebt het achter je gelaten en het is niet meer interessant.
• Doe eens aardig tegen een roddelaar. Knoop een vriendelijk gesprek aan en geef een oprecht compliment. Misschien voelt hij zich schuldig, omdat hij negatief over je gesproken heeft.
  

Aanbevolen video

Aanbevolen website

Auteur: Marieke van Oosterhout, met bijdragen van René Pijlman