Hbo-opleiding voor Popmuziek
De popmuzikant van nu is niet alleen een muzikaal talent, maar ook een ondernemer die zijn weg weet in de muziekbusiness. Vanuit die gedachte zijn de laatste jaren een aantal voltijdopleidingen op hbo-niveau ontstaan met namen als Rockacademie en Academie voor Popcultuur. Naast instrumentale of vocale vaardigheden komen op deze opleidingen ook andere aspecten van het popmuzikantenbestaan aan bod, zoals studiotechnieken, songwriting, bandcoaching en muziekmanagement. De opleidingen zijn gericht op muzikanten die zich willen voorbereiden op een carrière in de popmuziek.
Emiel Scholsberg (33), één van de eerste afgestudeerden aan de Rockacademie Tilburg:
"Ik had al wat opleidingen uitgeprobeerd en niet afgemaakt, waaronder muziekwetenschappen. Die universitaire studie vond ik veel te abstract en theoretisch. Ik wilde met muziekbeleving bezig zijn, en niet alleen maar praten over muziek. Om me als gitarist verder te kunnen ontwikkelen op zowel commercieel als artistiek gebied, koos ik voor een hbo-opleiding Popmuziek."
"Als muzikant is goed zijn niet genoeg. Je hebt andere mensen nodig, die in je geloven. Mensen die met je willen samenwerken, waarmee je je eigen ideeën kunt uitvoeren, of die voor jou net een stapje extra willen zetten om bijvoorbeeld een optreden voor je te regelen. Gitaar spelen kun je in de praktijk leren, de meerwaarde van de opleiding zit in het netwerk dat je opbouwt. Daarnaast krijg je een diploma, in mijn geval een dubbeldiploma popdocent en docent muziek. In principe kan iedereen muziekles geven, maar ik word dankzij dat papiertje naar rato betaald. Tijdens de opleiding gaf ik al gitaarles. Inmiddels run ik mijn eigen gitaarschool en heb ik zelf mensen aangenomen. Naast gitarist en docent ben ik nu dus ook werkgever."
Wat kun je ermee worden?
Afgestudeerde studenten komen veelal terecht in bands en acts, in studio’s, bij podia, festivals, boekings- en managementkantoren. Ook kun je een eigen bedrijf beginnen in de muziekbusiness, of aan de slag in de tv-, film of reclamewereld.
Afgestudeerden vervullen functies als:
Wat is je kans op een baan?
De bedrijfstak popmuziek is een sterk competitieve bedrijfstak: het aanbod van uitvoerend popmuzikanten is veel groter dan de werkgelegenheid. In Nederland moet je hard werken om als popmuzikant je brood te kunnen verdienen. Daar staat tegenover dat de muziekindustrie in de breedste zin van het woord – van detailhandel tot muziekscholen, van internationale platenmaatschappijen tot regionale boekingskantoren – veel mogelijkheden biedt. Het aantal instituten, scholen en andere organisaties die zich op maatschappelijk of commercieel vlak op muziek richten, groeit. Hierdoor zullen nieuwe banen vrijkomen voor afgestudeerden.
Wat is het carrièreperspectief?
Voor de meeste muzikanten bestaat de dagelijkse praktijk niet alleen uit muziek maken. Veel professionals kiezen voor een combinatie van activiteiten. Ze zijn bijvoorbeeld naast muzikant ook docent of manager. Daarom besteedt de hbo-opleiding popmuziek ook aandacht aan zaken als managementtechnieken en ondernemersvaardigheden.
Om een reële visie op je carrièremogelijkheden te ontwikkelen, krijg je tijdens de opleiding veel ruimte om je eigen ideeën uit te proberen. Je werkt samen met andere popmuzikanten en wordt gecoacht door ervaren professionals, waaraan je je eigen ideeën kunt toetsen. Aan de contacten die je al tijdens de opleiding legt, houd je een goed netwerk over.
Wat zijn de belangrijkste competenties?
- Ondernemend. Als popmuzikant moet je jezelf telkens opnieuw kunnen uitvinden. Je moet kansen zien en weten te creëren.
- Samenwerken. Tijdens je studie werk je veel in groepen en krijg je met verschillende karakters, smaken en stijlen te maken. Je leert om anderen in hun waarde te laten en hun smaak of stijl te respecteren.
- Artisticiteit en creativiteit. Je kunt de opdracht krijgen om binnen een paar uur een liedje en een performance te bedenken, zonder gebruik te maken van instrumenten en elektriciteit. Hiervoor moet je een beroep kunnen doen op je creërend vermogen.
- Durf. Om het podium op te willen en kunnen, heb je wel enige durf nodig. Je moet als muzikant je talenten aan een publiek durven tonen.
- Discipline. De tijd dat je in je vrije tijd een beetje zat te jammen is voorbij. Je moet nu doelgericht aan opdrachten werken en dat vereist discipline.
Hoe lang duurt het en wat doe je tijdens de opleiding?
De hbo-opleidingen voor popmuziek duren vier jaar. Het eerste studiejaar, de propedeuse, is een oriëntatiejaar. Aan de hand van thema’s als cultureel ondernemerschap, werkveld en muzikantschap kun je je oriënteren op de rest van je studie en je carrière als popmuzikant.
De hoofdfase omvat het tweede tot en met vierde jaar. Het lesprogramma is opgedeeld in praktische, theoretische en beroepsvoorbereidende categorieën. Bij praktisch kun je denken aan lessen en workshops in expressie, bij theoretisch aan vakken als muziekgeschiedenis en reflectie op de popcultuur. Bij beroepsvoorbereiding krijg je inzicht in de wereld en werking van de popmuziekcultuur en daarnaast trainingen in bijvoorbeeld managementtechnieken en ondernemersvaardigheden.
In de hoofdfase loop je stage, waarbij je een aantal weken meewerkt in een bedrijf zoals een platenmaatschappij, popmuziekstichting, festivalorganisatie, poppodium of muziektheater. Ook werk je veel samen met andere studenten om praktijkervaring op te doen. Dit soort samenwerkingsprojecten kunnen gezamenlijke optredens, workshops en presentaties zijn.
Hoe zwaar is het?
Je krijgt veel praktijkopdrachten, zoals het geven van optredens en workshops. Daarmee kun je meteen toetsen of je een leven als popartiest ziet zitten, of dat je de voorkeur geeft aan een carrière achter de schermen. Met een praktijkopdracht ben je niet altijd om zes uur klaar. Je ‘huiswerk’ kan in de avonduren of in het weekend plaatsvinden. Dat betekent dat je vaak een deel van je vrije tijd moet opofferen aan je studie. De zwaarte van de opleiding hangt ook af van je eigen ambities. Zijn deze hoog, dan zul je het zwaar hebben om ze waar te maken of om ze bij te stellen. Omdat je veel samenwerkt met andere muzikanten – die een andere smaak of mening kunnen hebben – kun je niet altijd je eigen idee uitvoeren.
Welke toelatingseisen zijn er?
De toelatingseisen verschillen per opleiding. Over het algemeen geldt dat je een diploma nodig hebt van:
- Havo met profiel Cultuur & Maatschappij, Economie & Maatschappij, Natuur & Gezondheid of Natuur & Techniek
- Vwo met profiel Cultuur & Maatschappij, Economie & Maatschappij, Natuur & Gezondheid of Natuur & Techniek
- Mbo niveau 4
Instrumenten waarmee je kunt worden toegelaten zijn gitaar, basgitaar, drums en keyboards. Ook als songwriter, zanger/zangeres, rapper, dj of danceproducer kun je je aanmelden. Daarna moet je meestal een toelatingsexamen doen. Dit examen kan bestaan uit een auditie, een schriftelijke muziektest of het insturen van een portfolio.
Als je niet de juiste vooropleiding hebt en je bent ouder dan 21 jaar, dan kun je eventueel toch aan de opleiding beginnen. Meestal krijg je na aanmelding eerst een toelatingsgesprek, gevolgd door een test om je studieniveau te bepalen.
Hoe kom je erachter of de opleiding bij je past?
Wil je serieus carrière maken in de popmuziek?
Ben je al actief als muzikant, zanger, liedschrijver, rapper, producer, dj of vj?
Wil je je ontwikkelen als artiest, coach of ondernemer?
Dan is een popopleiding voor jou een goede keuze.
Wat is het profiel van de studenten?
Popmuziekstudenten houden niet van uniformiteit. Ze gaan hun eigen weg, zijn artistiek en ondernemend aangelegd. Ze laten graag zien wat ze in hun mars hebben. En bovenal: ze delen een passie voor popmuziek.
Welke hbo-opleidingen lijken erop?
- Diverse conservatoria – hogere muziekscholen – hebben tegenwoordig een specialisatie of afstudeerrichting popmuziek voor getalenteerde muzikanten.
- De hbo-opleiding Media en Entertainment Management is interessant voor mensen die een managementfunctie ambiëren bij een radio- of televisieomroep, een filmproductie- of een entertainmentbedrijf.
Auteur: Irene Koot