Discipline

Discipline (of werkdiscipline) wil zeggen dat je de regels en procedures binnen je bedrijf of organisatie kent en je daarnaar voegt. Heb je problemen of zijn er zaken onduidelijk, dan wend je je tot degene die daarvoor verantwoordelijk is.

Zelfdiscipline (of zelfcontrole) betekent dat je aan jezelf regels kunt opleggen en je daaraan kunt houden. Iemand met goede zelfdiscipline kan zichzelf aanzetten iets te gaan doen, ook als hij er op dat moment geen zin in heeft. Zelfdiscipline is voor elke ambitieuze professional een belangrijke soft skill.

Wat betekent discipline concreet?

Kleine en grote regels: ze berusten allemaal op afspraken. Medewerkers die de afspraken kennen en zich hier aan houden, helpen hun bedrijf goed te laten draaien. Het tegenovergestelde van discipline is anarchie: je weigert je aan regels te houden. Door zo’n houding ben je eigenlijk in geen enkele functie te handhaven, behalve misschien als wereldvreemd landschapsschilder in een hutje op de hei. Je kunt voor jezelf beginnen, maar ook dán moet je gedisciplineerd zijn. Dus niemand ontkomt eraan.

Als je gedisciplineerd bent accepteer je dus beslissingen van bovenaf. Ook als die minder voordelig voor jezelf zijn. Je sputtert niet tegen als je baas je vraagt over te werken, zoals eerder is afgesproken. Bovendien ken je je eigen taken en verantwoordelijkheden. Als iets niet duidelijk is, dan vraag je om uitleg aan je leidinggevende.

Belangrijk is ook dat je op iedere situatie beheerst reageert. Je begint dus niet ‘ach en wee’ te roepen als beslissingen of nieuwe regels je niet bevallen. Als je vindt dat er afgeweken moet worden van bepaalde regels, dan overleg je dat eerst met je manager of leidinggevende. Met je team heb je bijvoorbeeld iedere vrijdag om tien uur een kort overleg. Je zorgt dat je op tijd aanwezig bent en je plant geen andere afspraken rond die tijd. Als je kind onverwachts naar het ziekenhuis moet of er komt iets anders belangrijks tussen, dan heb je natuurlijk alle reden om een uitzondering te maken.

Wat is de betekenis van discipline voor de organisatie?

Als de medewerkers overwegend goed gedisciplineerd zijn, dan:

  • verlopen de bedrijfsprocessen gecontroleerd en voorspelbaar;
  • voldoet de organisatie aan kwaliteits- en veiligheidsnormen;
  • is de klanttevredenheid hoog;
  • is er 'rust in de tent'.

Dit geldt natuurlijk alleen als de regels redelijk en effectief zijn. Discipline betekent per definitie dat medewerkers zich aan de regels houden, maar als de regels niet deugen dan werkt discipline averechts.

Discipline als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie discipline (of: gedisciplineerd) staat op vrijwel elke lijst met algemene competenties.

Welke ondersteunende competenties komen bij discipline kijken?

  • Wilskracht is het vermogen om je aandacht, emoties en verlangens te beheersen.
  • Aanpassingsvermogen. Zich voegen naar betekent niet alleen aanpassen aan personen, maar ook je voortdurend aanpassen aan veranderingen in de regels van je werkomgeving.
  • Flexibiliteit. Als binnen je organisatie een nieuwe regel wordt afgekondigd, dan houd je niet vast aan je eigen mening, maar aanvaard je de nieuwe regel.
  • Integriteit. Omdat mensen weten dat jij je afspraken altijd nakomt, ben je een betrouwbaar persoon voor je omgeving.
  • Loyaal aan organisatie. Je hebt op jouw beurt vertrouwen in je werkgever. Je wil een bijdrage leveren aan de groei van het bedrijf. Daarom werk je actief mee aan het naleven van de procedures.
  • Verantwoordelijkheid. Je weet dat een goede organisatie afhangt van gedisciplineerde medewerkers. Wanneer je verantwoordelijkheidsgevoel hebt, ben je meer gemotiveerd je aan de regels en normen te houden die daar gelden.

Beroepen waarin je de competentie discipline goed kunt gebruiken

Mensen in ondersteunende functies zullen over het algemeen deze competentie het meeste toepassen. Secretariële of assistent-functies, zoals de directiesecretaresse, zijn daarvan uitgesproken voorbeelden. Toch heb je in feite bij elke baan discipline nodig. Een bedrijf valt of staat grotendeels met de mate waarin regels worden nagekomen. Bovendien: hoe hoger geplaatst, hoe meer verantwoordelijkheid. Daarom zal juist de directeur van Microsoft bijzonder goed de procedures en wetten binnen zijn bedrijf kennen en ze opvolgen. Niet alleen heeft hij een voorbeeldfunctie, maar zijn discipline zal ook de winstmarge en de reputatie van zijn bedrijf ten goede komen.

Een zelfstandig ondernemer zonder personeel (zzp'er) lijkt op het eerste gezicht weinig discipline nodig te hebben voor zijn werk. Hij hoeft immers geen meerderen te gehoorzamen. Toch is dat niet helemaal waar. Een zelfstandige moet namelijk zichzelf besturen. Als hij geen regels opstelt en zich daaraan houdt (bijvoorbeeld op tijd uit je bed komen en om negen uur achter de computer zitten), zal hij de winst van zijn bedrijf aardig verminderen. Aan jezelf discipline opleggen kan bovendien veel zwaarder zijn dan andermans regels opvolgen. Om deze reden heeft juist deze beroepsgroep een hoge mate van zelfdiscipline nodig om goed te kunnen functioneren.

Discipline als kernkwaliteit

Volgens het model van de kernkwaliteiten en kernkwadranten kan discipline net als elke kwaliteit doorslaan naar een valkuil. Je bent dan te gedisciplineerd en anderen zien dat als een slechte eigenschap. Jouw uitdaging is om dat te voorkomen. Als discipline een kernkwaliteit van je is, dan kun je daarbij ook allergieën hebben en je ergeren aan bepaald gedrag van anderen.

Wat is de valkuil van discipline?

De een is gedisciplineerd, een ander is gedisciplineerder, jij bent het gedisciplineerdst. Dat is een kwaliteit. Maar kun je ook té gedisciplineerd zijn? Jazeker.

Je volgt natuurlijk alleen de procedures en regels binnen je bedrijf voor zover dat redelijk is. Als je werkgever wil dat er bepaalde punten in je contract worden opgenomen waar jij het niet mee eens bent, ben je gerechtigd om deze aan te kaarten. Discipline is niet hetzelfde als automatisch ja zeggen tegen je baas.

Discipline kan ook betekenen dat jij nieuwe regels maakt voor je bedrijf wanneer je ziet dat daar behoefte aan is en ze een aanvulling vormen. Daarom gaat deze competentie goed samen met een redelijke portie assertiviteit. Over het algemeen heeft een bedrijf meer aan een collega met visie en doorzettingsvermogen, dan een passieve druif die met alle winden meewaait. Maar, ga je regels bedenken waarvan niemand het nut ziet, behalve jij, dan ben je aan het doorslaan.

Ook zelfdiscipline kan doorslaan. Als je jezelf te strenge of rigide regels oplegt, kun je last krijgen van stress en oververmoeidheid. De workaholic is er een voorbeeld van.

Je gaat te ver als je collega's probeert te disciplineren of ze disciplinaire maatregelen oplegt, terwijl dat niet bij je functie hoort. Laat disciplinering over aan HRM-professionals en de betreffende leidinggevenden.

Wat zijn jouw uitdagingen of leerdoelen?

Belangrijke leerdoelen om te voorkomen dat discipline doorslaat naar een valkuil zijn:

  • Creativiteit: je treedt buiten de kaders van regels en procedures en bedenkt originele ideeën, oplossingen en methoden voor je werksituatie.
  • Flexibiliteit: je past je eigen houding en opvattingen vrijwillig aan als de omstandigheden veranderen. Je kiest een andere aanpak als de situatie daarom vraagt, maar je houdt vast aan je doel.
  • Aanpassingsvermogen: je blijft efficiënt werken onder wisselende omstandigheden door je steeds aan te passen aan de omgeving, taken, verantwoordelijkheden en/of mensen.
  • Spontaniteit: neem deel aan activiteiten of ervaringen die niet gepland of gestructureerd zijn.

Wat zijn je allergieën?

Als je zeer gedisciplineerd bent, dan kun je je ergeren aan:

  • Losbandige en chaotische types, die alle regels en procedures aan hun laars lappen.
  • Mensen die onbetrouwbaar zijn, zich niet aan hun afspraken houden, toezeggingen niet nakomen, te laat komen et cetera.
  • Collega's die geen aandacht hebben voor details of niet accuraat zijn.
  • Mensen met weinig doorzettingsvermogen, die iets al snel met een smoesje opgeven.

Wat te doen als je weinig discipline hebt?

  • Houd bij wanneer je regels hebt overtreden en wat de reden daarvoor was. Deed je dit opzettelijk of omdat iets je niet duidelijk was? Ga na of je eerst met je leidinggevende hebt overlegd of dat je op eigen initiatief het probleem hebt willen oplossen.
  • Wees je ervan bewust dat iedereen – jij dus ook – een voorbeeld is voor anderen in het bedrijf. Denk erover na hoe jij het zou vinden als de door jou gestelde regels niet worden opgevolgd. Heeft het zin om altijd overal tegen in te gaan en je af te zetten tegen je leidinggevende? Je gaat de zaken heel anders zien door je in te leven in andermans positie.
  • Als je moeite hebt met bepaalde procedures, vraag dan een gesprek aan met je leidinggevende. Als hij de achtergrond toelicht, ben je misschien gemotiveerder om je eraan te houden. Dat helpt veel meer dan de boel te laten sudderen. Uiteindelijk komt het toch een keer tot een uitbarsting.
  • Als voorbereiding op een dergelijk gesprek kun je eerst concrete suggesties opschrijven voor het veranderen of verbeteren van de regels waar je moeite mee hebt. Je moet ook voor jezelf op een rijtje hebben waarom volgens jou veranderingen noodzakelijk zijn. Zo kun je je leidinggevende gemakkelijker overtuigen.
  • Als dit allemaal niet helpt, moet je je gaan afvragen of je wel in de cultuur van je bedrijf past. Misschien past het beroep niet bij jouw eigenschappen?

Kun je discipline leren?

Discipline is in principe te leren op de werkvloer door medewerkers in een disciplinegesprek aan te spreken op hun gedrag, een reprimande te geven of maatregelen aan te kondigen als er geen verbetering komt. Als je zelf open staat voor dit soort feedback, kun je erin groeien. Voor sommige werknemers geldt bovendien dat ze niet gedisciplineerd zijn omdat ze de regels onvoldoende kennen. Informatie bieden en herhalen is in zulke gevallen essentieel.

Aan de andere kant weten de meeste werknemers wel wat er van hen wordt verwacht, maar voelen ze geen behoefte om hieraan gehoor te geven. Discipline is voor deze personen meer een kwestie van willen luisteren dan van leren. Wanneer er onwil in het spel is, is het moeilijk deze competentie verder te ontwikkelen.

Discipline voor thuiswerkers

Heb je geen baas boven je, bijvoorbeeld omdat je freelancer of thuiswerker bent, dan kun je je zelfdiscipline opschroeven met behulp van de volgende tips:

  • Ga bij jezelf na wat je zwakke punten zijn. Kijk ik teveel tv? Blijf ik hangen in de ochtendkrant? Kan ik m'n bed niet uitkomen en/of kom ik er nooit op tijd in? Probeer in alle rust te bepalen wat je gaat doen om dit soort zaken te verbeteren. Laat bijvoorbeeld de krant in de brievenbus steken totdat je je taken hebt afgerond en lees hem 's avonds.
  • Maak een strakke weekplanning. Zo ben je meer gemotiveerd om je dagelijkse taken af te ronden, dan als je denkt "hum, wat zullen we vandaag weer eens gaan doen?" Kijk ook vooruit in je planning. Als je weet wat je op lange termijn af wilt hebben, voel je ook meer druk om hard te werken. Bovendien brengt een systematische aanpak rust in je leven en dus meer voldoening.
  • Houd regelmaat aan in slaap en werktijden. Liever continu van negen tot vijf, dan de ene keer overdag en de andere keer van acht uur 's avonds tot drie uur 's nachts. Het is beter voor je lichaam en je bent waarschijnlijk overdag toch een stuk energieker. Steeds weer een ander werkritme houd je niet lang vol.
  • Vertel familie, vrienden en kennissen dat je op bepaalde tijden aan het werk bent, en dus niet gestoord wil worden. Gezellige telefoontjes en bezoekjes zijn leuk, maar ze kunnen je planning aardig in de war brengen. Leg ook uit dat je werk - al is het thuis - echt werk is en je niet vergelijkbaar bent met de eeuwige student die baadt in zeeën van tijd.
  • Leg niet teveel taken op je bordje. Je raakt dan gestrest. De kans is groot dat er dan helemaal niets van je werkzaamheden terecht komt, omdat je geneigd bent het eerder op te geven. Durf ook nee te zeggen tegen een opdrachtgever, al is het een leuke klus. Ook in dit opzicht moet je jezelf regels stellen.

Zelfdiscipline trainen

Je kunt je zelfdiscipline gaandeweg versterken door de 'disciplinespier' proactief en bewust te trainen, door uitdagende maar realistische doelen te stellen. Daarbij kun je onderscheid maken tussen:

  • dingen die je minder wilt doen (slechte gewoontes afleren als je laten afleiden, ongezond eten, roken, alcohol drinken)
  • dingen die je meer wilt doen (voorbeelden: geconcentreerd werken, gezond eten, sporten). 

Hier zijn geen cursussen voor. Kies je eigen persoonlijke doelen, maak een plan voor je training en word steeds gedisciplineerder. Ga bewust zelfgekozen uitdagingen aan. Als je dit langere tijd volhoudt, zul je verbaasd staan van het resultaat.

Dingen die je minder wilt doen

Kies om te beginnen een vervangende gewoonte. Bijvoorbeeld: zet een kop thee waar je eerder een wijntje zou pakken.

Als je de prikkel of behoefte aan de slechte gewoonte voelt opkomen:

  1. Pauzeer een moment en sta stil bij het gevoel: welke behoefte voel je?
  2. Richt je aandacht op de beloning op de lange termijn (je gaat je gezonder en vrijer voelen).
  3. Kies voor de vervangende gewoonte.

In het begin is dit lastig, maar na verloop van tijd zul je merken dat de behoefte aan de oude gewoontes wegzakt.

De essentie van deze methode uit The Craving Mind (zie Bronnen) is dat je het gewoontegedrag onderbreekt en met je volle bewustzijn voor het nieuwe gedrag kiest.

Dingen die je meer wilt doen

Kies doelen die net iets buiten je comfortzone liggen. Het is okay als je enige weerstand voelt, maar de doelen moeten wel realistisch zijn.

Gebruik je beperkte zelfdiscipline om goede gewoontes te ontwikkelen. Later zorgt gewoontegedrag ervoor dat je het gewenste gedrag makkelijker volhoudt.

Affirmaties voor zelfdiscipline

Train regelmatig affirmaties om je zelfcontrole positief te beïnvloeden.

Voorbeelden:

  • Ik beheers mijn gedrag volledig
  • Ik stel mezelf doelen en ik werk met volharding tot ze zijn bereikt
  • Ik ben sterk, bekwaam en gedisciplineerd
  • Ik werk elke dag ten minste 3 uur met volledige focus aan mijn belangrijkste project

Hoe toon je discipline aan bij een sollicitatie?

Je reageert op een personeelsadvertentie waarin wordt gevraagd om een directiesecretaresse. De ideale kandidaat werkt gedisciplineerd, zo staat bij de vereisten. Daar hoef jij niet lang over na te denken. Je opleiding tot directiesecretaresse heb je met gemak doorlopen, mede doordat je er een strak studieschema op na hield. Hierdoor wist je precies wanneer je een opdracht moest maken of moest leren voor een examen en kon je naast je opleiding in je vrije tijd op hoog niveau stijldansen.

Dit leg je kort uit in je sollicitatiebrief of tijdens je sollicitatiegesprek.

Meer voorbeelden van discipline

  • Zelfstandig tekstschrijver: Ik heb geen probleem met zelfdiscipline. Niet uitstellen maar meteen oppakken is mijn motto. Ik sta iedere ochtend om half acht op, neem een kop sterke koffie, lees de krant en om half negen zit ik achter mijn computer mijn teksten te schrijven. Ik heb nog altijd mijn deadlines gehaald.
  • Verpleegkundige: Tijdens mijn werk moet ik veel lopen, tillen en ga zo maar door. Een goede lichamelijke conditie is dan ook onmisbaar. Daarom ga ik iedere week twee keer naar de sportschool. En of het nu stormt of bloedheet is: het is voor mij geen reden om niet te gaan. Ik vind het heel belangrijk om mijn spieren soepel te houden.
  • Software Engineer: Elke wijziging die ik aanbreng in onze software gaat door een strakke procedure heen: issue registreren in de tracker, testcase coderen, de softwarewijziging implementeren, documentatie aanpassen, review door een collega en het geheel opnemen in ons versiebeheersysteem. Die discipline vind ik vanzelfsprekend voor een professional.

Voorbeelden van competentiegerichte vragen over discipline tijdens het sollicitatiegesprek:

  • Geef een voorbeeld van een situatie waarin je jezelf bepaalde regels hebt opgelegd. Hoe zorgde je ervoor dat je die regels ook naleefde? Wat waren de moeilijkheden daarbij?
  • Heb je wel eens een doel bereikt door een grote mate van discipline aan de dag te leggen? Wat voor doel was dat en wat heb je moeten doen en laten om dat doel te bereiken?

Aanbevolen websites

Bronnen

Auteur: Vera van Dijk, met bijdragen van René Pijlman

Je bent hier: Home Functioneren Professionele eigenschappen Discipline