Bescheiden

In een vacaturetekst zul je bescheidenheid niet vaak vinden in het lijstje met persoonskenmerken van de ideale kandidaat. Toch vinden velen het een mooie eigenschap. Als je bescheiden bent, kun je jezelf op de achtergrond plaatsen als de situatie hierom vraagt. Je luistert goed naar een ander en vraagt door. Dat maakt je in de ogen van anderen een prettige gesprekspartner en collega. Niet voor niets luidt een bekend Nederlands gezegde: ‘Bescheidenheid siert de mens’.

Wat is bescheidenheid?

Bescheidenheid is een complex begrip. Associaties met bescheidenheid zijn onder andere geloofwaardigheid, sympathie, introversie, nederigheid, beleefdheid en hoffelijkheid. Heel positief dus. Maar bescheidenheid wordt ook geassocieerd met zwakte en onzekerheid.

Vergelijk de volgende situaties maar eens:

Peter is een leidinggevende die altijd oog en oor heeft voor (de problemen van) zijn collega’s. Hij doet zijn werk goed en behaalt uitstekende resultaten. Hij is trots op zijn team en geeft hen gepaste complimenten. Hij is een chaoot en dat weet hij zelf ook. Hij neemt zichzelf hierom regelmatig op de hak. Arrogantie is hem vreemd; je zult hem niet gauw betrappen op hoogdravend taalgebruik. Zijn collega’s vinden hem een heel prettig persoon om mee samen te werken.

Patrick wil van baan veranderen en tijdens zijn sollicitatiegesprek wordt hem gevraagd naar een project waar hij trots op is. Hij formuleert hakkelend een antwoord en kijkt van de recruiters weg. Hoewel hij mooie projecten heeft gedaan, vindt hij vindt het lastig om over zijn successen te praten. Na het gesprek zijn de recruiters het unaniem met elkaar eens: Patrick is niet de juiste kandidaat voor de functie. Te onzeker en te zwakke presentatie.

Zoals uit het voorbeeld van Peter blijkt, is bescheidenheid absoluut geen verkeerde eigenschap. Als je bescheiden bent, heb je een realistische kijk op jezelf en op de relaties die je met anderen hebt. Je hebt een goed beeld van je eigen sterke punten en de punten die je kunt verbeteren. Je hebt respect voor anderen en waardeert hun sterke punten. Dit maakt je een prettig persoon met wie het goed samenwerken is.

Je kunt het woord 'bescheiden' ook tegenkomen met een andere betekenis: schriftelijke stukken (bijvoorbeeld voor een vergadering of akten voor een formele procedure).

Maar je kunt ook – net als Patrick – te bescheiden zijn. En dan kan deze in wezen heel mooie eigenschap je in de weg staan in situaties waarbij je jezelf moet verkopen of profileren, zoals tijdens een sollicitatiegesprek. Als je te bescheiden bent, doe je jezelf minder goed voor dan je bent. Je maakt jezelf kleiner dan noodzakelijk is en je bagatelliseert je talenten. En dat is doodzonde, want juist met datgene waar je goed in bent kun je een belangrijke bijdrage leveren aan een groter geheel. Bovendien haal je er zelf het meeste plezier uit en voldoening uit om die sterke punten in te zetten.

Ben jij te bescheiden?

• Vind je dat je leidinggevende uit jouw werk moet kunnen opmaken wat je weet en kunt?
• Hebben jouw collega’s wel eens verbaasd gereageerd toen je vertelde waarmee je je bezighield?
• Heb jij geen hoge gedachten van jezelf, geen hoge verwachtingen van je carrière?
  
• Is er wel eens een opdracht of project aan jouw neus voorbij gegaan die jij in jouw ogen prima had kunnen vervullen?
• Worden er wel eens vragen gesteld aan een collega over een onderwerp waar jij meer van weet?
• Denk jij bij een lastig project: Laat dat maar over aan collega X, want dat kan ik toch niet terwijl je hiervoor wel degelijk de juiste capaciteiten in huis hebt?

Kun je de meeste vragen met ‘ja’ beantwoorden, dan is de kans groot dat jij een (te) bescheiden persoon bent. Je kunt dit beeld checken bij je omgeving. Vraag je familie, je vrienden en eventueel je collega’s of zij jou (te) bescheiden vinden. Vinden zij jou zichtbaar op de werkvloer? Kun jij je goed profileren?

Als je te bescheiden bent, zien anderen niet wat je doet en kunt en dat gaat ten koste van je zelfvertrouwen en succes. Omdat je het niet gepast vindt om te koop te lopen met jouw unieke kwaliteiten, word je klein en onzichtbaar. Hierdoor doe je niet alleen jezelf, maar ook je collega’s en de organisatie waarvoor je werkt te kort.

Wees dus bescheiden over de dingen die je minder goed kunt (en wellicht wil je die vaardigheden ontwikkelen), maar wees vooral eerlijk en zichtbaar over je kwaliteiten en talenten.

Wat zijn de voordelen van minder bescheiden zijn?

• Je werkplezier neemt toe
• Je zelfvertrouwen krijgt een boost
• Je zult meer succes in je werk ervaren

Tips om minder bescheiden te zijn tijdens een sollicitatiegesprek

In een sollicitatiegesprek zul je jezelf moeten verkopen en laten zien wat je goed kunt.

Bereid je goed op je sollicitatiegesprek voor. Je weet dat je gesprekspartners meer over jou te weten willen komen en dat je over jezelf moet praten. Opscheppen is iets anders dan eerlijk zijn. Breng je sterke punten in kaart en benoem deze concreet aan de hand van de STAR-methode. Als jij een bepaald project tot een succes hebt gemaakt, dan mag je hier eerlijk en open over vertellen. Op deze manier kun je op constructieve wijze over jezelf vertellen zonder arrogant over te komen. Schrijf op wat je wilt zeggen en oefen de tekst van tevoren. Doe dit met een vriend of een familielid, zodat hij of zij je eerlijk kan vertellen hoe je overkomt. Oefen net zo lang totdat je de tekst heel natuurlijk kunt overbrengen. Waar moet je hierbij op letten?

• Spreek hoorbaar, duidelijk en vloeiend, dus niet zachtjes, binnensmonds en hakkelend.
• Gebruik geen negatieve woorden als je over jezelf praat. Vertel over jezelf in positieve bewoordingen. Hierdoor laat je zien dat je vertrouwen hebt in je eigen kwaliteiten.
• Zit rechtop en met de schouders naar achteren, dus niet ineengedoken.
• Spreek enthousiast en met passie.

Als je van nature erg bescheiden bent, zal het in het begin zeer vervelend voelen om over jezelf te praten. Maar hiervoor geldt: al doende leert men. Na verloop van tijd gaat het je steeds gemakkelijk af.

Bescheidenheid als kernkwaliteit

Volgens het model van de kernkwaliteiten en kernkwadranten kan bescheidenheid net als elke kwaliteit doorslaan naar een valkuil. Je bent dan te bescheiden en anderen zien dat als een slechte eigenschap. Jouw uitdaging is om dat te voorkomen. Als bescheiden een kernkwaliteit van je is, dan kun je daarbij ook allergieën hebben en je ergeren aan bepaald gedrag van anderen.

Wat is de valkuil van bescheidenheid?

De een is bescheiden, een ander is bescheidener, jij bent het bescheidenst. Dat is een kwaliteit. Maar kun je ook té bescheiden zijn? Jazeker. Overmatige bescheidenheid kan doorslaan naar:

• Onzichtbaar zijn: je verdwijnt op de achtergrond, spreekt je niet uit en maakt je kwaliteiten en prestaties niet kenbaar.
  
• Relevante informatie over je prestaties achterhouden. Je neemt bijvoorbeeld aan dat je leidinggevende alle gegevens in je personeelsdossier heeft gezien over de opleidingen die je hebt gevolgd. Je vertelt er dus niet over, zelfs niet als je diploma relevant is voor een uitdagend project dat aan de orde is. Een voltooide opleiding is een feit, waarover je rustig kunt vertellen op een relevant moment zoals in een functioneringsgesprek.
• Onderschatting van je eigenwaarde: je hebt een laag zelfbeeld en hebt moeite om je eigen waarde te erkennen. Hierdoor durf je niet goed je behoeften en grenzen aan te geven en laat je over je lopen.
• Moeite hebben met het ontvangen van complimenten en positieve feedback. Je bagatelliseert je eigen prestaties en wimpelt lof af.
  
• Beperkte zelfexpressie: je onderdrukt je meningen, ideeën of creativiteit. Je bent bang om je mond open te doen of een bijdrage te leveren.
  
• Perfectionisme: je voelt de behoefte om jezelf voortdurend te bewijzen en legt de lat onrealistisch hoog voor jezelf.
  
• Bedriegerssyndroom (imposter syndrome): je bent ervan overtuigd dat het niet lang zal duren totdat iemand erachter komt dat je eigenlijk incompetent bent, dat je succes puur door geluk komt en dat je hoe dan ook een keer door de mand valt.

Deze valkuilen belemmeren je zelfontwikkeling en professionele groei, waardoor je carrière stagneert.

Wat zijn jouw uitdagingen of leerdoelen?

Belangrijke leerdoelen om te voorkomen dat bescheidenheid doorslaat naar een valkuil zijn:

• Ambitieus zijn en jezelf profileren om een carrièredoel te bereiken.
• Zelfwaardering: denk positief over jezelf.
• Assertiviteit: je gedachten, gevoelens en meningen op een directe, eerlijke en gepaste wijze uiten. Je geeft je grenzen aan en maakt je behoeften kenbaar.
• Durf: ambitieuze doelen bereik je nu eenmaal alleen als je af en toe risico's durft te nemen.
  
• Je comfortzone vergroten: ga regelmatig een nieuwe uitdaging aan, ook als die in eerste instantie oncomfortabel voelt.
• Ondernemend zijn: je bent geneigd tot actie. Je blijft niet stilzitten als er iets moet gebeuren, maar gaat actief aan de slag.
• Enthousiasme tonen: je laat merken dat je je energiek en euforisch voelt over je werk.

Wat zijn je allergieën?

Als je zeer bescheiden bent, dan kun je je ergeren aan iemand die:

• Arrogant op de voorgrond treedt, zichzelf op een voetstuk plaatst en zich beter of belangrijker voelt dan anderen.
• Narcistische trekjes heeft: iemand die grote behoefte heeft aan bewondering, zichzelf graag belangrijk en groot maakt en weinig empathie heeft voor anderen.
• Voortdurend aandacht of erkenning zoekt.
• Egocentrisch gedrag vertoont, aan zelfpromotie doet of opschept over zijn prestaties
• Anderen onderbreekt of overstemt.
• Bijdragen van anderen negeert of verwerpt.
• Afwijzend of neerbuigend is tegenover anderen.
• De eer opstrijkt voor andermans werk of ideeën.
• Zich alleen richt op de eigen behoeften en belangen zonder rekening te houden met anderen.
• Valse bescheidenheid toont of zich nederig voordoet met bijbedoelingen.
  

Aanbevolen boek

Aanbevolen websites

• Bescheidenheid of bescheiden is een kwaliteit - door Jan Stevens op De Steven.
• Bescheidenheid: wat heb je eraan? - door Peggy van der Lee op Psychologie Magazine.
  Bescheiden mensen waarderen we meer dan arrogante types, blijkt uit onderzoek.
  
• 3 Tips om bescheiden te zijn zonder jezelf weg te cijferen door Reinoud Prins op Liberi Coaching.
  In dit artikel bepleit de auteur o.a. om te werken aan je zelfvertrouwen.
  

Auteur: Marieke van Oosterhout