Humor

In sommige vacatureteksten wordt humor expliciet als gewenste karaktereigenschap genoemd. Ook tijdens het sollicitatiegesprek word je vaak getest op je ‘leukheidsfactor’. En dat is niet zo gek; af en toe lachen met elkaar draagt bij aan een positieve en ontspannen werksfeer. Maar enige bedachtzaamheid is wel op zijn plaats, want niets is zo gênant als een misplaatste grap.

Wat is humor?

Humor houdt in dat je de leuke, absurde kant van een grap of situatie inziet, waardeert of tot uitdrukking brengt. Humor heb je in verschillende vormen. Denk aan droge humor, een goede grap of een grappige cartoon. Het woord humor komt uit het Grieks en betekent letterlijk ‘sap’ of ‘vocht’. De oude Grieken meenden namelijk dat onze lichaamssappen ons temperament of stemming regelden. Humor werkt op basis van het doorbreken van het normale verwachtingspatroon.

Kinderen lachen veel vaker dan volwassenen. Een zesjarige lacht per dag gemiddeld 300 keer, volwassen steken daar met 47 keer schril tegen af.

Lachen is écht gezond

Carrièretijger in frivole kleding: laarzen, een hemd, bretels en Mexicaanse hoed.Als je lacht:

  • train je je longen en stimuleer je je bloedcirculatie.
  • maak je hormonen (catecholaminen) aan die de alertheid verhogen en komen er endorfinen vrij, de natuurlijke pijnstillers van het lichaam.
  • versterk je je immuunsysteem, waardoor je een betere weerstand tegen ziektes hebt.

Daarnaast fungeert om iets grappigs lachen als buffer tegen stress. Grappen zijn een uitlaatklep voor emoties en een ideale manier om stoom af te blazen. Deadlines, een klagende klant, een kapotte printer of commerciële druk. Lachen om een vervelende situatie of een probleem zorgt ervoor dat je je stressniveau verlaagt en zaken meer van een afstand en met meer luchtigheid kunt bekijken. Relativeren helpt je om de waarheid gemakkelijker onder ogen te zien en problemen in de juiste context te plaatsen. Hierdoor ontstaat er ruimte voor acceptatie van een situatie of een creatieve oplossing voor een probleem.

Humor op de werkvloer

Naast het verminderen van stress heeft een grap op zijn tijd nog meer voordelen, want het:

  • versterkt de teamgeest. Lachen werkt aanstekelijk; als één persoon begint met lachen, dan nemen anderen dit over. Ook als is de lach gemaakt. Samen lachen verbindt, verbetert de samenwerking een werkt sfeerverhogend.
  • vergemakkelijkt communicatie. Met een amusante opmerking kun je anderen beïnvloeden, overtuigen, motiveren en verenigen, het onuitspreekbare zeggen en veranderingen in gang zetten. Je kunt op een onschuldige manier grenzen aftasten. Ook maakt een kwinkslag het gemakkelijk om lastige boodschappen of zaken die gevoelig liggen over te brengen. Feedback komt veel gemakkelijker binnen als het gegeven wordt op een speelse en humoristische wijze.
  • zorgt voor luchtigheid. Met een grap kun je hachelijke en moeilijke situaties in je voordeel ombuigen, de kou uit de lucht halen bij onderlinge frustraties en voorkomen dat een woordenwisseling op een fikse ruzie uitloopt.
  • bevordert creativiteit.  Humor maakt het mogelijk om buiten kaders te denken of juist verbanden te leggen tussen zaken die weinig met elkaar te maken hebben. Tijdens een lachbui maak je meer endorfine en adrenaline aan, waardoor je ontspant. De positieve stemming die hierdoor ontstaat, helpt je om tot nieuwe en verfrissende inzichten, ideeën en oplossingen te komen en daarmee is het een goede stimulans voor innovatie en creativiteit.
  • geeft je een smoel en maakt je menselijk. Door je grappen laat je je persoonlijkheid zien.

Humor wordt dan ook wel gezien als een nuttige soft skill op het werk.

Een Amerikaanse politieagente ging af op een melding van huiselijk geweld. Een routineklus, maar eentje die altijd de nodige stress met zich mee kan brengen, omdat de agressie zich ook wel eens richting de agent wil keren. Toen ze richting de voordeur liep, hoorde ze dat er binnen flink werd geschreeuwd. Plotseling klonk er glasgerinkel en belandde een televisietoestel met een flinke klap in de voortuin. De agente klopte op de deur waarop een boze stem riep: ‘Wie is dat?’  ‘De tv-monteur!’, antwoordde de politieagente. Even was het stil waarna de deur openging en het ruziënde stel naar buiten kwam. Door de gevatte opmerking van de agente was het ijs al snel gebroken en kon ze de twee kemphanen tot kalmte brengen. Ze had de gespannen situatie opgelost zonder een voet binnen te zetten.

Humor is persoonsgebonden

Humor op de werkvloer heeft dus zeker voordelen. Maar pas het zorgvuldig toe, want  het is zeer subjectief en met één ongepaste of harde grap kun je een relatie voorgoed beschadigen. Ligt de ene persoon onder de stoel van het lachen om een platte mop, een andere waardeert een meer fijnzinnige, intelligentie woordspeling. Cultuur, leeftijd, opleidingsniveau, leefsituatie, levenservaringen, geslacht, uiterlijk, karakter en intelligentie spelen een belangrijke rol in wat iemand grappig of leuk vindt. Maar ook de context waarin je werkt is heel belangrijk.

Ondanks deze verschillen zijn bepaalde opmerkingen in geen enkele situatie gepast. Dit zijn bijvoorbeeld grappen waarbij geprobeerd wordt een ander belachelijk te maken of te kwetsen. Onderliggende rancunes en jaloezieën ‘verpakken’ in een geestig lolletje getuigt eveneens van onprofessioneel gedrag. Vermijd dus seksistische, racistisch, sarcastische en neerbuigende grappen. Humor is geen excuus voor onaanvaardbaar gedrag. Ook niet met het excuus ‘het was maar een grapje’.

Foute grappen kunnen zelfs leiden tot ontslag of strafvervolging. Of als het echt te bont wordt: allebei. Zo deelde een cipier een aantal jaren geleden twee gedetineerden mee dat ze werden vrijgelaten. Hij overhandigde ieder van hen een plastic zak waar ze hun persoonlijke spullen in konden doen en vroeg hen welke treinkaartjes ze nodig hadden. Uiteraard waren de gedetineerden door het dolle heen. Totdat de cipier hen fijntjes op de datum wees: 1 april. Deze grap had fikse gevolgen voor de humorist: hij werd op non-actief gesteld en kreeg voorwaardelijk ontslag met een proeftijd van twee jaar. Maar bovenal was het vertrouwen in hem ernstig geschaad.

Carrièretijger met opvallende witte artiestenkleding en houding als in een optreden.

Beroepen waarbij humor een belangrijke competentie is

Vanzelfsprekend is humor de belangrijkste kwaliteit van cabaretiers, standup comedians en andere komieken.

Maar ook in andere beroepen komt gevoel voor humor van pas. Een leerling die niet wil luisteren, een patiënt die maar blijft klagen of een klant die iets onmogelijks eist, met een - passende! - humoristische opmerking bereik je soms meer dan met een humorloos standje of een boze reactie. Humor is een belangrijke tool in de gereedschapskist van verschillende professionals, zoals:

Zo ook in dat van de manager. Uit onderzoek is bekend dat in organisaties waar met plezier gewerkt wordt de productiviteit stijgt, medewerkers minder vaak verzuimen en fouten maken en de communicatie positiever van toon is. Als leidinggevende ben je hier een bepalende factor in. Humor helpt je op een positieve manier invloed uit te oefenen op allerlei werksituaties en een ontspannen, open en eerlijke werkcultuur te creëren. Zeker als je leiding geeft, is het belangrijk om zo bereikbaar mogelijk te zijn voor je werknemers. Een spelfout in een sheet of te laat komen op een vergadering. Als manager kun je heel krampachtig allerlei gewichtige excuses verzinnen, maar door jezelf op de hak te nemen, laat je zien dat je ook maar een mens bent en fouten of vergissingen maakt. 

Van human being naar humor being

Om een lach op iemands gezicht te toveren, hoef je geen clown te zijn of een moppenboek uit je hoofd te leren. Je kunt je humorfactor vergroten door alledaagse situaties humoresk te gaan bekijken en jezelf minder serieus te nemen. Zoek naar absurditeiten en incongruenties en kijk met meer vrolijkheid naar zaken die niet kloppen, fouten die je maakt of zaken die niet lopen zoals je zou willen. Hierdoor ben je beter in staat om met dagelijkse ongemakken om te gaan, kun je tegenslagen beter aan en leer je te relativeren.

Meer humor in je leven introduceren, daar gaat het om. Moet je een presentatie geven of een vergadering voorzitten? Open deze eens met een grappig verhaal of cartoon. Door een pakkende opening trek je de aandacht van je toehoorders, ontstaat een gevoel van verbondenheid en wordt het onderlinge contact persoonlijker.

Sollicitatiegesprek: netjes geklede carrièretijger met zelfverzekerde houding wordt geïnterviewd door twee selecteurs (op de rug gezien)

Hoe toon je bij een sollicitatie aan dat je humorvol bent?

 ‘Kleine wiebelige hakjes, maar ik sta er stevig in’.

Met deze originele openingszin begint Evelien haar sollicitatiebrief voor de functie van pedagogisch medewerker. Door deze binnenkomer weet ze de aandacht van de brieflezer te trekken en dat is precies wat je als sollicitant wilt bereiken. Humor is een prima manier om aandacht te trekken, kijk maar naar reclames op televisie. Ruim een derde van alle reclamespots bevat humor.

Ook tijdens het sollicitatiegesprek is humor een goed verkoopmiddel en een goede manier om een klik te maken met de interviewers. Veel kandidaten zijn zenuwachtig en door hun zenuwen stellen ze zich vaak formeel en afstandelijk op. Dat is jammer, want door een leuke opmerking laat je meer van je persoonlijkheid zien en kom je over als iemand die benaderbaar is en een fijne collega om mee samen te werken. Bedenk wel of een grap of geintje op zijn plaats is en wees alert op een mogelijke verkeerde interpretatie. Maak er ook geen standupcomedy van. Wanneer je te veel lacht, kan de ander denken dat je wilt verbergen dat je niets van het onderwerp weet of dat je heel onzeker bent.

Aanbevolen video

  • Wat is humor in het brein? - Engelstalige podcast van neurowetenschapper David Eagleman.
    Hij behandelt vragen als: Waarom lachen we eigenlijk? Waarom bestaan de meeste grappen uit 3 delen?

Aanbevolen websites

Aanbevolen boeken

  • Humorologie, grappen maken en breken. Martijn Veerman.
  • The Levity Effect: why it pays to lighten up. Adrian Gostick & Scott Christopher. John Wiley and Sons Ltd.

Auteur: Marieke van Oosterhout

Je bent hier: Home Functioneren Professionele eigenschappen Humor