Soft skills: drijvende kracht achter je carrière

Soft skills zijn vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten die niet specifiek zijn voor een bepaald vakgebied of beroep, maar waarmee jij in staat bent om effectief te functioneren en harmonieus samen te werken met andere mensen. Deze zachte vaardigheden zijn met name belangrijk in functies waarin je:

contact hebt met klanten
moet samenwerken met collega's, of ze moet coachen of begeleiden
een leidinggevende, coördinerende of adviserende rol hebt
zakenrelaties onderhoudt met professionals in andere organisaties

Veel soft skills hebben te maken met je mensenkennis en de omgang met andere mensen. Ze worden daarom ook wel interpersoonlijke vaardigheden of people skills genoemd. Iemand met sterke sociale vaardigheden wordt soms een 'mensenmens' genoemd, maar dat begrip is niet scherp gedefinieerd.

Je soft skills zeggen iets over jouw persoonlijkheid en karakter. Ze dragen bij aan:

het onderhouden van effectieve werkrelaties;
het vertrouwen dat je collega's en leidinggevende erin hebben dat jij meer verantwoordelijkheid aankunt;
het ontwikkelen van je kwaliteiten en vaardigheden, waardoor je steeds beter gaat functioneren;
je imago als expert of potentiële leidinggevende.

De soft skills van de werknemers dragen bij aan een positieve en productieve werksfeer, zodat ze in de meeste organisaties hoog worden gewaardeerd. Je soft skills zijn in veel beroepen van groot belang en zeer bepalend voor het verloop van je carrière. In sollicitatiegesprekken wordt er veel naar gevraagd en op gelet. In functioneringsgesprekken en beoordelingsgesprekken wordt erover gesproken.

Carrièrtijgerin met hard skills jongleert met tennisbal, kwast, rekenmachine, verstelbare moersleutel en een studieboek. Tegenover soft skills staan je hard skills: de concrete kennis en vaardigheden die vereist zijn voor een bepaalde functie of beroep, en die je leert in een opleiding. Je kunt je met je zachte vaardigheden onderscheiden van collega's of concurrenten op de arbeidsmarkt, die hetzelfde diploma hebben en dus over dezelfde harde vaardigheden beschikken. Dankzij je soft skills komen je praktische vaardigheden en technische vaardigheden beter tot hun recht.

Wat zijn de belangrijkste soft skills?

Welke soft skills van belang zijn, verschilt per sector, functie en niveau. Een startende politiekundige heeft andere zachte vaardigheden nodig dan een senior beleidsmedewerker. Hieronder beschrijven we de essentiële soft skills die je helpen excelleren, ongeacht je functie of sector.

Samenwerken en teamwork

Misschien is dat wel het belangrijkste voor je carrière: succesvol samenwerken met andere mensen.

Je bent een teamspeler en werkt loyaal samen in een team om het gezamenlijke doel te bereiken.
Je probeert de samenwerking in een team te verbeteren.
Je bent je bewust van de verschillende rollen in een team en speelt jouw teamrol met verve.
Je bent collegiaal en behulpzaam: je bent graag bereid je collega's te ondersteunen.
Je werkt mee aan het opbouwen van onderling vertrouwen en respect.
Je draagt bij aan het voorkomen en oplossen van conflicten in de organisatie.
Je voelt je betrokken bij het werk van je team en bent loyaal aan je werkgever.

Voorbeeld: presentatie aan potentiële klant

Stel je voor dat je team een belangrijke presentatie moet geven aan een potentiële klant. Als echte teamplayer neem je het initiatief om een planning te maken en taken te verdelen, rekening houdend met ieders sterke punten. Je ondersteunt collega's die vastlopen met hun deel van de presentatie en zorgt ervoor dat iedereen zich gehoord en betrokken voelt. Wanneer er meningsverschillen ontstaan over de aanpak, treed je op als conflictbemiddelaar en zoek je naar een oplossing die voor iedereen werkt. Door jouw loyale en collegiale houding ontstaat er een sfeer van onderling vertrouwen en respect binnen het team. Het resultaat? Een succesvolle presentatie die de klant overtuigt en het team dichter bij elkaar brengt!

Communicatieve vaardigheden

Talentijger (links) Je bent goed in staat om duidelijk en beknopt gedachten of boodschappen uit te wisselen met andere mensen. Dat kun je op het werk op twee manieren doen:

Mondeling communiceren of verbale communicatie: met elkaar praten en naar elkaar luisteren. Hieronder vallen gespreksvaardigheden zoals:

Presenteren aan een groep mensen.
Een professioneel gesprek voeren volgens een bepaald gespreksmodel.
Op een respectvolle manier opbouwende kritiek of feedback durven geven en zelf openstaan voor commentaar (ofwel feedback vragen en ontvangen). Dit zijn volgens werkgevers cruciale vaardigheden voor jong en aanstormend talent om goed samen te werken met meer ervaren collega's, en van hen te leren. Met deze vaardigheden kun je je functioneren steeds verder verbeteren.
Iemand met een ik-boodschap wijzen op iets wat jou hindert in zijn of haar gedrag.
Met je volle aandacht en een open houding oprecht geïnteresseerd luisteren. Dit is een belangrijke skill om je relatie met klanten en collega’s te versterken. Daarnaast kun je samenvatten en doorvragen om doelgericht meer te weten te komen.
Professioneel argumenteren en discussiëren als je een verschil van mening met iemand hebt. Je hanteert relevante argumenten en tegenargumenten.

Schriftelijk communiceren: het schrijven, uitwisselen en lezen van geschreven tekst.

Voorbeeld: projectresultaat presenteren

Stel je voor dat je een project hebt afgerond en je moet de resultaten presenteren aan je team en leidinggevenden. Je gebruikt je presentatievaardigheden om een helder en boeiend verhaal te vertellen, ondersteund door duidelijke visuals. Tijdens de presentatie stel je open vragen om de interactie te stimuleren en actief te luisteren naar de feedback van je publiek.

Na afloop ontvang je opbouwende kritiek van een collega, die je met een open houding ontvangt. Je bedankt hem voor zijn eerlijke feedback en gebruikt deze om je presentatievaardigheden verder te verbeteren. Later die dag krijg je een e-mail van je leidinggevende met een vraag over het project. Je beantwoordt de e-mail met een duidelijke en beknopte uitleg, waarbij je schriftelijke communicatievaardigheden goed van pas komen. Door effectief te communiceren, zowel mondeling als schriftelijk, zorg je ervoor dat iedereen op de hoogte is van de projectresultaten en dat je openstaat voor verbetering.

Pas je aan de communicatievoorkeur van de ander aan

Misschien maak je veel gebruik van e-mail, sms of een chat-app. Houd er rekening mee dat veel mensen in leidinggevende en commerciële functies een voorkeur hebben voor persoonlijk contact. Ze lopen even langs om face-to-face een praatje te maken, of ze bellen je op. Je zult merken dat wanneer je contact maakt op een manier die anderen prettig vinden, ze jouw kwaliteiten meer gaan waarderen.

Sociaal vaardig

Sociale carrièretijgerin met op de achtergrond de schaduw van iemand in rolstoel. Je beschikt over sterke sociale eigenschappen en sociale vaardigheden:

Je bent sociabel: je vindt het leuk om in het gezelschap van anderen te verkeren, stapt probleemloos op mensen af en mengt je je gemakkelijk in gezelschap. Anderen vinden jou makkelijk in de omgang.
Je bent vaardig in het maken van smalltalk, wat helpt bij het leggen van contacten.
Je bent actief in netwerken en onderhoudt contacten die wederzijds voordelig kunnen zijn voor je professionele en persoonlijke ontwikkeling.
Je beschikt over overtuigingskracht, waarmee je anderen kunt beïnvloeden om jouw inzichten of ideeën te omarmen.
Je bent in staat om anderen te beïnvloeden en hun meningen of besluiten subtiel bij te sturen in een door jou gewenste richting.
Bij ingrijpende veranderingen neem je anderen mee en werk je aan het opbouwen van draagvlak.
Je hanteert persoonlijkheidsmodellen zoals de The Big Five, MBTI en de Roos van Leary, om anderen te begrijpen en hun gedrag te doorgronden.
Je behandelt iedereen met respect.
Je durft je kwetsbaar op te stellen, om diepere verbindingen met anderen aan te gaan.
Je bent assertief: je kunt je gedachten, gevoelens en meningen op een directe, eerlijke en respectvolle wijze uiten.
Je gebruikt humor om spanningen te verminderen en om een positieve sfeer op het werk te creëren.
Je bent bescheiden: je kunt jezelf op de achtergrond plaatsen als de situatie daarom vraagt.
Je voorkomt irritaties door tactvol om te gaan met anderen.
Je kunt goed omgaan met diversiteit, met verschillen in achtergrond en leefstijl tussen jou en je collega's.

Problemen oplossen en knopen doorhakken

Op het werk word je belast met doelen van je werkgever en kom je onvermijdelijk hindernissen tegen. Een oplossingsgerichte persoon met een sterk probleemoplossend vermogen is zelfredzaam en pakt die obstakels voortvarend aan. Je lost problemen zo mogelijk zelf op, of presenteert een voorstel voor een oplossing aan je leidinggevende. Als je goed in staat bent met lastige uitdagingen om te gaan, zal je leidinggevende je steeds meer verantwoordelijkheid toevertrouwen.

Er zijn verschillende methoden om een probleem op te lossen:

je gebruikt je analytisch vermogen om het probleem grondig te analyseren en de oorzaken aan te pakken; of
je zoekt naar een pragmatische oplossing, een snelle weg naar het resultaat.

Daarbij maak je gebruik van je kwaliteiten:

Rationeel denken: je gebruikt de rede en logica; je hebt logisch denkvermogen.
Creativiteit: je bent vindingrijk en verzint originele ideeën en oplossingen voor de problemen die je in je werk tegenkomt.
Beoordelingsvermogen: je komt op een evenwichtige en verstandige manier tot een oordeel.
Besluitvaardigheid: je durft beslissingen te nemen, door actie te ondernemen of door een oordeel te geven over een bepaalde kwestie.

Voorbeeld: collega ziek

De deadline nadert, en een collega meldt zich ziek. Geen paniek! Je analyseert de situatie, gebruikt je creativiteit om een plan B te bedenken, weegt je opties af en neemt een besluit. Je blijft kalm, denkt rationeel en oplossingsgericht!

Adaptiviteit en wendbaarheid

Energieke carrièretijger op rollerskates, met aktetas en appel in de hand.

Adaptiviteit en wendbaarheid zijn onmisbaar op de snel veranderende werkvloer:

Je bent flexibel: je hebt het vermogen en de bereidheid om je eigen houding, gedrag of opvattingen te wijzigen.
Je beschikt over aanpassingsvermogen: je kunt je makkelijk aanpassen aan veranderende omstandigheden en onverwachte situaties.
Je kunt snel schakelen en makkelijk switchen tussen verschillende taken die afwisselend en kort na elkaar om aandacht vragen.

Voorbeeld: er komt een spoedklus tussendoor

Stel je voor: je bent druk bezig met een project wanneer je manager je vraagt om direct een spoedklus op te pakken. Een inflexibele collega zou misschien geïrriteerd raken of weigeren, maar jij laat je flexibiliteit zien. Je legt je huidige taak even opzij, past je planning aan en stort je vol enthousiasme op de nieuwe uitdaging. Je aanpassingsvermogen stelt je in staat om snel te schakelen tussen verschillende taken en prioriteiten, zonder dat de kwaliteit van je werk eronder lijdt. Je manager waardeert jouw wendbaarheid enorm, omdat hij weet dat hij op jou kan rekenen, zelfs in onverwachte situaties.

Zelforganisatie en timemanagement

Je werkt georganiseerd en gestructureerd:

Je bent doelgericht: je werkt vastberaden, met visie en focus aan het stellen en realiseren van doelen.
Je doet aan timemanagement, kunt overweg met deadlines en plant realistisch.
Je stelt prioriteiten en maakt onderscheid tussen belangrijke en onbelangrijke taken, urgente en niet-spoedeisende zaken.
Je bent stressbestendig, kunt omgaan met werkdruk en stress hanteren.
Je beschikt over wilskracht en zelfdiscipline.
Je bent betrouwbaar: je doet je werk bekwaam en voldoet aan alle verwachtingen die mensen in je professionele omgeving in redelijkheid van je mogen hebben.

Je kunt je eigen werk organiseren.
Je bent punctueel: je komt op tijd bij afspraken en vergaderingen, je houdt je deadlines in de gaten en rondt je taken op tijd af.

Professionele eigenschappen en vaardigheden

Je wilt je werk zo goed mogelijk doen:

Je bent kwaliteitsgericht: je stelt hoge eisen aan je eigen werk en aan dat van anderen. Je streeft voortdurend naar verbetering ervan.
Je werkt accuraat: je streeft naar nauwkeurigheid en probeert fouten te voorkomen.
Je streeft naar perfectie waar dit gepast is.
Je hebt aandacht voor details en hebt ook oog voor de kleine aandachtspunten.

Je kunt adviseren: iets in een organisatie proberen te veranderen of verbeteren, zonder dat je over directe macht of middelen beschikt.
Je hebt organisatietalent en organisatorische vaardigheden: je bent een echte regelneef, die goed kan plannen en organiseren, coördineren en regelen.
Je bent gastvrij: je maakt een bezoeker of gast comfortabel en geeft hem het gevoel dat hij welkom is en dat zijn komst wordt gewaardeerd.

Zakelijke vaardigheden

Je bent klantvriendelijk en klantgericht: je stelt de klant centraal en hebt klanttevredenheid als hoogste doel.
Je kunt klantcontacten voeren en beheerst de essentiële aspecten van verkopen: je kunt goed communiceren met klanten, relaties opbouwen en de behoeften van klanten begrijpen.
Je kunt onderhandelen: overeenstemming bereiken met iemand die andere belangen heeft, terwijl je elkaar wel nodig hebt.
Je bent diplomatiek: je treedt behoedzaam en weloverwogen op in lastige situaties waarin de belangen of zienswijzen van de betrokkenen uiteen lopen. Je voorkomt conflicten en bevordert consensus en harmonieuze samenwerking.

Persoonlijke groei en ontwikkeling

Je bent nieuwsgierig en altijd bereid om jezelf te ontwikkelen:

Je hebt een sterk leervermogen: je kunt nieuwe kennis en informatie goed in je opnemen en vervolgens effectief toepassen in allerlei werksituaties.
Je doet aan zelfreflectie: reflecteren op je eigen gedrag en ervaringen om tot nieuwe zelfinzichten te komen en nieuwe keuzes te maken.
Je bent open minded (ruimdenkend): je interesseert je voor het onbekende, staat open voor verschillende ideeën, ervaringen, zienswijzen, theorieën en leefstijlen.
Je hebt een growth mindset: je bent leergierig en gaat ervan uit dat je heel veel kunt leren, zolang je maar oefent en bereid bent om je best te doen.
Je doet aan zelfontwikkeling: je stelt jezelf leerdoelen, waarna je proactief aan de slag gaat om nieuwe kennis op te doen en vaardigheden te trainen.

Je beschikt over didactische vaardigheden: je kunt lesgeven, anderen iets leren of iets uitleggen.

Voorbeeld: leer werken met een nieuwe tool en deel je kennis

Stel, je werkt in de marketing en er wordt een nieuwe social media-tool geïntroduceerd die je team nog niet kent. In plaats van af te wachten tot iemand anders het initiatief neemt, besluit jij je leervermogen in te zetten. Je verdiept je in de tool, volgt online tutorials en experimenteert ermee. Vervolgens gebruik je je didactische vaardigheden door een workshop te organiseren voor je collega's, waarin je de basisbeginselen van de tool uitlegt en laat zien hoe deze kan bijdragen aan jullie marketingstrategie.

Je staat open voor feedback en suggesties van je collega's, en je groeimindset motiveert je om de tool steeds beter onder de knie te krijgen. Door zelfreflectie evalueer je regelmatig je eigen kennis en vaardigheden, en stel je nieuwe leerdoelen om jezelf verder te ontwikkelen op het gebied van social media marketing. Zo draag je niet alleen bij aan je eigen persoonlijke groei, maar ook aan het succes van je team.

Onafhankelijk en verantwoordelijk

Je staat sterk in je schoenen en kunt je werk op eigen kracht aan:

Je hebt kritisch inzicht: je voert niet zonder nadenken opdrachten uit, maar checkt de feiten, raadpleegt de juiste bronnen en neemt een weloverwogen besluit.
Je kunt zelfstandig werken en koestert je autonomie: je richt je werk naar eigen inzicht in en draagt verantwoordelijkheid voor je eigen werk.
Je neemt verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van je werk.
Je bent proactief: je kijkt vooruit, anticipeert op toekomstige ontwikkelingen en neemt initiatief.
Je bent betrouwbaar: je houdt je aan je afspraken en je komt toezeggingen en beloftes na.

Leiderschap

Je kunt anderen inspireren, motiveren en coachen om gezamenlijke doelen te bereiken. Zij accepteren jou als hun leider. Je zorgt ervoor dat medewerkers zich betrokken voelen bij het werk en enthousiast zijn om te presteren. Enkele belangrijke vaardigheden voor een leider:

Je kunt visie ontwikkelen om anderen te inspireren en duidelijke doelstellingen formuleren.
Je hebt charisma en krijgt makkelijk iets van anderen gedaan.
Je hebt overwicht: je oefent van nature invloed uit op anderen en wordt als autoriteit gezien.
Je neemt initiatief: je wacht niet af, maar zet uit eigen beweging - zonder instructie of aansporing van iemand anders - actie in gang.
Je bent innovatief en voortdurend bezig met vernieuwingen.
Je bent flexibel en hanteert verschillende stijlen van leidinggeven, afhankelijk van de vaardigheden en motivatie van de medewerker.
Je kunt goed delegeren: taken met bevoegdheden en middelen overdragen aan een ander, met behoud van de eindverantwoordelijkheid.
Je kunt medewerkers motiveren om hun werk goed te doen.
Je coacht medewerkers of collega's en ondersteunt en begeleidt ze om werkgerelateerde doelen te verwezenlijken en zich verder te ontwikkelen.
Je bent enthousiast voor je werk en draagt daarmee bij aan een goede werksfeer.

Dit zijn essentiële vaardigheden van leidinggevenden. Voor professionals zonder leidinggevende rol zijn het belangrijke soft skills, die hun carrière vooruit helpen en de weg banen naar een leidinggevende functie.

Persoonlijke effectiviteit

Je zet je vaardigheden en kwaliteiten optimaal in om je doelen te bereiken en taken succesvol af te ronden:

Je hebt zelfkennis: je weet wat je sterke en zwakke punten zijn.
Je hebt zelfvertrouwen: je gelooft in je eigen kunnen en je eigen waarde; je vertrouwt erop dat je op eigen kracht taken aankunt en tegenvallers het hoofd kunt bieden.
Je bent gedreven: je doet je werk zeer enthousiast en met passie, ziet er uitdagingen in, trekt verantwoordelijkheid naar je toe en wilt doelen behalen en succesvol zijn.
Je bent geduldig: je wacht rustig af of maakt een langdurige taak onverstoorbaar af, als zaken niet zo snel gaan als je zou willen, als anderen langzaam werken of als er vertraging is.
Je bent optimistisch ingesteld: je hebt goede verwachtingen van de toekomst en vertrouwt op je eigen kwaliteiten om problemen het hoofd te kunnen bieden.
Je bent stressbestendig en blijft effectief presteren onder geestelijke druk.
Je bent resultaatgericht: je spant je je actief in om concrete resultaten en/of doelstellingen te halen.
Je hebt daadkracht: je onderneemt vlot en vastberaden actie als dat nodig of gewenst is.
Je bent volhardend en beschikt over doorzettingsvermogen: je houdt krachtig vast aan een bepaald plan en stopt pas als je je doel hebt bereikt.
Je hebt concentratievermogen: je kunt je aandacht goed focussen op een bepaalde taak, zonder je te laten afleiden.
Je traint affirmaties om je gedachten, gevoelens en zelfvertrouwen positief te beïnvloeden.
Je kunt goed improviseren: in een onvoorziene situatie onvoorbereid handelend optreden.

Emotionele intelligentie

Je begrijpt je eigen emoties en die van anderen en kunt je gevoelens tot op zekere hoogte beheersen. Dit kan helpen om betere relaties te bouwen en om beter te communiceren met anderen. Enkele belangrijke emotionele vaardigheden:

Je hebt inlevingsvermogen: je bent sensitief en kunt de belangen, wensen en behoeften van andere mensen invoelen en begrijpen.
Je hebt empathisch vermogen en kunt de gevoelens van andere mensen aanvoelen.
In lastige situaties kun je afstand bewaren en problemen oplossen zonder te zeer emotioneel betrokken te raken.
Je hebt goede zelfbeheersing: je bent in sterk emotionele situaties in staat om met je eigen emoties om te gaan; je hebt controle over je eigen gedrag, slaagt erin wensen, behoeften en driften in de hand te houden en je weet escalaties te voorkomen.
Bij tegenslag vertoon je mentale veerkracht: je herstelt snel, blijft positief, sterk en toekomstgericht.
Je hebt een gezonde mate van zelfwaardering of eigenwaarde. Je hebt een positief zelfbeeld en accepteert jezelf met al je sterke én zwakke punten.

Met EQ een conflict hanteren

Je kunt emotionele intelligentie toepassen bij een conflict op de werkvloer. Als je botst met een collega, doorloop dan de volgende stappen om de situatie af te koelen:

Blijf kalm: gebruik ademhalingstechnieken of korte pauzes om je emoties onder controle te houden.
Luister actief: toon oprechte interesse in het perspectief van de ander zonder te onderbreken.
Erken gevoelens: herken en benoem de emoties die in het spel zijn, zowel bij jezelf als bij de ander.
Zoek naar raakvlakken en overeenkomsten: focus op wat jullie delen in plaats van op de verschillen.
Gebruik een ik-boodschap: spreek vanuit je eigen perspectief zodat je de ander niet aanvalt en defensief gedrag oproept. Bijvoorbeeld “Ik voel me…” in plaats van “Jij maakt me…”.
Brainstorm samen om een oplossing te vinden die voor jullie beiden acceptabel is.
Reflecteer en leer: neem de tijd om te reflecteren op wat er is gebeurd en hoe het in de toekomst beter kan.

Waarom zijn soft skills belangrijk voor je carrière?

Je soft skills hebben grote invloed op hoe je functioneert in sociale situaties, en daarmee op hoe je op anderen overkomt. Werkgevers zien graag medewerkers die niet alleen goed zijn in hun vakgebied, maar die ook goed in staat zijn om te communiceren, samen te werken en te functioneren in een team. Met goede soft skills functioneer je beter in je werk en zul je meer succes hebben in je carrière.

Iemand met goede soft skills:

communiceert beter en makkelijker met anderen, waardoor hij beter functioneert in een team en meer succes heeft in de werkomgeving;
kan beter omgaan met problemen: soft skills zoals creativiteit, probleemoplossend denkvermogen en besluitvaardigheid zijn belangrijk om problemen op te lossen die zich in het werk voordoen;
is zelfverzekerder en slaagt daardoor beter in sociale situaties, bijvoorbeeld bij spreken in het openbaar;
is productiever: soft skills zoals het vermogen om te plannen en te organiseren kunnen de productiviteit verhogen door ervoor te zorgen dat werk efficiënter wordt uitgevoerd;
werkt makkelijker in een team: soft skills zoals samenwerken, leiderschap en het vermogen om conflicten op te lossen, zijn van belang voor het functioneren in een team en het bereiken van gemeenschappelijke doelen.

Techneuten
Frank is software engineer en Gerard databasebeheerder op de ICT-afdeling. Ze kletsen ’s ochtends wat af over de nieuwe smartphone van Frank en de laatste science fiction-film die Gerard op Netflix heeft gezien.

Om 10 uur hebben ze een vergadering met de marketingafdeling over een nieuw systeem voor direct mailing. Tom en Yvonne van Marketing staan gezellig te praten over hun weekend. Yvonne heeft een tennistoernooi gespeeld en Tom is met zijn kinderen naar Artis geweest.

Wat doen Frank en Gerard? Ze lopen stilletjes naar binnen om het gesprek niet te storen en gaan naast elkaar aan tafel zitten. Gerard doet zijn schrijfblok open en pakt zijn pen. Frank laat hem zijn smartphone zien.

Hoe kan het beter?
Frank en Gerard zouden persoonlijk contact kunnen aanknopen met hun collega’s (en interne klanten) van Marketing. Wees sociabel, stap op ze af, geef een hand en stel je voor of vraag hoe het gaat. Wees vriendelijk, maak oogcontact. Ga naast ze zitten. Stel wat open vragen om erachter te komen wat ze interessant of belangrijk vinden.

“Artis? Wat leuk! Houden je kinderen erg van dieren?”

Met soft skills onderhoud je effectieve werkrelaties

Er zijn drie soorten macht of invloed in een organisatie:

formele hiërarchische macht (baas boven baas)
expertise
relaties

Je formele macht kun je in het algemeen niet direct beïnvloeden. De directeur is de baas van de manager en de manager is jouw baas. Bepaalde beslissingen worden nu eenmaal hogerop genomen en daar kun je weinig aan doen.

Wat betreft je expertise loop je tegen een plafond. Op een gegeven moment heb je vakinhoudelijk de hoogste functie bereikt. Met nóg meer vakkennis maak je geen carrièrestappen meer.

Om verder te komen moet je leren effectieve werkrelaties aan te knopen en te gebruiken. Want hoe verder je komt in je carrière, hoe belangrijker de factor relaties wordt. Daarbij zijn je soft skills essentieel. Als je makkelijk contact legt, het vertrouwen van mensen wint, harmonieuze werkrelaties kunt onderhouden en je kwaliteiten goed over het voetlicht kunt brengen, dan heb je een streepje voor op sociaal minder vaardige collega's.

Overdragen naar een volgende functie

Je soft skills zijn zogenaamde overdraagbare vaardigheden: je hebt ze in een zekere functie ontwikkeld, maar kunt ze in een volgende functie met succes inzetten. Die volgende baan kan een hogere functie zijn na een promotie, of een totaal andere beroep na een carrièreswitch. Je zachte vaardigheden kunnen zelfs een belangrijke rol spelen bij de keuze van een carrièrewending.

Hoe kun je je soft skills verbeteren en trainen?

Soft skills ontwikkel je niet zozeer in je vak- of beroepsopleiding, maar door:

Kennis en bewustwording

Vraag feedback aan collega's of vrienden over je sterke en zwakke punten.
Lees de artikelen op Carrièretijger over professionele eigenschappen, professionele vaardigheden, communiceren, samenwerken, managementvaardigheden en ontwikkelingsvaardigheden.
Lees de boeken en websites die in deze artikelen worden aanbevolen, kijk naar de TED-talks en andere video's.

Trainen

Je kunt via je werkgever of op eigen initiatief trainingen volgen, waarin onder leiding van een trainer/coach wordt gewerkt met groepsopdrachten, oefeningen en rollenspel. Met de andere deelnemers simuleer je praktijksituaties.

Ervaring opdoen

Stap uit je comfortzone, ga nieuwe uitdagingen aan en pas nieuwe vaardigheden toe in de praktijk. We noemen dit bewust oefenen, of in het Engels: deliberate practice.
Toon op je werk belangstelling voor teamprojecten en probeer daarbij betrokken te raken.
Laat ongezond perfectionisme los, durf risico te nemen en fouten te maken.
Pak nevenactiviteiten op met sociale, coördinerende of leidinggevende rollen. Denk bijvoorbeeld aan:

een bestuursfunctie van een studentenvereniging of studievereniging in je studietijd;
een vertegenwoordigende rol in de ondernemingsraad van je werkgever;
vrijwilligerswerk, zoals een kader- of bestuursfunctie in een sportvereniging of culturele organisatie.

Ook voor je zachte vaardigheden kun je leerdoelen opstellen en deze opnemen in je Persoonlijk ontwikkelingsplan (POP).

Wees consequent bij de ontwikkeling van je sociale vaardigheden

Wanneer je je soft skills ontwikkelt en je socialer gaat gedragen, wek je nieuwe verwachtingen. Mensen in je omgeving verwachten na het eerste persoonlijk gesprek ook in andere situaties sociaal gedrag van je. Om maar eens een praktisch voorbeeld te noemen: als iemand vertelt dat hij volgende week een examen doet, dan verwacht hij dat je twee weken later bij de volgende ontmoeting vraagt hoe het gegaan is.

Wanneer je als sociaal vaardig persoon gezien wilt worden, dan moet je werken aan dit beeld. Doe aan personal branding. Mensen moeten op je kunnen bouwen. In je persoonlijke merk moet een herkenbare, stabiele sociale factor zitten.

Oppervlakkige en eenmalige belangstelling volstaat niet om goede werkrelaties op te bouwen. Alleen een hand geven en vragen "Hoe gaat het?" is niet genoeg. Verdiep je écht in de ander. Luister aandachtig. Niet een keertje, maar bij elke ontmoeting. En onthoud wat de ander je vertelt. Kom er later op terug en vraag belangstellend hoe het verder is gegaan.

Benadruk je soft skills bij een sollicitatie

Een sollicitatiebrief is een uitstekende gelegenheid om je zachte vaardigheden onder de aandacht te brengen en je te onderscheiden van andere sollicitanten. Het middendeel van je sollicitatiebrief heeft volgens de AIDA-methode als doel de interesse van de lezer te wekken. Noem daar een of twee van je sterke soft skills die relevant zijn voor de functie.

Interviewvraag: wat zijn je goede eigenschappen of sterke punten?

Voor een succesvol verloop van het sollicitatiegesprek, moet je de interviewvraag naar je sterke punten gepassioneerd, zelfverzekerd en authentiek kunnen beantwoorden. Vertel met passie over je sterke soft skills en onderbouw je goede eigenschappen met voorbeelden uit je werkervaring.

Er zijn verschillende manieren om na te denken over je eigen sterke soft skills:

Zelfreflectie: waar ben ik echt goed in?
Feedback van anderen: waar kreeg je complimenten over?
Contextuele kwaliteiten: wat deed je goed in bepaalde werksituaties?
Kernkwaliteiten ontdekken door interactie met mensen in je omgeving
Een persoonlijkheidstest doen
Inspiratie halen uit bovenstaande lijst met soft skills

Denk op al deze manieren over jezelf na en verzamel alle sterke vaardigheden op je persoonlijke kwaliteitenlijst. Vervolgens benadruk je die sterke punten die relevant zijn voor de functie waarop je solliciteert of die goed passen bij de werkgever en de organisatiecultuur.

Presenteer je sterke punten met gepaste bescheidenheid. Dit betekent niet dat je je prestaties moet bagatelliseren, maar eerder dat je er op een geloofwaardige manier over vertelt.

Aanbevolen websites

Meer aandacht nodig voor Soft skills - tijdschrift voor HRM.

Aanbevolen boeken

Your Attitude Is Showing: A Primer of Human Relations, Sharon Lund O'Neil en Elwood N. Chapman. Dit boek behandelt veel aspecten van sociale relaties op het werk. Deel IV gaat specifiek over het belang van relaties voor het ontwikkelen van je carrière.

Bronnen

Solution to a Stalled Technical Career (Engels). In deze podcast praten Mike en Mark over een vriend die is vastgelopen in zijn carrière. Hij is een deskundig ICT’er en geeft inmiddels leiding aan 60 medewerkers bij een groot Fortune-500 bedrijf, maar hij heeft steeds meer moeite om zijn ideeën geaccepteerd te krijgen.

Auteur: René Pijlman