Ondernemend

Ondernemend zijn betekent dat je geneigd bent tot actie. Je blijft niet stilzitten als er iets moet gebeuren, maar gaat actief aan de slag.

Wat betekent ondernemend zijn concreet?

In vacatureteksten staat in het rijtje gevraagde eigenschappen vaak 'ondernemend'. Dat betekent dat men op zoek is naar iemand die van wanten weet en durft aan te pakken. Er wordt van je verwacht dat je verantwoordelijkheid neemt voor wat er moet gebeuren. Iemand die ondernemend is, wacht niet af tot er opdrachten komen van bovenaf, maar neemt zelf het initiatief om dingen aan te kaarten of zaken in gang te zetten. Ondernemend zijn is een zeer gewaardeerde soft skill.

Sommige bedrijven hebben behoefte aan intern ondernemerschap. Dat betekent dat ze op zoek zijn naar mensen die kansen voor het bedrijf kunnen omzetten in doelgerichte acties waarmee waarde kan worden gecreëerd en geld kan worden verdiend. Medewerkers van wie intern ondernemerschap verlangd wordt, doen er alles aan om het bedrijf verder te helpen, slagvaardig te zijn en door innovativiteit succes te laten hebben. Deze medewerkers krijgen de vrijheid om nieuwe dingen te ontwikkelen en plannen uit te voeren.

In zekere zin is ondernemendheid een karaktertrek. We spreken niet voor niets over 'ondernemende types'.

Ondernemend als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie ondernemend staat op menige lijst met algemene competenties.

Welke ondersteunende competenties komen erbij kijken?

Ondernemende types beschikken doorgaans over de volgende competenties:

  • Ondernemende types zijn besluitvaardig. Ze nemen snel beslissingen over wat er moet gebeuren en ondernemen dan onmiddellijk actie.
  • Ze zijn proactief: ze kijken vooruit, anticiperen op ontwikkelingen, bereiden zich voor en nemen de regie.
  • Ze zijn initiatiefrijk. Ze gaan over tot handelen zodra ze zien dat er iets moet gebeuren. Ze wachten niet af tot de ander opdracht geeft.
  • Ondernemende mensen stellen zich verantwoordelijk op en hebben toegevoegde waarde: ze zien behoeften bij klanten of collega's, bedenken verbeteringen en komen in actie om die te realiseren.
  • Ondernemende types zijn avontuurlijk en durven risico te nemen.
  • Ze zijn energiek en bedrijvig. Ze beginnen vol energie aan een nieuw project en ronden het doortastend af.
  • Ondernemende mensen zijn vaak onafhankelijk. Ze trekken hun eigen plan en handelen daarnaar
  • Ze zijn gewend zelfstandig te werken en koesteren hun zelfstandigheid.
  • Mensen met een ondernemende houding zijn vaak innovatief. Ze bedenken vernieuwingen en houden de dingen niet graag bij het oude.
  • Ze zijn creatief en vindingrijk: ze verzinnen originele ideeën, oplossingen en methoden in hun werksituatie. Het zijn scheppers: ze creëren iets dat er nog niet was.
  • Ondernemende types zijn vaak resultaatgericht. Ze gaan doelgericht te werk en handelen daarnaar.

Beroepen waarin je ondernemend gedrag nodig hebt

Met dit rijtje is niet gezegd dat je in alle andere beroepen niet ondernemend zou hoeven zijn. Het hangt af van hoe dynamisch en vernieuwend de organisatie is en ook van de hoeveelheid vrijheid die je in je functie hebt, of je meer of minder ondernemend kunt/moet zijn.

Hoe ontwikkel je een ondernemende werkhouding?

Ondernemende types zijn van nature avontuurlijk en initiatiefrijk. Ze hebben een innerlijke motivatie die hen drijft om dingen te ondernemen en aan te pakken. Ze zien problemen niet als onoverkomelijk, maar doen er wat aan. Het is de kunst om die innerlijke motivatie te ontwikkelen als je die niet van nature hebt. Innerlijke motivatie ontwikkel je vooral door erachter te komen waar je goed in bent en wat je leuk en belangrijk vindt. Daar heb je wel enige zelfkennis voor nodig. Doe van tijd tot tijd zelfonderzoek om die te verwerven.

Wil jij ook ondernemender worden in je werk? Kom dan in actie. Blijf niet zitten om af te wachten, maar ga onmiddellijk aan de slag.

  • Kijk om je heen en kijk waar kansen liggen om iets op te pakken. Dat kan al iets simpels zijn als een collega uit de brand helpen die overloopt van het werk, maar ook een voorstel aan je baas om iets te verbeteren in de gang van zaken.
  • Bedenk oplossingen voor dingen die misgaan en leg ze voor aan de juiste mensen. Ga niet klagen en afwachten.
  • Vraag jezelf af waar jij warm voor loopt en enthousiast van wordt. Richt daar meer je aandacht op. In actie komen is veel gemakkelijker voor iets waar je gemotiveerd voor bent.
  • Bedenk dingen waar de organisatie wat aan heeft om verder te komen. Je zult merken dat je dan al gauw onmisbaar wordt voor je baas. Dat is op zich al motiverend.

Ondernemend als kernkwaliteit

Volgens het model van de kernkwaliteiten en kernkwadranten kan ondernemendheid net als elke kwaliteit doorslaan naar een valkuil. Je bent dan te ondernemend en anderen zien dat als een slechte eigenschap. Jouw uitdaging is om dat te voorkomen. Als ondernemendheid een kernkwaliteit van je is, dan kun je daarbij ook allergieën hebben en je ergeren aan bepaald gedrag van anderen.

Wat is de valkuil van ondernemend?

Het gevaar van ondernemende types is dat ze zonder nadenken overgaan tot actie. Ze gunnen zich geen tijd voor reflectie, en nemen niet de tijd om de alternatieven te overdenken. Soms vergeten ze anderen bij hun acties te betrekken, waardoor de samenwerking faalt.

Een andere valkuil is dat ondernemende types denken dat iedereen zo ondernemend is als zij. De anderen worden wel eens moe van zoveel actie, en ervaren de houding van het ondernemende type als drammerig. Houd dus oog voor het tempo en de actiebereidheid van anderen.

Wat zijn jouw uitdagingen of leerdoelen?

Belangrijke leerdoelen om te voorkomen dat jouw ondernemende houding doorslaat naar een valkuil zijn:

  • Reflecteren op je eigen ervaringen, toekomstverwachtingen, nieuwe ideeën en actieplannen, voordat je tot actie overgaat.
  • Weloverwogen besluiten nemen: verken en beoordeel alternatieven, alvorens je tot een bepaalde aanpak besluit.
  • Draagvlak opbouwen, door vooraf steun te verwerven voor je vernieuwingen en veranderplannen.
  • Feedback ontvangen: openstaan voor tegenwerpingen en kritiek op je ideeën.

Wat zijn je allergieën?

Als je zeer ondernemend bent, dan kun je je ergeren aan iemand die:

  • Weinig initiatief neemt en afwacht wat anderen doen.
  • Ongemotiveerd of lui is.
  • Weerstand uitoefent tegen verandering of innovatie.
  • Voortdurend negatief of pessimistisch is.
  • Afspraken en toezeggingen niet nakomt.
  • Risicomijdend en overdreven voorzichtig is.
  • Niet openstaat voor feedback of opbouwende kritiek.
  • Met de eer gaat strijken voor andermans werk of ideeën.
  • Micromanaget of medewerkers weinig autonomie geeft.

Rekening houden met andermans valkuilen en allergieën

Ondernemend zijn is tot op zekere hoogte een karaktereigenschap. Mensen met een tegengesteld karakter, dus bijvoorbeeld introverte, observerende, bedaarde persoonlijkheden, reageren soms behoorlijk allergisch op ondernemende types.

Merk je dat je regelmatig weerstand ontmoet, vraag je dan af of je wel genoeg rekening houdt met het karakter van anderen. Met het model van de Kernkwaliteiten en kernkwadranten kun je ontdekken wat de valkuilen en allergieën van anderen zijn. Met dat inzicht kun je bijvoorbeeld beter leren omgaan met:

Hoe toon je bij een sollicitatie aan dat je ondernemend bent?

Beschrijf in je sollicitatiebrief zo concreet mogelijk voorbeelden van werksituaties waarin je ondernemend bent geweest. Gebruik hiervoor de STAR-methode. Ben je een starter, dan kan het helpen om voorbeelden te noemen van dingen die je als hobby doet. Heb je als hobby bergbeklimmen, dan komt dat al veel ondernemender over dan dat je vermeldt dat je van film kijken houdt.

Stel, je solliciteert naar de functie van verpleegkundige. Er wordt in de vacaturetekst expliciet naar een ondernemend iemand gevraagd, omdat er een nieuwe afdeling wordt opgericht, die nog helemaal vorm moet krijgen. Hoe toon je aan dat jij het ondernemende type bent dat ze zoeken? Beschrijf een concreet voorbeeld van een situatie waarin jij ondernemend bent opgetreden. Schrijf bijvoorbeeld: "Ik doe altijd mijn best om het welzijn van de patiënten in de gaten te houden en daar, waar mogelijk, wat aan te doen. Zo heb in mijn huidige baan gezorgd voor een leeshoek met makkelijke stoelen, omdat er patiënten bleken te zijn die behoefte hadden aan een plek waar ze redelijk ongestoord en rustig konden lezen. Het hoorde natuurlijk niet tot mijn eerste taken, maar ik zag nou eenmaal dat er behoefte aan bestond. Ik heb niet gewacht tot de nieuwbouwplannen, maar mijn idee met de juiste mensen besproken en toen, heel praktisch, stoelen en een boekenrek met boeken geregeld. Die leeshoek is uiteindelijk feestelijk door de afdeling in gebruik genomen."

Andere voorbeelden

Stel, je solliciteert naar een baan als projectmanager. Schrijf bijvoorbeeld: "Ik houd van opschieten. Ik plan projecten bij voorkeur in kleine stukjes, zodat er snel vorderingen kunnen worden gemaakt. Dat houdt iedereen bij de les en maakt dat ik grip houd op de situatie. Als er iets mis dreigt te gaan, kan ik daar meteen wat aan doen, zonder dat het probleem dan heel groot is geworden."

Een klein ontwerpbureau dat zich richt op producten voor ouderen vraagt om een verkoper/accountmanager die intern ondernemerschap aan de dag wil leggen om nieuwe ideeën op de markt te kunnen brengen. Licht in je sollicitatiegesprek toe hoe je in je stage actie hebt ondernomen om een innovatieve dop-opendraaier voor ouderen aan de man te brengen. "Er waren allerlei plannen voor advertentiecampagnes, maar ik vond dat allemaal veel te lang duren en te weinig doelgericht. Ik heb er toen voor gezorgd dat we een groep spw-studenten van het vmbo inzetten om naar bejaardenhuizen te gaan. Dat was voor hen een goede invulling van een praktijkopdracht, en voor ons de garantie dat we meteen bij de doelgroep binnenkwamen. We hebben heel veel dop-opendraaiers verkocht én heel veel plezier gehad met de ouderen en de vmbo'ers."

Voorbeelden van competentiegerichte vragen tijdens het sollicitatiegesprek over hoe ondernemend je bent:

  • Geef een voorbeeld van een situatie waarin je het initiatief hebt genomen om iets in gang te zetten.
  • Beschrijf een situatie waarin je succesvol een doel hebt gerealiseerd dat je jezelf had gesteld. Hoe heb je dat aangepakt? Wat heb je ervoor gedaan en wat ervoor gelaten?

Aanbevolen website

  • Ben je zelfstandig ondernemer of overweeg je dat te worden? Bezoek dan Lancelots.nl, een website voor zelfstandig ondernemers.

Auteur: Ysolde Bentvelsen, met bijdragen van René Pijlman

Je bent hier: Home Functioneren Professionele eigenschappen Ondernemend