Besluitvaardig

Besluitvaardig zijn wil zeggen dat je durft besluiten te nemen. Dat doe je door actie te ondernemen of door een oordeel te geven over een bepaalde kwestie.

Besluitvaardigheid is een belangrijke soft skill voor een ambitieuze professional. Als je goed in staat bent lastige beslissingen te nemen, zal je leidinggevende je steeds meer verantwoordelijkheid toevertrouwen.

Wat betekent besluitvaardigheid concreet?

Je brengt je eigen mening naar voren in bijvoorbeeld een discussie of vergadering.
Je kunt je beslissingen motiveren. Je weet waarom je voor een bepaald standpunt kiest. Je kunt dit helder aan anderen uitleggen.
Je neemt verantwoordelijkheid voor de gevolgen van de keuzes die je maakt.
Je hakt niet te snel knopen door, maar verzamelt eerst voldoende informatie voordat je een besluit neemt.
Aan de andere kant zorg je er voor dat wanneer een snel besluit noodzakelijk is, deze ook op tijd wordt genomen. Je stelt het niet onnodig uit, al heb je misschien niet voldoende informatie.
Je neemt het juiste aantal beslissingen. Bij een probleem hak je de knopen door die bijdragen aan de oplossing daarvan. Niet meer en niet minder.
Je concludeert aan het eind van een gesprek wat er is afgesproken.
Je durft mensen te zeggen dat de zaken niet goed lopen. Je bent op dit punt ook kritisch naar jezelf toe.
Wanneer er bij een bepaald probleem of situatie een andere aanpak is gewenst, dan schakel je moeiteloos om.
Voor leidinggevenden geldt dat ze erop toe zien dat hun besluiten worden opgevolgd door het personeel.

Besluitvaardig als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie besluitvaardig staat op vrijwel elke lijst met algemene competenties.

Deze competentie is essentieel bij beroepen waar je de eindverantwoordelijkheid draagt: jij moet beslissingen nemen. Manager en beleidsmedewerker zijn dan ook goede voorbeelden van besluitvaardige beroepen.

Welke ondersteunende competenties heb je daarvoor nodig?

Besluiten nemen. Je hebt een probleem en weet niet wat te doen. Voor je een besluit neemt zijn vier stappen van groot belang: 1. Probleem definiëren, 2. Informatie verzamelen, 3. Oordeel vormen, en 4. Conclusie trekken.
Durf. Je durft bijvoorbeeld een beslissing te nemen waarvan je weet dat die vervelende gevolgen heeft voor een naaste collega. Je bent niet bang voor confrontatie.
Doorzettingsvermogen. Als je zeker bent van een bepaald oordeel of besluit, dan blijf je daaraan vasthouden. Zelfs al roept het in je omgeving veel verzet op.
Zelfstandig. Omdat je een onafhankelijke geest hebt, ben je beter en sneller in staat te beslissen dan afhankelijke types.
Resultaatgericht. Je wilt je doelen realiseren en dat zo goed mogelijk doen. Het is dan onontbeerlijk dat je regelmatig knopen doorhakt.

Hoe kun je deze competentie ontwikkelen en besluitvaardiger worden?

Maak een lijstje met kenmerken waaraan een besluit volgens jou moet voldoen. Daardoor heb je meer houvast bij het nemen van beslissingen.
Praat met collega's die naar jouw idee besluitvaardig zijn. Hoe gaan zij te werk voordat ze een conclusie trekken? Van hun ervaringen leer je veel.
Kijk naar een aantal beslissingen die je in een bepaalde periode hebt genomen. Is er één bij waar je er erg lang over hebt gedaan omdat je onzeker was? Zoek dan naar de argumenten die je had om deze beslissing uit te stellen. Waren je argumenten achteraf gezien zinvol? Zo niet, dan laat je deze voortaan weg bij nieuwe beslissingen. Zo creëer je een kortere bedenktijd.
Relativeer. Een perfect besluit bestaat niet en iedereen maakt fouten in beoordelingen. Dus jij mag dat ook. Als je bang bent om fouten te maken, neem je een afwachtende houding aan en laat je liever anderen voor jou kiezen. Ga dus goed na of het angst is waardoor je iets niet durft te doen, of dat je een gegronde reden hebt.
Ken je verantwoordelijkheden en taken. Als je deze niet helder op een rij hebt staan, zul je sneller gaan twijfelen bij beslissingen. Ga in dat geval een gesprek aan met je leidinggevende. Hij kan je duidelijkheid geven, zodat deze grijze zone een scherp afgebakend gebied voor je wordt.
Zet een paar onderwerpen op papier waarover je in de nabije toekomst beslissingen moet nemen. Schrijf op wat je afremt en wat je juist stimuleert om tot een keuze te komen. Haal de zwakke punten in je motivatie eruit en schrap ze.
Volg een training op het gebied van resultaatgericht managen, project management of time management. Hierbij leer je problemen analyseren en hoe je snel en gericht een oordeel vormt. Dat helpt je om gemakkelijker knopen door te hakken.

Besluitvaardigheid als kernkwaliteit

Volgens het model van de kernkwaliteiten en kernkwadranten kan besluitvaardigheid net als elke kwaliteit doorslaan naar een valkuil. Je bent dan te zeer gericht op snel stevige besluiten nemen en anderen zien dat als een slechte eigenschap. Jouw uitdaging is om dat te voorkomen. Als besluitvaardigheid een kernkwaliteit van je is, dan kun je daarbij ook allergieën hebben en je ergeren aan bepaald gedrag van anderen.

Wat is de valkuil van besluitvaardig?

De een is besluitvaardig, een ander is besluitvaardiger, jij bent het besluitvaardigst. Dat is een kwaliteit. Maar kun je ook té besluitvaardig zijn? Jazeker.

Besluitvaardig zijn kan doorslaan naar je wil doordrijven. Als je zo bulkt van het zelfvertrouwen dat je geen rekening meer houdt met andermans inbreng, wensen of gevoelens, sla je door. Je loopt dan ook het gevaar teveel op je intuïtie en persoonlijke ervaring af te gaan. Wanneer je een dominante houding hebt, roept dat aversie op. Je omgeving is zo eerder geneigd om je tegen te werken, dan je beslissingen te ondersteunen.

Wat zijn jouw uitdagingen of leerdoelen?

Belangrijke leerdoelen om te voorkomen dat besluitvaardigheid doorslaat naar een valkuil zijn:

Samenwerken met en luisteren naar je collega’s. Een goede besluitvorming is altijd gebaseerd op intensief overleg.
Tact: het vermogen om irritaties te voorkomen op basis van inzicht in sociale interacties. Iemand met tact heeft een goed gevoel voor wat in een bepaalde situatie passend, juist of wenselijk wordt gevonden. Hij handelt behoedzaam en voorzichtig in lastige situaties.
Inlevingsvermogen: het vermogen om je in te leven in de situatie van een ander en zijn belangen, wensen en behoeften te begrijpen.
Draagvlak opbouwen: ervoor zorgen dat je van tevoren ondersteuning en goedkeuring verwerft voor besluiten of maatregelen die je wilt gaan nemen.

Wat zijn je allergieën?

Als je zeer besluitvaardig bent, dan kun je je ergeren aan iemand die:

Besluiteloos is en maar blijft twijfelen, wikken en wegen.
Over elk besluit eindeloos wil overleggen en onderhandelen.
Regelmatig van gedachten verandert en eerder genomen besluiten herroept.
Uitstelgedrag vertoont, niet in actie komt en zaken voor zich uitschuift.

Hoe toon je besluitvaardigheid aan in een sollicitatie?

Je solliciteert als projectmanager bij een groot IT-bedrijf. Ze vragen iemand die zeer besluitvaardig is. Je kunt je goed voorstellen dat er om besluitvaardigheid wordt gevraagd. Er moeten immers knopen worden doorgehakt in een project. Ook zit er in de meeste projecten een moment waarop besloten wordt of het project levensvatbaar is of niet.

Hoe kun jij je toekomstige werkgever overtuigen dat jij die besluitvaardige vrouw bent? Je hebt eerder als projectmanager gewerkt, bij een kleiner bedrijf. Voor lastigere beslissingen waar je de tijd voor had, verzamelde je eerst de benodigde informatie en belde je twee van je projectmedewerkers: een die bekend stond om zijn optimistische kijk op de wereld, de andere juist om zijn kritische blik. Dan maakte je een lijstje met voors en tegens, en sliep er een nacht over. Soms had je die luxe niet. In de tijd net voor de oplevering van een project is de druk hoog. Dan kon je ook razendsnel een beslissing nemen op ervaring en intuïtie.

Dat zet je kort je in je sollicitatiebrief en werkt nog een paar voorbeelden uit voor het sollicitatiegesprek.

Andere voorbeelden

Inkoper: Ik heb een neus voor goede deals. Voordat ik met een leverancier om de tafel ga zitten, zorg ik dat ik weet hoe onze ervaringen met hen in het verleden waren, wat hun concurrenten voor prijzen hanteren en hoe belangrijk onze relatie met ze is. Met deze informatie in mijn achterhoofd weet ik precies of ik meteen moet toehappen bij een aanbod, of dat ik ze nog een paar dagen de tijd geef om met een beter aanbod te komen.
Intercedente: Ik zie mensen vaak maar een paar minuten. Dan vorm ik een indruk van ze. Ik moet dus vaak razendsnel beslissen of ik ze geschikt vind voor een bepaalde baan. Ik heb intussen geleerd wat ik van de werkgever en de uitzendkracht nodig heb aan informatie. Maar de beslissing, die neem ik op gevoel. Ik vind het zelf verrassend dat dat gevoel negen van de tien keer uitstekend blijkt te kloppen.

Voorbeelden van competentiegerichte vragen over besluitvaardigheid tijdens het sollicitatiegesprek:

Wat is de afgelopen tijd de meest complexe beslissing geweest die je hebt genomen? Hoe is het besluitvormingsproces verlopen? Hoe goed is die beslissing uitgepakt?
Heb je wel eens een beslissing genomen die je achteraf als onjuist hebt beschouwd? Hoe kwam dat?

Aanbevolen website

Online cursus Beter besluiten nemen, Leren.nl.
Besluitvaardigheid: competentie of eigenschap - door Jan Stevens op De Steven

Auteur: Vera van Dijk, met bijdragen van René Pijlman