Oordeelsvorming

Je vermogen om een oordeel te vormen is van groot belang bij het oplossen van problemen en het nemen van besluiten. Dankzij dit vermogen kun je beter inschatten hoe groot het probleem werkelijk is, kun je duidelijker aangeven wat het doel is van je besluit en kun je de beste keuze maken uit de mogelijke oplossingen of besluiten.

Een goed beoordelingsvermogen is een belangrijke soft skill voor een ambitieuze professional.

Hoe vorm je een oordeel?

• Je vormt een oordeel op basis van een afweging van de voor jou beschikbare informatie. Dit betekent dat het erg belangrijk is dat je zoveel mogelijk informatie verzamelt, de waarde ervan kunt beoordelen en die informatie kunt ordenen. Een wereldwijd onderzoek door een beroemde professor is bijvoorbeeld een betere bron dan een onderzoek van een lokale politieke partij. 
• Je gaat uit van feiten. Geruchten op internet zijn bijvoorbeeld nutteloos voor goede oordeelsvorming.
• Je stelt je op de hoogte van de eerder gestelde doelen, zodat je het feitelijk resultaat kunt evalueren ten opzichte van de doelstellingen.
• Je beoordeelt en beargumenteert waarom verschillende alternatieve oordelen niet juist zijn.
• Je neemt de tijd bij moeilijke beslissingen, zodat je de zaak goed kunt overdenken.
• Je laat altijd de mogelijkheid open om je oordeel te veranderen. Omstandigheden kunnen veranderen, dus jouw oordeel moet ook kunnen veranderen.

Competentie oordeelsvorming

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie oordeelsvorming (of: beoordelingsvermogen, oordelen, oordeel vormen) staat op vrijwel elke lijst met algemene competenties.

Goed argumenteren

In veel situaties moet je in staat zijn een eigen oordeel te formuleren en dat te staven met argumenten. Het rapport dat je schrijft, of je bijdrage aan een discussie, debat of besluitvormingsproces, wordt pas een succes als je in eerste instantie jezelf weet te overtuigen van je oordeel. Pas als je jezelf duidelijk kunt maken waarom jouw oordeel het beste is, kun je gaan proberen om anderen te overtuigen met die argumenten. Het is dus van groot belang om goed te kunnen argumenteren.

Eigen mening 

Een oordeel vormen is niet geheel hetzelfde als het vormen van een eigen mening. Om een correct oordeel te vormen probeer je jouw gevoelens over het onderwerp (zoveel mogelijk) uit te sluiten. Bij het vormen van je eigen mening hoeft dat niet. Een eigen mening wordt bijvoorbeeld meer gevormd door allerlei persoonlijke situaties die voor een correct oordeel vaak niet relevant zijn. Als een tante in jouw familie bijvoorbeeld veel baat heeft bij een gebedsgenezer, ben je waarschijnlijk eerder geneigd om te denken dat gebedsgenezers een positieve invloed hebben. Wil je een correct oordeel vormen over gebedsgenezing, dan laat je die persoonlijke situatie niet meewegen. Correcte oordeelsvorming is dan ook niet gemakkelijk. We hebben maar al te gauw de neiging informatie verkeerd af te wegen omdat we informatie inkleuren naar persoonlijke omstandigheden. De kunst is dus om dat niet te doen.

Tips om sneller tot een correct oordeel te komen:

• Ga meer kranten en boeken lezen en kijk zoveel mogelijk naar het journaal en documentaires. Je kunt geen waardevol oordeel vormen als je niet weet wat er in de wereld gebeurt. Door een grotere algemene ontwikkeling kun je nieuwe informatie beter in een context plaatsen en de waarde ervan beter beoordelen.
• Ga discussies met anderen aan. Op die manier word je je ervan bewust dat heldere argumenten belangrijker zijn dan meningen. Luister goed naar de argumenten van de ander. Vraag je een uur na het voeren van de discussie nog eens af of je oordeel door de discussie is veranderd. Er bestaat een grote kans dat de argumenten van de ander een blijvende indruk hebben achtergelaten en dat jouw oordeel (enigszins) is veranderd.
• Er bestaan meerdere technieken om een weloverwogen beslissing te nemen. Welke manier je kiest zal meestal afhangen van het vraagstuk dat voor je ligt.

Nu je de informatie hebt beoordeeld ben je er misschien nog niet, want nu kan blijken dat je het probleem verkeerd hebt gedefinieerd. Oké, de dennenboom in de tuin wordt bruin, maar dat komt doordat er te weinig voedsel in de grond zit. Het probleem is dat de bodem te arm is. Nu moet je op zoek naar informatie over het verrijken van de grond in je tuin.

Medewerkers beoordelen

Een belangrijk element van leidinggeven is het beoordelen van medewerkers: objectief vaststellen hoe ze functioneren.

Aanbevolen websites

• Competentie oordeelsvorming, Reynaarde
  
• Op Leren.nl worden zeven technieken beschreven om een weloverwogen beslissing te nemen. Ze verschillen allemaal in methode, maar het doel is hetzelfde: tot besluiten komen die goed en effectief zijn.

Auteur: Niels Arts