Focussen

Een verandering in je leven aanbrengen, een carrièrestap zetten of een of ander lastig doel bereiken: het gaat allemaal niet vanzelf. Vaak worden mensen gehinderd door belemmerende gedachten, twijfels of daadwerkelijke obstakels. Deze blijken overkomelijk te zijn als je je focus scherp weet te houden. Je vergroot daardoor je kans op succes. Wat is focus en hoe zet je hem in?

Wat is focus?

Focussen betekent eigenlijk 'scherp stellen' en heeft alles te maken met je aandacht richten op waar je mee bezig bent. Dat wil zeggen dat je je aandacht ergens op concentreert. De kunst daarbij is je niet te laten afleiden.

Mensen hebben de neiging zich voortdurend te laten afleiden. Waardoor?

• Door dagelijkse beslommeringen. 'Eerst nog even mijn huis opruimen, de vloeren moeten nodig gesopt en de ramen geboend, en o ja, de loodgieter komt volgende week. Nou, weet je, dan werk ik dat cursusmateriaal wel door ná die tijd. Ik haal de gemiste uren later wel in.'
• Door negatieve gedachten over zichzelf. 'Ik kan het toch niet.'
• Door belemmerende gedachten over de omgeving. 'Ze willen alleen maar ervaren mensen bij dat bedrijf. Het heeft geen zin om een sollicitatiebrief te schrijven.'
• Door storende gebeurtenissen. 'Mijn vader is ziek, ik moet er dagelijks heen. Die sollicitatiebrief laat ik maar zitten. Jammer van die leuke baan, maar het komt nu echt even niet uit.'
• Door prikkels van buitenaf die op de korte termijn iets opleveren. 'Pieter, leuk dat je belt. Ja natuurlijk ga ik vanavond mee naar dat concert. Ik wilde eigenlijk werken aan mijn project, maar ach, dat doe ik dan komende week wel ergens.' Of: 'Pff, nu ben ik moe hoor. Nu even niet aan de studie. Ik ga lekker hangen voor de tv. Een mens moet toch ook uitrusten?'

Wat denk je, voel je je na afloop voldaan als je hebt toegegeven aan dit soort gedachten? Nee, geenszins! En brengen ze je dichter bij je doel? Nee, dat al helemaal niet!

Een doel bereiken betekent meestal ook: een verandering bewerkstelligen. Maar mensen houden over het algemeen niet zo van veranderingen. Ze laten zich van veranderingen afhouden door:

• behoefte aan zekerheid. 'Nu weet ik wat ik heb; als ik voor mezelf ga beginnen, dan heb ik misschien niet voldoende inkomen.'
• angst om te falen. 'Als het niet lukt sta ik met lege handen en ben ik een loser.'

Wie op deze manier over veranderingen denkt, richt zijn aandacht niet op het doel, maar op de mogelijke obstakels en belemmeringen onderweg. Focus kan helpen om je aandacht te verleggen van de obstakels naar het doel.

Focussen (of concentreren, concentratievermogen) is een belangrijke soft skill voor een ambitieuze professional.

Focus vasthouden

Je hebt de volgende dingen nodig om je focus vast te houden:

"Je krijgt focus als je stopt met proberen te focussen en gewoon één ding tegelijk doet."

- Alex Mathers

• Discipline, concentratie en doelgerichtheid. Deze eigenschappen zijn de basis voor het kunnen vasthouden van focus. Met deze drie eigenschappen lukt het je de beslissingen te nemen die voor het bereiken van je doel nodig zijn en obstakels het hoofd te bieden.
• Visualiseren van je doel. Wie zijn doel letterlijk voor ogen houdt ('erop scherp stelt'), bereikt dat doel veel makkelijker. Het is zaak om dat doel steeds in het vizier te nemen als je een beslissing neemt: ga ik tv kijken of ga ik aan de studie? Zal ik nog twee uur overwerken voor het project of met m'n collega's mee naar de kroeg? Ga ik mijn huis poetsen of een sollicitatiebrief schrijven? Deze vragen zijn gemakkelijk als je je aandacht richt op je doel: een afgeronde studie, een geslaagd project of de kans op een nieuwe baan.
• Geduld en toewijding. Een doel bereiken gaat niet van de ene dag op de andere. Je hebt er geduld voor nodig. Is je doel wel binnen een mum van tijd bereikbaar, dan heb je je doel waarschijnlijk te laag gesteld en zul je er niet erg veel voldoening uit halen. Daarnaast is toewijding (met het daarbij horende doorzettingsvermogen) nodig: met halfslachtigheid bereik je je doel niet. Toewijding betekent: je doel serieus nemen en steeds de juiste beslissingen nemen voor dat doel.
• Een gezonde dosis zelfvertrouwen. Als je zelfvertrouwen hebt, dan weet je wat je wilt en kunt, en ben je in staat om vanuit je innerlijk het voor jou juiste pad te bepalen. Je valt minder makkelijk ten prooi aan twijfels en je weet ook goed om te gaan met obstakels.
• Breng je aandacht in het hier en nu en concentreer je volledig op de ene taak die voor je ligt. Laat elke gedachte los over wat er in het verleden gebeurd is, of hoe de toekomst zich kan ontwikkelen. Vergeet al die andere dingen die je nog te doen hebt.
  

Focus behouden gaat dus niet vanzelf: je ergens op concentreren en op richten vergt veel inspanning. Maar zoals sporters weten: inspanning loont. En niet alleen op de lange termijn voor het bereiken van je doel. De kans is groot dat je ook steeds meer geniet van het moment zelf. Dat is het principe van flow: wie werkt aan een taak die inspanning vereist, maar waarvan het doel haalbaar is, ervaart extra veel voldoening.

Het nut van focus

Het vreemde aan focus is dat het na verloop van tijd lijkt alsof de dingen 'vanzelf' naar je toe komen en lukken. Ineens attendeert iemand je op de baan waar je al zo'n tijd naar op zoek bent, of blijkt de juiste plek zich aan te dienen voor het doen van je afstudeeronderzoek.

Toch is dat niet zo vreemd: omdat jij je volledig richt op je doel, hebben anderen een scherp beeld van waar je mee bezig bent. Mensen zullen jou in verband brengen met datgene waar je mee bezig bent en aan je denken als zich een gelegenheid voordoet die met je 'onderwerp' te maken heeft. Hoe duidelijker je dus bent over datgene waar je je mentale camera op scherpstelt, hoe meer mensen impliciet ook bij jouw doel betrokken zijn. Gebruik deze wetenschap en vergeet niet in je netwerk duidelijk te maken waar jouw focus ligt.

Voorbeelden van zaken waarin focus nuttig kan zijn:

• Carrièrestap. Weten wat je wilt in je carrière, nu en over vijf jaar, maakt het makkelijker om de juiste stappen te nemen en ook aan anderen duidelijk te maken wat je wilt. Je maakt dan geen vreemde carrièreswitches, en ook het schrijven van een sollicitatiebrief zal makkelijker gaan, omdat je helderder weet te verwoorden wat je wilt en kunt.
• Een project. Projecten worden vaak gekenmerkt door tegenslagen en obstakels. Dat komt omdat ze iets nieuws beogen en dat kan weerstand oproepen. De kunst is om zo goed mogelijk met deze hobbels om te gaan. Dat gaat makkelijker als het doel duidelijk is, en het projectteam en de projectmanager gericht aan de slag gaan en zich niet van de wijs laten brengen.
• Werkdag. Iedereen kent het gevoel van 'lekker gewerkt vandaag'. Dat lekkere gevoel zit hem meestal precies in focus: je hebt geconcentreerd kunnen werken aan de taken die je je voor die dag voorgenomen had. Je hebt afgekregen wat je had gepland en je hebt de nodige inspanning daarvoor verricht. De kunst is om deze voorwaarden zoveel mogelijk te scheppen voor iedere werkdag: jezelf haalbare doelen stellen, je volle aandacht geven aan je taken, er met concentratie aan werken, en je niet laten afleiden door van alles en nog wat. Helaas zal dat niet iedere dag lukken…
• Taak in het hier en nu. Eigenlijk kun je iedere taak of activiteit met focus verrichten, of het nu gaat om het uitwerken van saaie notulen, het voeren van een moeilijk gesprek of het doen van de afwas. Het vergt de nodige concentratie en oefening om saaie taken met focus te doen. Maar mensen die zich erin oefenen, voelen zich na verloop van tijd om alle fronten beter en efficiënter. Deze kunst luistert naar de naam mindfulness, een uit het zenboeddhisme afkomstige aandachtstraining.
• Persoonlijke ontwikkeling/scholing. Jezelf ontwikkelen vergt de nodige inspanning en toewijding. Maar als je je focus echt richt op het doel wat je jezelf hebt gesteld, dan kun je heel ver komen. Door focus vast te houden lukt het mensen om naast een gezin en een baan nog een hele studie te doen, zich op latere leeftijd om te scholen, of een vaardigheid te leren die ze zelf nooit voor mogelijk hadden gehouden. Al deze dingen vergen gedurende langere tijd de juiste beslissingen over tijdsinvestering, welke dingen te doen en te laten en omgaan met afleidingen.
• Levensdoel. Het vervullen van een levensdoel vereist per definitie focus. Als dat niet zo was, was het geen levensdoel. Je stelt immers alles wat je doet in het teken van dat doel. Op die manier zijn er mensen monnik geworden, voorvechter van een bepaald goed doel of simpelweg 'een gelukkig mens'.
• Stressreductie. Belemmerende gedachten, een veeleisende omgeving, het gevoel de touwtjes niet zelf in handen te hebben: het zijn belangrijke oorzaken van stress. Focus kan een belangrijk tegenwicht bieden tegen dit soort stressfactoren: wie focus bepaalt en vasthoudt, zorgt voor heldere keuzes, met de juiste afwegingen tussen zichzelf en de omgeving, en de juiste concentratie en aandacht om trouw te zijn aan die keuzes. Ook bij het tegengaan van stress kan mindfulness van nut zijn.
• Succesvol ondernemerschap. Niet voor niets zegt het spreekwoord dat de schoenmaker bij zijn leest moet blijven. Als je als ondernemer zelf goed weet wat je doet, wat je doelen zijn en wat je te bieden hebt (met andere woorden, als je focus hebt), dan is dat ook aan je klanten duidelijk. Potentiële klanten zullen je makkelijk weten te vinden, en je zult ervaren dat de klanten bijna 'als vanzelf' naar je toe komen. Allemaal een kwestie van focus.

Meer focus in je werk

Een goede methode om met meer geconcentreerde aandacht te werken is je tijd opdelen in blokken. Werk een half uur aan een taak, neem een korte pauze en werk een half uur aan iets anders. In elk tijdsblok richt je je aandacht volledig op die ene taak die voor je ligt. Zo kun je aan veel verschillende dingen werken in een werkdag, maar je toch steeds concentreren op waar je mee bezig bent.

Focussen als competentie

Aanbevolen websites

• 7 tips om je beter te focussen - Psychologie Magazine
  
• Meer tips over focus vind je in het artikel de 'magische kracht' van focus (in het Engels).

Aanbevolen boeken

• Fromm, Erich (1956). Liefhebben, een kunst een kunde. Utrecht: Bijleveld. In deze klassieker lees je meer over toewijding en zelfdiscipline als middelen om je levensdoelen te bereiken.
• IJzermans, Theo en Coen Dirkx. Beren op de weg, spinsels in je hoofd. Zaltbommel: Thema.

Auteur: Ysolde Bentvelsen