Zelfontwikkeling

Zelfontwikkeling betekent dat je jezelf leerdoelen stelt op basis van zelfreflectie en zelfkennis, waarna je proactief aan de slag gaat om nieuwe kennis op te doen, vaardigheden te trainen en competenties te ontwikkelen.

Allereerst moet je over de nodige zelfkennis en inzicht in jezelf beschikken en aan zelfreflectie doen om te bepalen op welke terreinen en met welk doel je je verder wilt ontwikkelen. Wil je beter leren samenwerken of schiet je kennis over een bepaald onderwerp tekort? Ben je toe aan een carrièreswitch, maar moet je daar nog wat aanvullende vaardigheden voor opdoen? Misschien heb je wel meer assertiviteit nodig in je werk, of heb je er behoefte aan te leren omgaan met agressieve klanten. Ga proactief aan de slag en neem verantwoordelijkheid voor je eigen ontwikkeltraject.

Zelfontwikkeling is een belangrijke soft skill voor een ambitieuze professional.

Kies voor een growth mindset

Denk jij dat capaciteiten vastliggen of dat je ze kunt ontwikkelen? De manier waarop je kijkt naar intelligentie en vaardigheden bepalen in hoge mate hoe deze zich zullen ontwikkelen en hoe succesvol je bent. Er zijn twee soorten mindsets – ook wel denkstijlen – de vaste mindset (fixed mindset) en de groeimindset (growth mindset).

Met een growth mindset ga je ervan uit dat je nieuwe dingen kunt leren, nieuwe gewoontes kunt ontwikkelen en in van alles beter kunt worden. Je bent bereid je daarvoor in te spannen, te focussen en vol te houden.

Wees open minded

Iemand met een open mind (open geest, ruimdenkend) interesseert zich voor het onbekende, staat open voor verschillende ideeën, ervaringen, zienswijzen, theorieën en leefstijlen. Hij heeft innerlijke rust en oordeelt niet, maar is nieuwsgierig en omarmt wat hij niet kent. Hij heeft een growth mindset en laat zich niet belemmeren door zijn overtuigingen of ervaringen uit het verleden.

Affirmaties gericht op zelfontwikkeling

Train regelmatig affirmaties om je vertrouwen in je persoonlijke ontwikkeling te bekrachtigen. Voorbeelden:

• Ik zie elke hindernis als een kans om te groeien
• Ik ben elke dag bezig met mijn persoonlijke ontwikkeling
• Ik heb het lef om buiten mijn comfortzone te stappen
• Ik vind het leuk om nieuwe mensen te ontmoeten
  

Kennis en vaardigheden opdoen

Kennis kun je op verschillende manieren opdoen. Dat heeft te maken met persoonlijke voorkeuren, maar ook met wat je wil leren.

• Het is afhankelijk van je leerstijl hoe jij als persoon het best of het gemakkelijkst kennis verwerft. Ben je een doener, dan kun je beter uit de voeten met een praktische training dan met een theoretische cursus. Ben je meer een denker, dan koop je waarschijnlijk het liefst een goed boek om alle benodigde informatie uit te halen.
• Wil je een bepaalde vaardigheid leren, dan is een training meestal zinvoller dan een boek. Bij een vaardigheid gaat het om iets leren doen.
• Wil je een competentie verder ontwikkelen, dan is het belangrijk dat je dat doet in een omgeving waar die competentie nodig is. Een stage, deelname in een project of tijdelijk werken op een andere werkplek waar die competentie nodig is, zijn voorbeelden van manieren hoe je een competentie in de praktijk kunt ontwikkelen.
• Heb je behoefte aan persoonlijke ontwikkeling, bijvoorbeeld om bepaalde eigenschappen van jezelf verder te ontwikkelen of juist af te leren, dan kan het zinvol zijn op zoek te gaan naar persoonlijke begeleiding. Afhankelijk van wat je zoekt, kun je bijvoorbeeld terecht bij een coach, een loopbaanadviseur of een psycholoog. Ook kun je kiezen voor deelname aan een intervisiegroep.
• Twijfel je soms aan je eigen kunnen, maar weet je precies wat er aan je functioneren schort, dan kan het al helpen feedback te vragen aan collega's, vrienden of leidinggevenden. Misschien kun je met een paar tips al goed uit de voeten. Op deze manier van elkaar leren is een goedkoop alternatief voor het volgen van allerlei cursussen!

Bijscholen via het werk

De meeste werkgevers hebben een budget voor scholing van medewerkers. Wil je dus iets bijleren en je verder ontwikkelen, kaart dat dan aan bij je baas, bijvoorbeeld tijdens het jaarlijkse functioneringsgesprek. In een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) kun je dan vastleggen wat je ontwikkeldoelen zijn en hoe je die doelen gaat bereiken. Een cursus is doorgaans goed voor je carrière.

Cursussen of trainingen om lacunes in je kennis en vaardigheden op te vullen worden doorgaans betaald door je werkgever. Soms moet je daar aanvullende afspraken over maken (vaak in de vorm van een studiekostenovereenkomst), bijvoorbeeld als je kiest voor een training Persoonlijke ontwikkeling.

Soms is het mogelijk om binnen je functie te werken aan je verdere ontwikkeling. Je gaat dan niet op cursus, maar je zorgt er voor dat je binnen je werk gelegenheid krijgt om nieuwe dingen te leren. Dat kan op verschillende manieren:

• Begeleiding door een ervaren rot in het vak. In functies met een carrièrepad waarin je je ontwikkelt van junior naar senior, is dit soort begeleiding gangbaar. Dat geldt ook voor traineeships. Je hebt dan regelmatig een gesprek om nieuwe leerdoelen vast te stellen en manieren te bespreken hoe je die doelen gaat verwezenlijken. Je kunt vragen stellen over twijfels of dingen die je moeilijk vindt.
• Ervaring opdoen buiten je functie. Door een stage binnen het bedrijf, jobrotation, deelname aan een project of een tijdelijke detachering kun je een kijkje in de keuken nemen op andere afdelingen of andere werkterreinen. Vooral in grote bedrijven zijn er vaak mogelijkheden om zo'n soort tijdelijke verandering van werkplek te regelen. Dit soort ervaring brengt diversiteit in je profiel, wat erg zinvol is voor je carrière.
• Intervisie of talentengroep. Het kan nuttig zijn een groep in het leven te roepen met collega's (van verschillende afdelingen) die ook aan hun ontwikkeling willen werken. Je kunt afspreken je te verdiepen in bepaalde thema's of bijvoorbeeld gezamenlijk aan een plan te werken. Je leert er zelf van, maar de organisatie kan soms ook wat hebben aan de uitkomsten van zo'n groep.

Zelfstandig werken aan verdere zelfontwikkeling

Niet in alle gevallen is het wenselijk of mogelijk dat je werkgever de kosten voor scholing op zich neemt. Misschien heb je geen werk, maar zie je mogelijkheden om je kansen op de arbeidsmarkt te vergroten door om- of bijscholing. Dan zit er niets anders op dan zelf aan de slag te gaan. Overigens kan soms een uitkeringsinstantie bijspringen om de kosten te dragen.

Wat zijn de mogelijkheden als je zelfstandig aan je persoonlijke groei wilt werken?

• Cursussen, trainingen en opleidingen. Als je er door zelfinzicht achter bent gekomen wat je nodig hebt, kun je op zoek gaan naar geschikte cursussen en trainingen. Misschien wil je zelfs wel een hele opleiding doen. Kies de vorm die bij jou en bij je leerdoel past. Ben je heel zelfstandig en ben je op zoek naar een theoretische cursus, dan kan afstandsonderwijs een goed middel zijn. Ben je een doener en wil je graag iets leren samen met anderen, zoek dan een praktische training. Heb je veel doorzettingsvermogen en een duidelijk doel voor ogen, dan heb je misschien wel genoeg moed voor een hele opleiding. Studeren naast een baan is niet eenvoudig, maar het kan wel.
• Boeken en artikelen. Wil je je theoretische kennis vergroten en is het niet nodig dat je daarvoor een certificaat of een diploma behaalt, dan zijn boeken en artikelen (ook op internet) een goede manier om je kennis op te vijzelen. Je moet wel zelfstandig en gedisciplineerd zijn om die boeken en artikelen ook werkelijk te lezen.
• Meeloopdagen en korte stages. Het kan zinvol zijn tijdelijk ergens mee te werken of mee te lopen, bijvoorbeeld op je vrije dagen (als je in deeltijd werkt). Bespreek met het bedrijf van je keuze wat je te weten wilt komen of wilt leren. Het kan een goede manier zijn om erachter te komen of bepaald soort werk of een bepaalde werkomgeving bij je past. Het getuigt van motivatie en initiatief als je dit soort dingen voor jezelf regelt.
• Persoonlijke begeleiding. Als je bent vastgelopen in je carrière of in je werk kun je een beroep doen op mensen die je uit de impasse kunnen helpen. Zoek een loopbaanadviseur, een coach of een hulpverlener om verder te komen. Sommige mensen vinden dat beschamend, maar dat is het niet. Het getuigt van moed en kracht als je op deze manier uit een moeilijke situatie probeert te komen.
• Eigen intervisie- of leergroep. Het kan heel zinvol zijn om zelf een intervisiegroep te starten of te zoeken met mensen die ook willen werken aan hun ontwikkeling. Je kunt onderwerpen bespreken die je niet zo gauw met collega's of je baas zou bespreken, maar waarbij je toch behoefte hebt aan feedback. Zo'n groep kan ook op een positieve manier goed werken voor het opdoen en delen van kennis. Je kunt afspraken maken over het bestuderen of bespreken van thema's, waarbij iedereen een ander kennisdeel voor zijn rekening neemt. Ook kun je vaardigheden oefenen in de vorm van rollenspelen.

Zelfontwikkeling als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie zelfontwikkeling staat op vrijwel elke lijst met algemene competenties.

Zelfontwikkeling in het sollicitatiegesprek

Voorbeelden van competentiegerichte vragen over zelfontwikkeling in het sollicitatiegesprek:

• Wat doe je aan je persoonlijke of professionele ontwikkeling?
• Wanneer heb je voor het laatst een nieuwe activiteit opgepakt die je moeilijk vond? Hoe heb je de vaardigheid geleerd?
• Hoe heb je jezelf de afgelopen tijd verbeterd in je werk?
  

Aanbevolen websites

• Wil je iets leren? Grote kans dat je er iets over vindt op Leren.nl.
• Persoonlijke ontwikkeling - themapagina van Psychologie Magazine
• Zelfontwikkeling en zelfontplooiing - door Jan Stevens op De Steven
  
• Vaak zijn trainingen en cursussen prijzig. Er zijn echter ook goedkopere mogelijkheden, bijvoorbeeld bij de Volksuniversiteiten.

Aanbevolen boeken

Auteur: Ysolde Bentvelsen