Trainer bedrijfsopleidingen

Als trainer bedrijfsopleidingen verzorg je trainingstrajecten voor groepen werknemers of leidinggevenden. Je wordt vaak ingeschakeld als er in een organisatie een verandering heeft plaatsgevonden, bijvoorbeeld een fusie. Als trainer help je de betrokkenen om hiermee om te gaan. Er zijn echter ook organisaties waar trainingen een vast onderdeel zijn van de bedrijfsvoering.

Veel trainingsprogramma’s richten zich op het verbeteren van vaardigheden en kennis die niet gebonden zijn aan een bepaald beroep. Deze bedrijfsopleidingen gaan over onderwerpen als:

Trainer

Daarnaast zijn er trainingen die meer beroeps- en sectorgericht zijn. Deze vakinhoudelijke trainingen lopen uiteen van bedrijfshygiëne voor horecabedrijven tot interviewtechnieken voor tekstschrijvers.

Anke Nel van Vorstenbosch, trainer bedrijfsopleidingen bij een groot ziekenhuis:
"De grootste bevrediging van het werk is als ik een paar weken na de training een deelnemer tegen het lijf loopt die me zegt dat het echt gewerkt heeft. Dat de organisatie beter loopt en dat er beter gecommuniceerd wordt. Het is heel mooi om die ontwikkeling teweeg te brengen."

Wat doet een trainer bedrijfsopleidingen?

Als trainer ben je meestal ongeveer drie dagen per week bezig met het geven van trainingen. De rest van de tijd wordt besteed aan de zaken die eromheen spelen, zoals productontwikkeling en acquisitie. Houd er rekening mee dat je zeker als beginnend trainer bij een trainingsbureau lange dagen maakt. Je brengt veel tijd door in de auto en in hotelkamers. Je klanten zitten immers in het hele land.

Vijf hoofdtaken

1. Adviseren over het trainingstraject 

In sommige gevallen vraagt de opdrachtgever om advies. De klant weet bijvoorbeeld nog niet welke trainingen hij nodig heeft. Je moet dan eerst de situatie van de opdrachtgever zo goed mogelijk inschatten. Welk probleem speelt er? Wat is er eventueel veranderd in de organisatie waardoor dit probleem is ontstaan? Je denkt mee met de klant over hoe het gedrag van de mensen verbeterd kan worden. Op basis hiervan maak je een trainingsdoelstelling en een bijbehorend trainingstraject.

Het kan ook gebeuren dat een klant al precies meent te weten welke cursus hij nodig heeft. Bijvoorbeeld: een bedrijf wil dat je een cursus klantgerichtheid gaat verzorgen. Want: het personeel is niet meer klantvriendelijk. Maar misschien is er wel iets anders aan de hand. Goed doorvragen is nu heel belangrijk. Het zou kunnen dat het eigenlijke probleem een slechte werksfeer is. In dat geval zou een workshop teambuilding misschien geschikter zijn dan een training klantgerichtheid.

Of wat zou je doen in het volgende geval: een aantal basisscholen gaat fuseren en wil een dag organiseren waarop de docenten elkaar leren kennen. Het is aan jou om hier iets van te maken. Wat gaat het worden? Natuurlijk zit niemand zit te wachten op een saai voorstellingsrondje waarin iedereen iets vertelt over zijn hobby's...

Als je er in grote lijnen uit bent, formuleer je een trainingsdoelstelling en schrijf je een opleidingsvoorstel voor de klant.

2. Voorbereiden en geven van de trainingen

Als eenmaal duidelijk is welke training het meest geschikt is, ga je je inlezen in de materie. Je zorgt dat je je bij het opzetten van de training richt op de kern.

Dan moet de training een invulling krijgen. Je bedenkt oefeningen, je maakt een syllabus, zet misschien een rollenspel in elkaar.

Daarnaast verzorg je als trainer vaak de organisatorische zaken zoals het huren van een zaal, het regelen van de lunch, het versturen van de uitnodigingen, et cetera. Sommige trainers hebben daar een secretaresse voor. 

Dan de dag van de training. Je stelt jezelf voor en maakt zo snel mogelijk contact met de groep. Je kijkt hoe het zit met de motivatie. Wie zijn enthousiast, wie zijn dwarsliggers, wie zijn betweters? Iedereen moet zich gehoord en gezien voelen. Daarbij probeer je natuurlijk zo snel mogelijk een sfeer te scheppen waarin er iets geleerd kan worden.

3. Ontwikkelen van trainingen

Naarmate je langer als trainer werkt, kun je steeds meer van je eigen ervaring in de lessen leggen. Misschien ontwikkel je wel heel eigen ideeën over het trainersvak en vind je dat de moeite waard om op de markt te brengen. Bijvoorbeeld een boek over een trainingsmethode of een spel dat tijdens trainingen ingezet kan worden.

4. Acquisitie en relatiebeheer

Vooral senior trainers bij trainingsbureaus besteden een aanzienlijk deel van de tijd aan het vinden van nieuwe klanten en het onderhouden van het netwerk van bestaande klanten. Dit geldt ook voor freelancers. Maar ook voor trainers in vaste dienst bij een organisatie is het belangrijk dat ze reclame maken voor zichzelf. Dit reclame maken hoeft niet heel schreeuwerig. Van belang is het onderhouden van het interne of externe netwerk. Je praat met mensen en bouwt een vertrouwensrelatie op.

Als je af en toe eens langsgaat bij een klant, houd je jezelf op de hoogte van wat de speerpunten zijn in de organisatie. Is dat bijvoorbeeld ziekteverzuim of iets anders? Je kunt dan een training aanbieden waarvan je vermoedt dat de organisatie er behoefte aan heeft.

5. Bijhouden van het vakgebied

De ontwikkelingen in trainingsland gaan snel. Vroeger was integraal management bijvoorbeeld helemaal in, nu is het weer iets anders. En wat is de modernste methode om met agressie om te gaan? Het is belangrijk om van dit soort dingen op de hoogte te blijven. Je leest vakbladen en bezoekt af en toe een congres. Ook blijf je zelf trainingen volgen.

Tijm Corporaal, zelfstandig trainer/beroepscoach geeft een voorbeeld van een trainingstraject:
"Ik verzorgde voor een glasrecyclaar een traject leidinggeven aan verandering. Van oudsher heerste bij het bedrijf in kwestie een directieve cultuur: de directeur zei wat gedaan moest worden en zo gebeurde het. Sinds kort was er echter geïnnoveerd en had elke fabriek een eigen leidinggevende. Het probleem was dat de leidinggevenden niet konden delegeren. Zij waren het die bepaalden hoe snel de lopende band liep en niemand anders. Terwijl dit voor de productie helemaal niet efficiënt was. Bovendien werken de productiemedewerkers hier passief van. Het ging er om deze cultuur van passiviteit van de productiemedewerkers te doorbreken. In de training werden de managers zich bewust van hun verantwoordelijkheid. Ze leerden om de productiemedewerkers te coachen en te motiveren om met elkaar de bandsnelheid aan te passen."

Rollen

  • Spreker: In de lessituatie is er veel interactie tussen de trainer en de groep. Toch zijn er momenten waarop je zelf aan het woord bent om een stuk theorie uiteen te zetten.
  • Natuurlijk leider: Soms kan er in een groep weerstand zijn om jouw opdracht uit te voeren. Je probeert ze op een ongedwongen manier toch zover te krijgen.
  • Coach: Als je bijvoorbeeld een intakegesprek voert met een individuele cursist, is het belangrijk dat je inzicht krijgt in de sterke en zwakke punten van die persoon. Luisteren is een belangrijke vaardigheid. Het geven van persoonlijk advies is de volgende stap.
  • Organisator: Trainers zijn in veel gevallen ook verantwoordelijk voor de inkoop en coördinatie van trainingen. Daarnaast moeten er vaak allerlei praktische zaken rondom de dag van de training zelf geregeld worden.
  • Adviseur: Je denkt mee en adviseert de personeelsadviseur over welke trainingen geschikt zijn voor het oplossen van het probleem dat er speelt (bijvoorbeeld een te hoog ziekteverzuim)
  • Verkoper: Zeker als zelfstandig trainer moet je je diensten kunnen verkopen. Maar ook van senior trainers in vaste dienst wordt verwacht dat ze een gedeelte van hun tijd besteden aan het binnenhalen van nieuwe opdrachten.
  • Ontwikkelaar: Grote trainingsbureaus hebben een afdeling die zich bezighoudt met het ontwikkelen van nieuwe trainingen. Ook veel zelfstandige trainers met een lange staat van dienst gaan na verloop van tijd hun eigen cursusmateriaal ontwikkelen. Sommigen brengen zelfs een boek uit.

Waar werk je als trainer bedrijfsopleidingen?

Er zijn grofweg drie mogelijkheden:

  1. Je werkt binnen een opleidingsafdeling van een bedrijf. Dat is vaak alleen bij grote organisaties. Bijvoorbeeld een grote gemeente of een groot ziekenhuis. De trend is overigens dat steeds minder bedrijven en instellingen trainers in vaste dienst hebben. Trainingstrajecten worden steeds vaker uitbesteed aan trainingsbureaus.
  2. Je werkt bij een trainingsbureau. Je wordt veel ingezet voor in-company trainingen, dat wil zeggen trainingen bij de klant. Binnen een trainingsbureau heeft elke trainer zijn eigen specialisme. Er zijn bijvoorbeeld trainers die relatief meer tijd aan acquisitie of productontwikkeling besteden dan andere trainers.
  3. Je werkt als zelfstandig trainer. Een zelfstandig trainer noemt zich meestal trainer/coach of trainer/adviseur. Hij haalt zijn opdrachten vooral uit zijn netwerk van trainingsbureaus. Ook zijn er nog trainers die naast een vaste baan in een andere functie af en toe als freelancer trainingen geven. Zo kun je als ervaren project manager naast je werk trainingen geven in het begeleiden van teams.

Wat is je plaats in de organisatie?

Bij een groot trainingsbureau heb je verschillende gespecialiseerde afdelingen. Het geven van trainingen is de belangrijkste activiteit, maar daarnaast is er vaak een afdeling productontwikkeling en innovatie en een afdeling die zich met de acquisitie bezighoudt. Als je productontwikkeling interessant vindt, dan is er bij de grotere bureaus dus de kans om je daarin te specialiseren naast je hoofdtaak van trainer.

Het aantal dienstjaren (je 'senioriteit') bepaalt ook wat je doet:

  • Een junior trainer is veel tijd kwijt met het zich inwerken en het zich eigen maken van vaardigheden. Zeker bij trainingsbureaus wordt hij intensief begeleid. De eerste maanden loopt hij mee, dan wordt hij co-trainer. Als co-trainer verzorgt hij een of enkele onderdelen van een training, die hij samen met een andere trainer geeft. Dan mag hij zijn eerste zelfstandige projecten doen.
  • De medior trainer (minimaal twee jaar ervaring) is vrij zelfstandig en is ook account manager voor een paar eigen klanten.
  • De senior trainer heeft alleen maar eigen klanten en doet veel in-company trainingen bij de klant. Dit zijn trajecten die speciaal op maat zijn gemaakt voor de opdrachtgever. Ook is de senior trainer veel bezig met acquisitie.

Welke competenties moet je in huis hebben?

  • Doceren/didactische vaardigheden: Gestructureerd en overzichtelijk een stuk theorie uitleggen
  • Luisteren: Dit is belangrijk, zowel bij coachingsgesprekken met individuele deelnemers als wanneer je voor de groep staat. De fout van veel aspirant-trainers is dat ze vooral hun eigen verhaal kwijt willen en niet luisteren naar de groep.
  • Communicatieve vaardigheden: Deze heb je nodig bij bijna alles wat je doet als trainer. Uiteraard bij het trainen zelf, maar ook bij het verwerven van opdrachten. Als je na afloop van een training een cursist tegenkomt, wordt natuurlijk van je verwacht dat je even een praatje maakt.
  • Enthousiasme: Als je enthousiast bent over je vak nemen mensen eerder iets van je aan. Je moet een groep een aantal dagen kunnen boeien.
  • Zelfstandigheid: Je bent veel alleen op pad naar je klanten. Het voorbereiden en geven van de training is ook iets wat je alleen doet.
  • Analytisch vermogen: Om problemen in een groep/organisatie/persoon bloot te leggen, moet je niet alleen luisteren, je moet ook iets doen met de signalen die je opvangt. Je legt verbanden, probeert dingen uit, trekt conclusies, et cetera. 

Wat onderscheidt een toptrainer bedrijfsopleidingen van een gewone?

Theo Visser van Boertien Training: "Een toptrainer is iemand die meer kan dan alleen feedback geven op gedrag ("Ik zie dat je dit doet"). Hij geeft de deelnemer door de juiste vragen te stellen inzicht in de eigen overtuigingen die het gedrag veroorzaken."

Tijm Corporaal: "Een toptrainer heeft levenservaring en is altijd bezig zichzelf te ontwikkelen. Als hij zichzelf niet kan ontwikkelen, kan hij anderen ook niet verder brengen."

Theo Visser, senior trainer/adviseur bij Boertien Training:
"Ik gaf een keer een training leiderschap aan jonge leidinggevenden. Het ging over delegeren. Daarover heb ik uitleg gegeven, we hebben rollenspellen gedaan, alles ging prima. Maar in de praktijk bleken sommige deelnemers te blokkeren. De overtuiging die deze blokkade veroorzaakte, was dat je als jongere leidinggevende eigenlijk niets mag delegeren aan een ouder persoon. Ik heb ze bewust gemaakt van deze verborgen overtuiging. Vervolgens konden we verder met het aanleren van nieuwe overtuigingen."

Hoe word je trainer bedrijfsopleidingen?

Er zijn vele wegen die naar het beroep leiden. Zeker omdat er vroeger geen speciale trainersopleidingen bestonden. Tegenwoordig is er wel een gespecialiseerde opleiding: hbo-Opleidingskunde. Deze opleiding wordt alleen gegeven aan de Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN). Ook zijn er andere mogelijkheden voor een opleiding tot trainer bedrijfsopleidingen. Dit zijn hbo-opleidingen die specialisatiefasen opleider/trainer hebben.

De trainers bedrijfsopleidingen komt via allerlei verschillende wegen in die functie terecht. Ze hebben uiteenlopende studieachtergronden als bedrijfskunde, onderwijskunde, marketing en nog veel meer. Soms hebben ze een eerst een inhoudelijke functie gedaan bij een bedrijf en zijn ze er na een aantal jaar achtergekomen dat ze trainen heel leuk vinden. Zo kan een ex-manager bijvoorbeeld trainingen over project management of leiderschap gaan verzorgen bij een trainingsbureau. Dat helpt ook om in sollicitaties aan te tonen dat je geschikt bent.

Een speciale opleiding is dus geen vereiste, wel is er meestal een streng assessment bij de sollicitatie. Daar wordt bekeken of je aanleg hebt. Zie het artikel over een vacature voor een trainer vinden.

Imago van het beroep

Het beroep trainer bedrijfsopleidingen heeft een goed imago. De trainer verhoogt het potentieel van mensen en dat is iets goeds. Een trainer helpt mensen om beter te functioneren. De baas is ook tevreden, want de productie wordt hoger (als het goed is). Wel is het zo dat veel cursisten in eerste instantie afwachtend zijn als ze aan een trainingstraject beginnen. Als trainer moet je je dus bewijzen. Maar meestal komen ook de grootste sceptici van een training terug met enthousiaste verhalen.

Wat zijn je carrièremogelijkheden?

De grotere trainingsbureaus in Nederland hebben meer dan honderd werknemers in vaste dienst. Er zijn binnen zo’n organisatie veel mogelijkheden om je te ontwikkelen. Elke trainer groeit in zijn specialisme, of dit nou het trainen zelf is, het ontwikkelen van nieuwe trainingsconcepten of het verzorgen van acquisitie. Ook kun je in de organisatie opklimmen naar meer leidinggevende functies.

Sommige trainers kiezen er voor om na verloop van tijd adviseur/consultant te worden. Dit omdat ze in hun jarenlange ervaring een steeds beter inzicht verwerven in wat er speelt in organisaties en wat er beter kan.

Trainers met enkele jaren ervaring beproeven soms hun geluk als zelfstandige. Als zelfstandig trainer kan de hoeveelheid werk zo toenemen, dat je ervoor zult kiezen om mensen in dienst te nemen.

Welke beroepen lijken erop?

Aanbevolen websites

  • Online cursus Didactische vaardigheden - Goed zijn in je vak is één ding. Je kennis overdragen aan anderen een tweede. Wie voor het eerst een training of workshop verzorgt, kan wel een steuntje in de rug gebruiken. Deze cursus didactische vaardigheden bevat tips voor iedereen die voor het eerst doceert.
  • Develhub is de Nederlandse vereniging voor HRD-professionals (Human Resource Development) in ontwikkelen en opleiden. De vereniging organiseert studiedagen en congressen om de deskundigheid van leden en aspirant-leden te bevorderen.
  • De Nederlandse Raad voor Training en Opleiding (NRTO) is een overkoepelende brancheorganisatie van particuliere trainings- en opleidingsbureaus.
Auteur: Erik Weijers
Je bent hier: Home Beroep Functies in Economie en management Beleids- en ondersteunende functies Trainer bedrijfsopleidingen