Leidinggeven

De belangrijkste taak van leidinggevenden is het sturen en beïnvloeden van anderen om de doelen van hun organisatie, afdeling of team te realiseren.

Competenties en vaardigheden van een leidinggevende

Carrièretijger in de rol van manager wijst iets aan in een brief bij secretaresse achter beeldscherm.Om doelen te kunnen realiseren, moet je als leider een flink aantal competenties en vaardigheden in huis hebben.

Visie ontwikkelen

Als leidinggevende wordt van je verwacht dat je een visie kunt ontwikkelen, een duidelijk beeld van wat je wilt dat er in de toekomst gaat gebeuren. Daar kun je vervolgens op anticiperen.

Doelen stellen

Door doelen te stellen kun je het gedrag van een individu, groep of organisatie besturen. Doelen formuleer je zoveel mogelijk SMART: specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden.

Verschillende stijlen hanteren

Geef je leiding aan een team? Begeleid je individuele medewerkers? Elke situatie vraagt om een andere stijl van leidinggeven.

Motiveren

Je kunt medewerkers motiveren: zorgen voor de omstandigheden waarin medewerkers zin hebben om hun werk te doen en worden aangezet tot actie.

Delegeren

Je kunt als manager niet alles zelf doen. Daarom delegeer je werkzaamheden met bevoegdheden aan medewerkers. Je blijft wel eindverantwoordelijk. Goed delegeren is dus essentieel.

Coachen

Coachen houdt in dat je een medewerker, collega of team - coachee of coachees - helpt werkgerelateerde doelen te verwezenlijken en zich verder te ontwikkelen.

Omgaan met ondergeschikten

Als je net manager bent geworden, moet je een manier zien te vinden om met je medewerkers om te gaan. Je ondervindt soms dilemma's: hoe formeel moet ik zijn, wanneer moet ik corrigerend optreden en wat doe ik met klagende medewerkers?

Omgaan met introverte medewerkers

Introverten hebben vaak eigenschappen die niet meteen in het oog springen, maar wel heel waardevol zijn voor een organisatie. Als manager speel je een belangrijke rol in het volledig benutten van het potentieel van je introverte medewerkers. Het begint allereerst met de acceptatie van hun introverte karakter.

Participatief leidinggeven

Bij een participatieve manier van leidinggeven nodig je de medewerkers uit om mee te denken, mee te praten en soms ook mee te beslissen.

Situationeel leidinggeven

De ene medewerker is de andere niet. Bij situationeel leidinggeven stel je de motivatie en de competenties van de medewerker centraal.

Voortgang controleren

Een belangrijk onderdeel van leidinggeven het controleren van de voortgang. Je kijkt dan hoe het gaat. Door te controleren kun je bijsturen en voorkom je fouten. Of nog beter: je bereikt je doel sneller.

Medewerkers beoordelen

Door je medewerkers te beoordelen kun je objectief vaststellen hoe ze functioneren. Zo bent je in staat om, waar nodig, bij te sturen in de richting van de organisatiedoelen.

Vergaderen

Als leidinggevende zul je regelmatig de rol van voorzitter van een vergadering vervullen.

Overtuigen

Je overtuigt de ander en zorgt ervoor dat hij iets van je overneemt: een mening, een idee of voorstel.

Generatiemanagement

Als manager biedt het voordelen om inzicht te hebben in de verschillende generaties die in je organisatie werkzaam zijn. Elke generatie heeft namelijk zijn eigen kenmerken en gedragingen. Hecht de ene generatie aan baanzekerheid, de andere streeft naar een goede werk-privébalans. Door rekening te houden met deze verschillen kun je de kwaliteiten van de verschillende generaties optimaal benutten en motiveer je elke generatie op een passende manier.

Sollicitatiegesprek: netjes geklede carrièretijger met zelfverzekerde houding wordt geïnterviewd door twee selecteurs (op de rug gezien)

Wat is het verschil tussen leidinggeven en leiderschap?

'Leidinggevende' is een rol die je van hogerhand krijgt toebedeeld, waardoor je een zeker gezag over je  medewerkers hebt. Het is een formele positie in de organisatie.

Leiderschap is een persoonlijke rol die je krijgt doordat medewerkers je vertrouwen en respecteren als hun leider. Leiderschap moet je opbouwen en verdienen.

Kwaliteiten van een leider

Een goede leider beschikt over sterke soft skills en leiderschapskwaliteiten. Hij of zij:

Zeven eigenschappen van effectief leiderschap volgens Stephen Covey

In zijn fameuze boek De zeven eigenschappen van effectief leiderschap stelt Covey dat we de kwaliteit van ons werkende leven en privéleven kunnen verbeteren door 7 eigenschappen te ontwikkelen:

  1. Wees proactief. Daaronder verstaat Covey niet alleen vooruitzien en anticiperen, maar ook verantwoordelijkheid nemen voor je eigen houding, gedrag en respons op prikkels.
  2. Begin met het einde voor ogen. Ofwel: ontwikkel een visie en stel duidelijke doelen.
  3. Belangrijke zaken eerst. Stel prioriteiten en doe aan timemanagement.
  4. Denk win-win. Wees bereid van elkaar te leren, elkaar te beïnvloeden en iets voor elkaar over te hebben.
  5. Eerst begrijpen, dan begrepen worden. Covey pleit voor empathisch luisteren, luisteren met de oprechte bedoeling de ander te begrijpen.
  6. Streef naar synergie: teamwerk met creatieve en ruimdenkende samenwerking om nieuwe oplossingen te vinden voor oude problemen.
  7. Maak de zaag scherp: investeer in je eigen ontwikkeling.

Leidinggeven als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie leidinggeven (of: individueel leiderschap) staat op vrijwel elke lijst met algemene competenties.

Leidinggeven is een essentiële leiderschapscompetentie van managers en leidinggevenden. Voor professionals zonder leidinggevende rol is het een belangrijke soft skill.

Hoe toon je in een sollicitatie aan dat je kunt leidinggeven?

Je solliciteert op een functie als managementtrainee bij een internationaal bedrijf. Ze zoeken mensen met potentie om leiding te geven. Je vraag je af wat ze daarmee bedoelen. Omdat het een startersfunctie is, zal het niet gaan om leidinggevende ervaring in een baan. Je zult door ervaringen die je tijdens of naast je opleiding hebt opgedaan, moeten laten zien dat je leidinggeven leuk vindt en dat je er aanleg voor hebt.

Je bent naast je duale hbo-opleiding al een aantal jaar bestuurslid van de voetbalvereniging. De laatste twee jaar ben je zelfs voorzitter. Omdat de vereniging moest verhuizen, zorgde dat voor veel onrust bij de leden. Jij als voorzitter hebt bij iedereen de moed erin weten te houden. De verhuizing is geslaagd en ook na deze lastige periode ben je met een overmacht aan stemmen als nieuwe voorzitter gekozen. Je sterke punten als voorzitter zijn sensitiviteit en goede gespreksvaardigheden. Bovendien heb je veel energie.

Dit verwerk je in je sollicitatiebrief en je zorgt ervoor dat je tijdens het sollicitatiegesprek een aantal voorbeelden volgens de STAR-methode paraat hebt.

Meer voorbeelden

  • Marketing manager: Toen mijn baas wegens ziekte een aantal maanden afwezig was, heb ik hem vervangen. Ik heb toen ontdekt dat het leidinggeven mij goed ligt. Toen mijn manager zijn werkzaamheden weer oppakte, vond hij dat ik er aanleg voor heb, en gaf me de mogelijkheid een managementtraining te doen.
  • Eindredacteur: Bij het vrouwenblad waar ik nu werk, stuur ik de redacteuren aan. Ik leg hen uit waarom een artikel nog niet publicabel is en welke stappen gezet moeten worden om het alsnog te kunnen publiceren. Ik ben kritisch maar geef mijn feedback op een opbouwende manier. Veel redacteuren geven dan ook aan ons blad het prettigst te vinden om voor te werken.
  • Facilitair manager: ik geef leiding aan een team van zes mensen. Ieder van mijn medewerkers heeft zo zijn eigen gebruiksaanwijzing. Het is belangrijk dat ik hun talenten goed benut en hen help zich te ontwikkelen. Omdat bij iedereen zo goed mogelijk te doen te doen, zet ik verschillende stijlen in.

Voorbeelden van competentiegerichte vragen over leidinggeven tijdens het sollicitatiegesprek:

  • Beschrijf een situatie waarin je het lastig vond jezelf als leidinggevende op te stellen. Hoe maakte je de afweging tussen formeel en informeel gedrag?
  • Geef een voorbeeld van een situatie waarin het gelukt is om bezorgdheid van een groep medewerkers weg te nemen. Hoe heb je dat aangepakt?

Aanbevolen websites

Bronnen

  • The 7 Habits of Highly Effective People (in het Nederlands vertaald als De Zeven Eigenschappen Van Effectief Leiderschap), Stephen R. Covey. In deze bestseller beschrijft de in 2012 overleden Amerikaanse leiderschapsauteur Stephen Covey 7 ontwikkelbare eigenschappen waarmee je regie neemt over je leven.
  • De Vanzelforganisatie, Simon van der Veer.

Auteur: Mariëlle de Groot

Je bent hier: Home Functioneren Managementvaardigheden Leidinggeven