Groepsgericht leidinggeven

Groepsgericht leidinggeven wil zeggen dat je van een aantal losse individuen een groep weet te maken die in staat is om beoogde doelen te behalen. Je bundelt de sterke krachten binnen de groep, weet zwakke aspecten op te vangen en een wij-gevoel te creëren.

Wat is een groep?

Kortgezegd is een groep een verzameling mensen die een of meerdere gezamenlijke doelstellingen hebben. Je hebt bijvoorbeeld te maken met groepsgericht leidinggeven als je:

als voorzitter een vergadering leidt (de groep heeft dan als doel: beslissingen nemen of informatie uitwisselen)
als projectmanager een projectteam aanstuurt (de groep heeft dan als doel: het project succesvol afronden)
als leidinggevende - bedrijfsleider bijvoorbeeld - probeert te bemiddelen in een ruzie tussen twee medewerkers.

Als leidinggevende heb je binnen die groep niet alleen te maken met verschillende mensen, maar ook met de relaties tussen die mensen. En naast het groepsdoel hebben alle individuele groepsleden ook nog eens hun eigen belangen, bijvoorbeeld zichzelf profileren of carrière maken. Als je groepsgericht leiding geeft moet je ervoor zorgen dat het groepsdoel het gezamenlijke doel wordt en dat alle individuen een klein deel van hun eigen belang opofferen in ruil voor het groepsbelang. Dat kun je doen door duidelijk te maken dat het gemeenschappelijke doel meer oplevert dan alle individuele doelen bij elkaar. Een voorbeeld hiervan is het Prisoner's Dilemma (zie kader).

Prisoner's Dilemma
Er worden twee verdachten van een gewapende roofoverval opgepakt, maar de politie heeft tegen hen geen sluitend bewijs. De politie gaat beiden onafhankelijk verhoren en al gauw wordt het voor de gevangenen duidelijk dat ze twee opties hebben: of ze zwijgen en hopen dat de ander dat ook zal doen en dan zullen ze een kleine gevangenisstraf (1 jaar) krijgen wegens gebrek aan bewijs, of ze kunnen de ander verlinken en zelf vrijuit gaan. Vervelend is alleen dat de twee niet met elkaar kunnen communiceren en dus niet weten wat de ander zal doen. Wanneer ze elkaar verraden, dan gaan ze beiden voor lange tijd de gevangenis in (15 jaar). Wanneer ze de ander vertrouwen en zwijgen, krijgen ze een veel kortere straf. Het verlinken van de ene gevangene heeft dus ook een negatief effect op de andere. Kortom: als de één de ander verraadt gaat de één vrijuit en de ander 15 jaar, of andersom. Als ze elkaar verraden, krijgen beiden vijftien jaar en als ze beiden zwijgen, zitten ze elk één jaar vast.

Wat houdt groepsgericht leidinggeven concreet in?

Je creëert teamspirit.
Je stimuleert individuele teamleden tot samenwerken.
Je overbrugt tegenstellingen tussen teamleden.
Je handelt vanuit het gemeenschappelijk belang en inspireert anderen om hetzelfde te doen.
Je zorgt ervoor dat de kwaliteiten van de teamleden optimaal worden benut.
In vergaderingen geef je iedereen de ruimte om zich te uiten.
Je organiseert de besluitvorming binnen het team zo dat iedereen zijn bijdrage kan leveren.

Welke competenties hebben hiermee te maken?

Wanneer sla je door?

Je slaat door als je alleen maar gericht bent op het creëren van een prettige sfeer binnen de groep. Het is mooi als je oog hebt voor de menselijke maat, maar als je daarin doorschiet loop je het risico dat je helemaal niet meer bezig bent met de (harde) resultaten die je moet behalen.

Groepsgericht leidinggeven als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie groepsgericht leidinggeven staat op een enkele lijst met algemene competenties.

Kun je deze competentie ontwikkelen?

Groepsgericht leiderschap is goed te ontwikkelen. Er zijn verschillende manieren om het in de vingers te krijgen.

Zelfkennis. Kijk eens kritisch naar jezelf. Vind je dat er binnen je team sprake is van een wij-gevoel? Ben je naar je medewerkers toe duidelijk over je visie en doelen en betrek je hen voldoende bij de besluitvorming? Heb je goed duidelijk wat de sterke en minder sterke kanten van je teamleden zijn en hoe deze bijdragen aan het succes van het team? Maak voor jezelf een plan hoe je op eventuele ontwikkelpunten wilt inspelen.
Overleg met je medewerkers. Bespreek samen met je medewerkers in hoeverre zij vinden dat er sprake is van een wij-gevoel. Vinden zij dat je hen voldoende stimuleert? Bespreek op een open en respectvolle manier knelpunten en problemen en kom samen tot oplossingen.
Coaching. Laat je coachen door iemand van binnen of buiten de organisatie van wie je weet dat hij op succesvolle wijze de samenwerking tussen mensen heeft weten te bevorderen. Kijk met elkaar naar de manier waarop je leiding geeft aan je medewerkers en de wijze waarop je met hen communiceert. Wat gaat goed, wat kan beter?
Training. Er bestaat een ruim aanbod van trainingen en opleidingen voor het aanleren en ontwikkelen van groepsgericht leidinggeven.
Lezen. Door te lezen over theorieën die zich met groepen (groepsgedrag en groepsdynamica) bezighouden, krijg je veel inzicht in hoe mensen zich in teams kunnen gedragen. Een van de bekendste modellen om de samenwerking in teams goed te organiseren vind je bij de Teamrollen van Belbin.

Hoe toon je deze competentie aan bij een sollicitatie?

Wanneer je solliciteert op een functie waarbij groepsgericht leidinggeven een belangrijke competentie is, kun je er zeker van zijn dat de selecteur tijdens het sollicitatiegesprek zal vragen naar je manier van leidinggeven. Hij kan bijvoorbeeld vragen:

Kun je een voorbeeld geven van een nieuw idee dat een duidelijke verandering, bijvoorbeeld in de werkwijze op je afdeling, tot gevolg had? Werd je idee geaccepteerd? Wat heb je gedaan om deze acceptatie te bereiken?
Noem eens een actueel beleidsonderwerp waar je je medewerkers bij hebt betrokken? Hoe heb je dat gedaan?
Kun je een voorbeeld geven van een situatie waarin je de samenwerking in een groep succesvol hebt versterkt?
Ben je wel eens in een situatie geweest waarin je de groep hebt betrokken bij problemen, oplossingen en/of beslissingen?
Ben je wel eens in een situatie geweest waarin je de groep niet hebt betrokken bij problemen, oplossingen en/of beslissingen?
Kun je een situatie omschrijven waarin je moest werken aan het saamhorigheidsgevoel binnen het team, omdat conflicten ertoe leiden dat het onderling contact verslechterde en de voortgang van de werkzaamheden stagneerde?
Heb je wel eens een situatie meegemaakt waarin je er niet in slaagde om de groepsleden te verbinden tot een team met een gemeenschappelijk doel?

Op zo’n moment wil je je natuurlijk van je beste kant laten zien en aantonen dat jij de meest geschikte kandidaat voor de functie bent. Dat doe je het beste door de vraag te beantwoorden met de STAR-methode.

Aanbevolen websites

Hoe smeed je een groep individuen tot een hecht team? Een outdoortraining of een dag op de hei is goed voor de sfeer en de onderlinge verhoudingen, maar het is niet genoeg om mensen zover te krijgen dat ze gelijkgericht werken aan gezamenlijke prestaties. Hoe je dat wel doet, leer je in de cursus Teambuilding op leren.nl.
Groepsgericht leidinggeven is een competentie - door Jan Stevens op De Steven

Aanbevolen boeken

De Management Toolbox - deel 9: Teamwork, Buitenhuis, R. & Van Zanten, M. MainPress. Werken in teams is van alle tijden. Waarom staan ze dan momenteel toch extra in de belangstelling? De ontwikkelingen in het bedrijfsleven gaan inmiddels zo snel, dat het ook cruciaal is om in hoog tempo te kunnen reageren. Teams zijn beter dan individuen in staat om adequaat in te spelen op onze constant veranderende werkelijkheid. Deze cd leert je wat er bij teamwork komt kijken, opdat je teams optimaal kunt laten functioneren.
Teamrollen op het werk, R. Meredith Belbin, Academic Service.

Auteur: Marieke van Oosterhout