Eigenaarschap stimuleren

Werknemers die net dat tandje bij zetten om het verschil te maken, die hun verantwoordelijkheid nemen als er iets misgaat en die trots zijn op het werk dat ze doen. Welke manager droomt hier niet van? Eigenaarschap kan iedereen tonen; het heeft niets te maken met opleidingsniveau, leeftijd, functie of aantal jaren werkervaring. Wat kun je als manager doen om het eigenaarschap van je medewerkers te stimuleren?

Wat is eigenaarschap concreet?

Eigenaarschap gaat een laagje dieper dan betrokkenheid. Eigenaarschap houdt in dat je je ergens verantwoordelijk voor voelt én deze verantwoordelijkheid neemt. Als je eigenaarschap toont, doe je iets omdat je het belangrijk vindt, omdat je je eigenaar voelt van de uitkomst. Je doet het niet voor een compliment. Hierdoor kun je trots zijn op wat je hebt gepresteerd en geeft het werk je veel energie. Als je eigenaarschap toont, neem je ook je verantwoordelijkheid als het even tegenzit. Een aantal concrete voorbeelden:

  • Saskia werkt als baliemedewerkster bij een familiehotel dat tevreden gasten hoog in het vaandel heeft staan. Op een dag staat de familie Vos aan haar balie: ze willen vier fietsen reserveren om een gezellig tochtje door de nabijgelegen bossen te maken. Helaas zijn die dag alle fietsen uitgeleend, maar Saskia is niet voor een gat te vangen. Ze belt de plaatselijke fietshandelaar, maar krijgt van hem te horen dat hij geen enkele fiets meer te leen heeft. Saskia besluit de fietshandelaar van een dorp verderop te bellen, maar ook daar vangt ze bot. Dan krijgt ze een idee: die kinderen van de familie zijn even groot als haar eigen kinderen. Ze vraagt aan haar kinderen of zij hun fietsen een dagje kunnen missen. Dat kunnen ze. De volgende dag toert de familie Vos met veel plezier door de bossen op de fiets van Saskia en die van haar man en kinderen. De familie Vos is heel tevreden over het handelen van Saskia en bevelen het hotel bij hun vrienden en kennissen van harte aan.
  • Els is tandartsassistente bij een tandartspraktijk waar kindvriendelijkheid een van de speerpunten is. Op een dag komt er een meisje van een jaar of veertien met betraande ogen de tandartspraktijk binnen. Els’ eerste reactie is het meisje geruststellen dat ze in goed handen is en ze zich geen zorgen hoeft te maken over de behandeling. Er blijkt echter iets anders aan de hand te zijn: op weg naar de praktijk blijkt ze voor de eerste keer ongesteld te zijn geworden. Snel vist Els een maandverband uit haar tas en dirigeert het meisje naar het toilet. Ze regelt met een collega dat ze even van haar werkplek kan om het meisje met de auto naar huis te brengen. Een uur later staat het meisje weer aan de balie. In haar handen heeft ze een grote bos doos bonbons voor Els. Later die middag krijgt Els ook nog een dik compliment van haar leidinggevende voor de wijze waarop ze te werk is gegaan.
  • Mark is inkoper voor een groot warenhuis en bezoekt voor zijn werk een beurs in Amsterdam. Voor de nieuwe najaarscollectie is hij op zoek naar leuke woonaccessoires. Op de beurs ontmoet hij Julia, een onderneemster die prachtige kussens en keukentextiel maakt van biologisch katoen. Hij ziet wel iets in haar producten. Ze maken een afspraak en een week later meldt Julia zich op het hoofdkantoor. Helaas is Mark niet aanwezig: zijn zoontje is die ochtend van de tafel gevallen en moet direct naar het ziekenhuis. Jos, de collega van Mark neemt in overleg met Mark het gesprek over en in tegenstelling tot Mark is deze helemaal niet enthousiast over de collectie van Julia en laat dit haar ook duidelijk merken. Binnen een kwartier staat ze weer buiten. Julia is diep teleurgesteld en spreekt een boos bericht in op de voicemail van Mark. Ze heeft geen enkele behoefte om ooit nog zaken te doen met de onderneming. Wanneer Mark haar berichtje hoort, is hij verbaasd en boos tegelijk. Hij neemt contact op met Jos en Julia om te achterhalen wat er precies is gebeurd. Hij biedt Julia zijn excuses aan voor de gang van zaken en vraagt haar om toch nog een afspraak te maken om samen met hem de collectie door te nemen. Julia zegt er over na te willen denken. Diezelfde middag nog staat de bloemist voor haar deur met een grote bos bloemen en een kaartje met excuses. Afzender: Jos. Hij schrijft dat hij hoopt dat Julia alsnog een afspraak wil maken met Mark. Julia kan de geste wel waarderen en laat Mark weten dat ze toch nog een keer me hem wil afspreken.

Voordelen stimuleren van eigenaarschap

Eigenaarschap ontstaat als mensen regelruimte krijgen. Voor jou als leidinggevende kan het lastig zijn om de controle los te laten en het risico te lopen dat de werkzaamheden anders worden uitgevoerd dan je zou willen of een project in het honderd kan lopen. Dat hoort erbij. Als je je medewerkers continu behoedt voor zaken die kunnen misgaan, draagt dit niet bij aan hun zelfvertrouwen en ben je zelf waarschijnlijk erg druk. Eigenaarschap zie je ontstaan wanneer medewerkers het gevoel hebben dat ze hun werk aankunnen. Ze hebben vertrouwen in zichzelf en vinden dat ze capabel zijn voor de taken die op hun bordje liggen. Schep je een klimaat van ‘leren door te doen’ en ‘fouten maken mag’, dan durven mensen zaken op te pakken en zullen ze veel eerder eigenaarschap tonen.

Eigenaarschap gaat over keuzes maken, doelen stellen en trouw blijven aan jezelf. Succesvolle mensen doen vaak dingen waar ze gelukkig van worden. Ze voelen zich geen speelbal van het lot, maar creëren hun eigen spel. Hierdoor zijn ze minder vatbaar voor stress en raken ze niet snel burn-out. Ga maar eens bij jezelf na: van welke werkzaamheden word jij gelukkig? Welke activiteiten geven jou voldoening, tevredenheid en geluk? Vind je het lastig om dit voor jezelf te bepalen, houd dan een week lang een dagboek bij. Aan het einde van de week kijk je naar de activiteiten die je hebt uitgevoerd. Bij welke activiteiten verloor je de tijd uit het oog en ervaarde je flow in je werk? Bij welke activiteiten hoefde je niet aangespoord te worden? Dit zijn de werkzaamheden die je doet vanuit intrinsieke motivatie. Deze motivatie komt van binnenuit en is de brandstof voor eigenaarschap. In tegenstelling tot extrinsieke motivatie die van buitenaf komt in de vorm van geld, een mooie auto of een groot kantoor.

Hoe creëer je eigenaarschap?

Om eigenaarschap te stimuleren is het goed om je medewerker uit te nodigen met de beginzin: “Hoe zorgen we ervoor dat …”. Dit betekent dat je met je medewerkers vervolgens het gesprek voert over te behalen resultaten, kaders, rollen en verantwoordelijkheden. De manier waarop je medewerkers de resultaten vervolgens behalen is aan hen. Je laat de medewerker zelf kiezen wat hij gaat doen en welke beslissing hij neemt. Want alleen wanneer iemand volledig zelfstandig een keuze maakt, neemt hij écht de verantwoordelijkheid en zal hij eigenaarschap laten zien. Vindt een medewerker het lastig om zelfstandig keuzes te maken? Het is dan verleidelijk om instructies en (goedbedoelde) adviezen te geven, maar doe het niet. Moedig je medewerker aan om zijn verantwoordelijkheid te nemen. Geef je medewerkers echt het gevoel dat je hen de werkzaamheden toevertrouwt. Op die manier maak je je werknemers eigenaar van een probleem en kun je een maximaal resultaat behalen.

Zelfkennis

Als leidinggevende kun je bij je medewerkers eigenaarschap aanwakkeren door hen inzicht in zichzelf te geven. Wanneer je medewerkers meer zelfkennis hebben, zijn ze zich meer bewust van hun handelen en de impact ervan, kunnen ze betere keuzes maken en meer verantwoordelijkheid nemen. Om meer zelfkennis te stimuleren, kun je hen bijvoorbeeld de volgende vragen stellen:

  • Wat vind je belangrijk in je werk?
  • Wat zijn je sterke punten?
  • Waar liggen blokkades? Hoe zou je deze kunnen verhelpen?
  • Welke toegevoegde waarde wil je hebben in de organisatie?
  • Hoe wil je een verschil maken?
  • Helpt de organisatie bij het uitoefenen van je vak?
  • Krijg je het vertrouwen om je werk zo uit te voeren als jou goeddunkt?

Transparante en overzichtelijke werkomgeving

Zorg ervoor dat de werkomgeving transparant en overzichtelijk is. Als je medewerkers overzicht hebben, kunnen ze hun verantwoordelijkheid nemen. In een dergelijke werkomgeving durven medewerkers zaken op te pakken, omdat ze weten waar ze aan toe zijn en trots kunnen zijn op datgene waar ze aan bijdragen. Wanneer een doel is behaald, evalueer dit dan, want wat je aandacht geeft, groeit. Geef je medewerkers waardering wanneer ze hun sterke kanten effectief inzetten. Wat gaat goed en wat kunnen we hiervan leren? Je activeert eigenaarschap proactief door complimenten te geven en successen te vieren. Op deze manier laat je openlijk je waardering blijken voor de verantwoordelijkheid die je medewerkers nemen. Kijk ook kritisch naar je eigen handelen. Wanneer geef jij zelf goede of slechte voorbeelden? Wat doe je zelf waardoor eigenaarschap niet genomen wordt? Goed voorbeeld doet goed volgen.

Aanbevolen websites

  • In de documentaire De kapitale kracht van geluk van het tv-programma Tegenlicht zie je Ricardo Semler die schatrijk werd door zijn werknemers gelukkig te maken.

Auteur: Marieke van Oosterhout

Je bent hier: Home Functioneren Managementvaardigheden Leidinggeven Eigenaarschap stimuleren