Keuzes maken

Als je een carrièreswitch wilt maken, komt het vroeg of laat aan op het maken van keuzes. Serieuze keuzes, die gevolgen kunnen hebben voor een belangrijk deel van je leven. Het is niet verwonderlijk dat als het werkelijk zover is dat je een keuze moet maken, je de neiging krijgt terug te deinzen. Want het lijkt misschien zo definitief. Het voelt wellicht vreselijk eng. Het hele leven kan voor je gevoel op losse schroeven komen te staan en je weet ineens niet meer zeker waar je het allemaal voor doet. Het is niet gek dat mensen die keuzes moeten maken, vaak uitstelgedrag vertonen.

Alleen voor lefgozers?

Er zitten scherpe kantjes aan het maken van keuzes.

Kiezen vereist durf. En misschien heb je die durf en die moed niet. Maar er is één ding dat je je goed moet realiseren: niet kiezen is ook een keuze. En mogelijk een hele negatieve: wie niet durft of kan kiezen, kan overvallen worden door een gevoel van zinloosheid. Stiekem weet je dat je niet gedaan hebt wat je graag zou willen. En dat kan gaan vreten.
Kiezen is risicovol. Op dit moment weet je wat je hebt en je weet niet wat je krijgt als je eenmaal gekozen hebt. Maar je weet ook dat je in je hart iets anders wil. En wat heb je aan een leven waarin je uiteindelijk nooit hebt gedaan wat je eigenlijk wilde, alleen omdat je niet durfde te kiezen? Dat zou toch intens jammer zijn?
Kiezen is eng. Het voelt definitief en je bent misschien bang voor de consequenties. Of voor wat anderen van je zullen vinden. Veel van dit soort gedachten zijn een vorm van weerstand of angst en de beste manier om daarmee om te gaan is te accepteren dat je het eng vindt en dan toch voor je keuze te gaan.

Eén troost: een keuze is nooit 100% definitief. Je kunt verkeerd kiezen, ja. Je kunt heel veel verliezen en kwijtraken, klopt. Maar je gooit niet de ervaring weg die je al hebt opgebouwd in je leven. Je kunt altijd wéér kiezen. Misschien voor nog weer iets heel anders of wellicht terug naar de oude route. Toegegeven, dat kan voelen als gezichtsverlies. Aan de andere kant, er is toch niets mis met een uitstapje, een gokje of een omweg? Er komen weer nieuwe keuzemomenten. Altijd weer.

Suggesties voor oefeningen

Aan het roer

Het grote voordeel van keuzes maken, is dat je het gevoel krijgt dat jij aan het roer staat. Je neemt het heft in handen en je krijgt het gevoel grip op je leven te hebben (of terug te krijgen). Waarom is dat zo?

Als je bewust kiest, neem je verantwoordelijkheid. Voor jezelf en de consequenties van de keuzes. Door bewust en verantwoordelijk te kiezen, maak je het leven zinvol voor jezelf en ervaar je een gevoel van vrijheid. Jij bent immers degene die kiest en jij bent ook degene die daar verantwoordelijkheid voor neemt.
Een eigen pad geeft richting aan je identiteit. Dat is alleen zo als je keuzes congruent zijn: als je ze zo maakt dat je denken, doen en voelen op één lijn zijn. Het is de kunst een keuze te maken niet alleen omdat je zus-en-zo over iets denkt, maar omdat het in je hart ook goed voelt.
Keuzes maken en die keuzes naleven is een manier van zelfbevestiging, wat bijdraagt aan het gevoel van uniek zijn. Wie een gevoel van uniek zijn ervaart, heeft veel minder het gevoel geleefd te worden door de omstandigheden.

Tot een keuze komen

De volgende dingen kunnen helpen om tot een daadwerkelijke keuze te komen:

Houd je uiteindelijke doelen voor ogen. Maak een beeld bij je doel. Het kan helpen om een tekening, een slogan of een symbool te maken dat je aan dat doel en dat beeld herinnert. Iedere keer als je twijfelt of het moeilijk hebt met het maken van een keuze, kijk je even naar deze tekening, slogan of symbool. De kans is groot dat je keuze ineens eenvoudig lijkt.
Maak je vage plannen en ideeën concreet. Stel jezelf de vragen:

Wat levert het me op?
Wat moet ik ervoor laten?
Wat moet ik ervoor doen?
Waar wil ik dit? (Bij wat voor soort organisatie, in welke omgeving?)
Wat moet ik ervoor doen, welke stappen moet ik zetten?
Wanneer wil ik dat? (Zijn er tussenstappen nodig?)
Wie kan me er meer over vertellen? Maak een lijstje.
Wie moet ik teleurstellen?
Hoeveel tijd kost het?
Hoeveel geld kost het?
Hoeveel geld levert het op?
Welke stappen moet ik nemen?

Benoem voors en tegens van keuzemogelijkheden. Geef alle voors en tegens punten in volgorde van gewicht (de voors een positief getal, de tegens een negatief getal). De keuze die de meeste punten krijgt wint. Die keuze wordt jouw keuze. Vergeet de andere keuze. Toegegeven, dit is een weinig subtiele methode, maar het kan werken. In haar antwoord op de loopbaanvraag Ik wil iets anders, maar ik weet niet wat, noemt Susanne Biemans de dilemma-methode. Deze methode helpt je om op een meer gefundeerde manier tot een keuze te komen (of zelfs tot een oplossing van schijnbaar onverenigbare keuzes).
Maak in gedachten je keuze en stel je voor dat je fantasie werkelijk zou worden. Hoe zou je je dan voelen? Zou je voldoening halen uit je werk (of wat je ook maar kiest)? Zou het je energie geven? Zo ja, dan is je keuze waarschijnlijk de goede.
Sta bewust stil bij wat voor jou belangrijk is. Als dat alleen maar een vage gedachte oplevert, ga je dan eerst bezinnen op wat je echt wilt en wat je persoonlijke waarden zijn. Als je weet wat belangrijk voor je is, dan wordt een keuze maken een stuk gemakkelijker.
Laat je niet opjagen. Als je ondanks al je inspanningen om een keuze te maken toch niet tot een bevredigende keuze kunt komen, sta jezelf dan toe de definitieve keuze nog even op zijn beloop te laten. Vaak word je dan ineens een paar dagen later wakker met de gedachte: 'ik weet het, ik ga het zus-of-zo-doen'. Vaak vergeten mensen dat keuzes maken behalve een rationeel proces, ook een intuïtief proces is. Als je wakker wordt met (voor je gevoel) de juiste keuze, dan is je intuïtie aan het werk geweest. Vertrouw er maar op.

Heb je het gevoel dat je vaak niet de goede keuze maakt, sta dan eens stil bij hoe je in het verleden tot een keuze bent gekomen. Bepaal wat daar goed aan was en wat er misging of wat je over het hoofd zag. De kans is groot dat je bij nieuwe keuzes ook weer steeds deze dingen over het hoofd ziet. Leer van die ervaring en doe het ditmaal anders.

Afspraak met jezelf

Heb je eenmaal een keuze gemaakt, dan is het zaak je aan die keuze te gaan houden (tenzij je doel tussentijds verandert of er reden is om je keuze te herzien). Je moet, zolang de keuze een goede is, in die keuze volharden en je oefenen in het doorzetten. Dat kan alleen als je in je keuze gelooft en er vol overgave voor gaat. Bevestig jezelf regelmatig. Zeg tegen jezelf: "Dit is mijn keuze en dit is wat ik wil."

Als je een goede keuze hebt gemaakt, zal het niet al te moeilijk zijn om te volharden. Maar bij tijd en wijlen zul je hobbels op het pad tegenkomen. Er zijn altijd factoren waar je rekening mee moet houden, en er kunnen zich altijd omstandigheden voordoen die het lastiger maken om door te gaan op de gekozen weg. Op zulke momenten helpt het om je doel weer voor ogen te halen. Het is de kunst de juiste stappen te zetten, op weg naar wat jij wilt bereiken.

Aanbevolen boeken

Kalse, John. De kracht van JA. Deventer: Ankh-Hermes.
Knoope, Marinus. De creatiespiraal. Nijmegen: K.I.C.
Plomp. Jolet. Beslissen doe je zo. Psychologie van de keuze. Houten: M.O.M.
Chopra, Deepak. De zeven spirituele wetten van succes. Altamira-Becht. Dit is een spiritueel boek, maar met praktische toepassingen. Je vindt er hoe je op een meer spirituele manier om kunt gaan met wensen en keuzen.

Auteur: Ysolde Bentvelsen