Loopbaanonderbreking met een sabbatical

Je kunt een tijdje je loopbaan onderbreken door een sabbatical te nemen (of met 'sabbatical leave' te gaan). Tot enkele jaren geleden was een sabbatical een verlof voor wetenschappers, waarin ze een aantal maanden van alledaagse verplichtingen werden vrijgesteld en ongestoord aan hun onderzoek konden werken (eventueel aan een andere universiteit). Maar inmiddels is het fenomeen uitgebreid naar het bedrijfsleven en kun je via je werkgever dagen en geld sparen om een tijdje (onbetaald of betaald) vrijaf te nemen om iets bijzonders te doen.

Waarom een loopbaanonderbreking?

Een loopbaanonderbreking in de vorm van een sabbatical kan nuttig zijn in de volgende gevallen:

Je wilt investeren in nieuwe kennis of een eigen project. Je wilt nog een tijdje studeren, een boek schrijven, een nieuw product ontwikkelen of een website opzetten voor een goed doel.
Je bent bezig met een rigoureuze carrièreswitch en wilt een tijdje ervaring opdoen in een nieuwe omgeving die te maken heeft met je switch.
Je hebt kriebels en wilt op reis om wat van de wereld te zien.
Je wilt in het buitenland werken voor een goed doel of hulp bieden in een regio waar dat nodig is.

Een sabbatical kan heel nuttig zijn voor je zelfontwikkeling. Wel is het verstandig als je uit kunt leggen waarom juist die invulling die jij kiest bij je past of waarom je precies dat project graag wil. Gebruik je zelfkennis om dat uit te kunnen leggen. Het zal je kans van slagen vergroten, zowel in het verkrijgen van wat je van anderen nodig hebt, als ook bij het omgaan met moeilijkheden en tegenslagen.

Geen woorden maar daden

Iedereen droomt wel eens van een tijdje heel iets anders doen: een boek schrijven, een wereldreis maken, een studie doen of deelnemen aan een vrijwilligersproject. Het daadwerkelijk opnemen en organiseren van een sabbatical is werk voor echte doorzetters. Want alleen met doorzettingsvermogen en lef kun je je vage dromen werkelijkheid laten worden.
Dat gaat meestal niet zonder slag of stoot:

Je moet een concreet plan hebben wat je tijdens je sabbatical wilt gaan doen. Hoe concreter je plan, hoe makkelijker je kunt organiseren wat je moet organiseren. Als je mensen helder kunt vertellen wat je gaat doen, dan zul je ook meer toezeggingen en medewerking van die en gene krijgen. "Ik wil een tijdje mensen helpen in een vreemd land", is te vaag om mensen voor je plan mee te krijgen. Zeg je: "Ik heb mensen in Indonesië ontmoet die meer willen leren over duurzame houtproductie en ik kan hen daarbij helpen door een cursus te geven en twee projecten te starten", dan is je verhaal veel overtuigender. Handig voor als je fondsen moet werven, of je werkgever moet overtuigen van het nut van je stap.
Je moet een besluit nemen om werkelijk de stap te gaan zetten. Het is makkelijker om niks te ondernemen en gewoon verder te dromen, dan alles op alles te zetten en voor je plan te gáán. Dat laatste heb je wel nodig, want vanzelf komt het niet op je af.
Bedenk welke garanties je wilt hebben bij terugkeer en kijk of je die kunt regelen. Wil je terug kunnen keren in je oude baan, of is een willekeurige baan bij je oude werkgever ook al mooi? Of zie je het wel en zeg je je baan helemaal op? Het ligt natuurlijk helemaal aan je perspectieven op de arbeidsmarkt en je lef of je die laatste optie durft te overwegen.

Plannen en organiseren

Heb je eenmaal een concreet plan en heb je het besluit genomen om werkelijk een sabbatical te gaan nemen, dan moet je duizend-en-één dingen regelen, zeker als je naar het buitenland gaat, en helemaal als je ook nog kinderen hebt. Lees het hoedoe-artikel Hoe pak ik een sabbatical aan? om te zien waar je zoal aan moet denken.

Een van de lastigste dingen is onderhandelen met je werkgever over je afwezigheid – én je terugkeer. Het beste is als je een win-winsituatie weet te creëren. Bedenk dingen waar jij mee terugkomt die voor het bedrijf nuttig zijn, op wat voor manier dan ook. Dat kan zijn: kennis, contacten, nieuwe kansen voor het bedrijf, inspiratie, nieuwe stageplekken, een bijdrage aan het imago van het bedrijf.

Om wat voorbeelden te noemen:

Een beginnend verloskundige die een half jaar in een kraamkliniek in de binnenlanden van Afrika gaat werken, zal als een ervaren verloskundige terugkomen die duidelijk van wanten weet. Daar heeft de verloskundepraktijk in Nederland wel wat aan.
Een geoloog die bij een grondboorbedrijf werkt, gaat een jaar in een noodgebied werken om waterputten te slaan en de lokale bevolking op te leiden hoe ze die putten moeten onderhouden. Hij komt terug met een schat aan informatie wat de behoeften en (on)mogelijkheden in noodgebieden zijn. Wellicht is er voor het bedrijf een gat in de markt te ontdekken voor kant-en-klare low-budget waterputten.
Een ROC-docente die een half jaar vrijwilligerswerk doet in het opzetten van kinderhuizen in Roemenië of Afrika, creëert daarmee mogelijkheden voor buitenlandstages voor haar leerlingen.
Een vertaler Engels heeft al jaren zin om goed Russisch te leren. Hij wil er een jaar voor uittrekken om fulltime te studeren. Hij zegt zijn werkgever toe dat hij daarna Russische klanten zal gaan binnenhalen voor het bedrijf. Dat is iets wat het bedrijf al langer wil, maar waar tot op heden geen mankracht voor was.
Een vrijetijdsuitvinder wil een jaar werken aan zijn gouden idee. Het bedrijf waarvoor hij werkt heeft een nogal stoffig imago, maar wil dat graag veranderen. De uitvinder zegt toe dat hij bij terugkeer wel mee wil werken aan wat interviews in personeelsbladen en advertenties waarin hij kan laten zien dat het bedrijf mogelijkheden biedt die helemaal niet stoffig zijn. Zijn uitvinding mag model staan voor het nieuwe imago van het bedrijf.

Ga je onderhandelen met je werkgever, bereid het gesprek dan zorgvuldig voor. Zorg voor een goede timing (niet op het drukste moment van de week) en gooi niet meteen al je troeven op tafel. Doe desnoods een korte cursus onderhandelen, als je niet zo zeker bent van je vaardigheden op dit gebied. Zorg vooral voor een goed plan, dat je goed kunt verwoorden en dat je met enthousiasme kunt presenteren.

Wie zal dat betalen?

Een sabbatical leave kost geld. Er zijn verschillende manieren om dit te financieren:

Ga je werken aan een doel dat andere mensen wel zouden willen steunen, dan kun je overwegen om fondsen te werven. Dat kan van particulieren (vrienden, familie en kennissen) zijn, maar ook door een aanvraag te doen bij bestaande fondsen die geld stoppen in jouw soort project. Zorg er wel voor dat je je sponsors laat weten wat jij met hun geld doet: informeer ze over de voortgang van je project, maak foto's, filmpjes of nieuwsbrieven, om te laten zien dat jouw inspanningen en hun investeringen niet voor niets zijn.
Gebruik je spaargeld, erfenis of andere pot met goud. Ga je naar het buitenland, of zeg je je baan geheel en al op, denk er daarbij aan dat het verstandig is dat je een aantal langetermijn-geldzaken door laat lopen, zoals pensioenregelingen, ziektekostenverzekeringen etc. Dat geldt overigens ook voor lidmaatschappen voor woningbouwverenigingen e.d. Vertrek niet met de noorderzon om bij terugkeer te ontdekken dat je te veel schepen achter je hebt verbrand.
Overleg met je werkgever wat de mogelijkheden zijn. Misschien kan er vanuit je werk meer dan je denkt. Sommige organisaties hebben een employabilityfonds of zijn bereid een deel van de kosten te betalen in ruil voor een wederdienst. Wees creatief in het verzinnen van win-winsituaties. De kans is groot dat je werkgever dan een duit in het zakje doet.

Alternatieven

Je begrijpt dat een sabbatical nogal wat voeten in de aarde heeft. Het is echter lang niet altijd nodig om helemaal van het werktoneel te verdwijnen om toch je plannen te kunnen verwezenlijken:

Heb je geen plannen om naar het buitenland te gaan, dan kun je overwegen om een tijdje in deeltijd te werken en in de vrijgekomen tijd je plannen te verwezenlijken. Dat scheelt je een hoop geregel en voor je werkgever is het prettig dat je als ervaren medewerker niet zomaar helemaal verdwijnt.
Heb je studieplannen, dan kun je overwegen om de studie naast je werk te doen en eventueel een gedeelte in de baas z'n tijd. Wellicht kun je dan ook gebruik maken van financiële tegemoetkomingen voor studie van je werkgever. Ook hiervoor geldt dat je baas zult moeten overtuigen met je opleidingsplan. Ook kan je werk dienen als relevante werkomgeving waar veel deeltijd- en duale opleidingen om vragen.
Heb je een hele drukke zware baan, dan kun je kijken of er bijvoorbeeld via jobrotation een rustiger baan te regelen valt, zodat je tijd en energie overhoudt om je plannen te verwezenlijken.
Ben je bezig met een carrièreswitch of wil je een tijdje iets heel anders uitproberen, dan kun je kijken of je werkgever je voor een bepaalde periode wil detacheren naar een functie die je ambieert. Je kunt dan afspreken of je na afloop van die periode terugkeert of in de nieuwe functie blijft. Vooral grote bedrijven en organisaties hebben vaak mogelijkheden voor detachering.
Wil je graag in het buitenland werken, vergeet dan niet te kijken of er niet ook reguliere banen zijn die aan je wensen voldoen, bijvoorbeeld bij organisaties voor ontwikkelingssamenwerking, multinationals of redacties van kranten en tijdschriften die wellicht een buitenlandverslaggever zoeken.

Aanbevolen websites

Hoe pak ik een sabbatical aan?

Aanbevolen boek

Scheringa, Annet. Het sabbaticalproject. Zaltbommel: Thema.

Auteur: Ysolde Bentvelsen