Creativiteit
Als je creatief bent, bedenk je originele ideeën, oplossingen en methoden voor je werksituatie. Ook ontwikkel je nieuwe werkwijzen waarmee bestaande werkwijzen verbeterd of vervangen kunnen worden.
Creativiteit is een belangrijke soft skill: als je lastige problemen op een originele manier kunt oplossen, dan zal je leidinggevende ze graag aan je toevertrouwen.
Wat betekent dat concreet?
Creativiteit omvat gelukkig meer dan een inspirerend boek schrijven of een origineel beeldhouwwerk vervaardigen. We hoeven niet allemaal te leven met de artisticiteit van Leonardo da Vinci of Michelangelo; ook voor minder tot de verbeelding sprekende beroepen als directiesecretaresse of speechschrijver is deze competentie noodzakelijk. Een directiesecretaresse moet creatief zijn in het combineren of plannen van afspraken en vergaderingen voor het management. Een speechschrijver die voor een minister een rede moet schrijven over een tergend saai onderwerp, formuleert de tekst op zo’n wijze dat het onderwerp toch aansprekend is voor het publiek. Creativiteit betekent dan ook niet een regelmatige inval van genialiteit, maar eerder dat je met originele oplossingen aan komt zetten die relevant zijn voor je bedrijf of eigen functie.
Wil je creatief kunnen denken, dan moet je allereerst hard werken aan een idee of oplossing. Inzet is een onmisbaar onderdeel van het creatieve proces. Bekijk maar eens de vellen met aantekeningen, geschrapte zinsdelen en verbeteringen van de eerste versie van een gedicht uit pakweg de negentiende eeuw. Het uiteindelijke resultaat is zo harmonieus dat het lijkt alsof het in een zucht is opgeschreven. Schijn bedriegt.
Behalve inzet, heb je natuurlijk ook een flexibele houding en inspiratie nodig. Door een intensieve brainstorm komen er vaak veel meer nieuwe ideeën in je op, dan als je het onderwerp onoverdacht en onbesproken laat. Bij zo’n brainstorm ga je vrij associëren en laat je je niet beperken door reeds bestaande (bedrijfs)structuren en/of werkwijzen. Ook gebruik je je creatieve vermogens om een probleem vanuit verschillende invalshoeken te bekijken. Heb je eenmaal een oplossing geschapen, dan laat je het daar niet bij. Je bekijkt altijd of er nog meer mogelijkheden zijn om een probleem in een nieuw licht te zien.
Ten slotte benut je ook je kennis en ervaring. Je volgt niet voor niets een gerichte opleiding of cursus. Hiermee vergroot je je vermogen om verbanden te leggen en inzicht te ontwikkelen. Bovendien introduceer je nieuwe kennis in de organisatie. Een inkoper bijvoorbeeld die zijn vakgebied door en door kent, zal vaak betere oplossingen aandragen voor een onderzoek, dan iemand die maar half geïnformeerd is. De echte deskundige diept uit zijn geheugen gemakkelijker de verschillende factoren op die van belang zijn voor het onderzoek. Vervolgens kan hij alle gegevens zorgvuldig analyseren en combineren.
“True genius is 99% transpiration and 1% inspiration.”
- Albert Einstein
Omstandigheden waarin je creativiteit kan bloeien
Je kunt er veel aan doen om je creativiteit te bevorderen. Het eerste is een gunstig klimaat scheppen door:
- Uitputting, complexe of stressvolle situaties te vermijden. De ervaring leert dat je over veel dingen eerst een nachtje moet slapen, voor je weer tot creativiteit kunt komen.
- Voldoende pauzes gedurende de werkdag zelf te nemen. Maak even een wandeling, bespreek de zaak met een collega of neem gewoon een tijd rust. Tijdens dit soort rustmomenten ontspant je geest zich weer en schiet de oplossing je vaak ineens te binnen.
- Met je baas eventuele beperkingen op de werkvloer te bespreken. Je creativiteit wordt geremd door zaken als tijdsdruk, teveel afwisselende taken, onduidelijke richtlijnen of doelstellingen, concurrentie, enzovoorts.
Werkvormen
Er bestaan nogal wat werkvormen die erop gericht zijn de creativiteit in een team te verhogen. Door deze technieken toe te passen vergroot je de kans dat je als team een goede oplossing weet te creëren voor een probleem of vraagstuk.
Voorbeelden van werksituaties die creativiteit vereisen
Adviezen geven- Functioneringsgesprekken
- Innovatie
- Interviews
- Leidinggeven
- Netwerken
- Presentaties
- Vergaderingen
Hoe kun je jouw creatieve talenten ontdekken
Schrijf een paar pagina's vol met alles wat er in je opkomt. Misschien komen er eerst zorgen en twijfels bij je op, maar door die op te schrijven kun je ze loslaten en creëer je ruimte voor originaliteit en nieuwe ideeën.
Ga iets doen wat je echt leuk vindt. Geef het kind in je de ruimte en ga weer eens iets tekenen of knutselen.
Stap eens buiten je comfortzone en ga iets nieuws doen. Bedenk bijvoorbeeld een paar goede grappen en overweeg om cabaretier te worden.
Daag jezelf uit om een moeilijk probleem aan te pakken. Je hoeft het niet gelijk op te lossen. Reflecteer op je pogingen met de kwestie om te gaan en bekijk het probleem van verschillende kanten. Denk out-of-the-box. Laat het daarna een tijdje rusten en in je onbewuste brein dwarrelen. Zo groeit je vindingrijkheid. Soms schiet je dagen later opeens een idee te binnen.
Neem altijd een aantekeningenboekje en pen mee, zodat je alles wat je te binnen schiet kunt opschrijven. De meest oorspronkelijke ideeën beginnen vaak met een spontane inval.
Wanneer sla je door?
Sommige mensen zijn zo sterk begiftigd met verbeeldingskracht en scheppingsvermogen, dat we wel spreken van vernieuwingsdrang of scheppingsdrang. Ze komen in elke situatie met oorspronkelijke ideeën en verzinnen voortdurend nieuwe dingen. Toch hoeft die expressie geen probleem te zijn. Een creatieve plant (Belbin-teamrol) komt in elk team goed van pas.
Blijf gedisciplineerd werken. Een regelmatige brainstorm is nuttig; je kunt daarin volop je fantasie gebruiken. Aan de andere kant moet er soms ook gewoon gewerkt worden en er is geen ruimte voor creatieve uitspattingen. Dus niet dagdromen, maar geconcentreerd beginnen aan ‘niet-uitdagende’ taken als de administratie of e-mails beantwoorden.
Let er ook op dat je oorspronkelijke oplossingen en suggesties werkelijk een bijdrage zijn voor de discussie, dus relevantie bezitten. Een losgeslagen fantast of betweter die voortdurend met ideeën op de proppen komt zetten die als een tang op een varken slaan, is vermoeiend of werkt op de lachspieren.
Zorg ervoor dat je omgevingsbewust bent. Gedraag je niet als de onbegrepen artiest, de einzelgänger die zich niet wil conformeren aan zijn omgeving. Je houdt dan geen rekening met andere mensen, bestaande werkwijzen en richtlijnen, maar verzet je overal tegen en meent dat alleen jouw inzichten werkelijk ertoe doen. Vaak passen deze ideeën niet goed in je bedrijf of in de huidige aanpak. Creatief zijn op de werkvloer houdt juist in dat je goed kunt omspringen met het oerwoud van richtlijnen en omstandigheden. Als je in dat stramien nieuwe oplossingen kunt bedenken, ben je werkelijk creatief. Gebruik je scheppingskracht dus goed: verplaats je in andermans situatie. Blijf samenwerken in plaats van te willen scoren. Ga soepel om met weerstand van collega's die moeite hebben om van oude manieren van denken los te komen.
Creativiteit als competentie
Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie creativiteit (of: creatief) staat op vrijwel elke lijst met algemene competenties.
Creativiteit is één van de elf 21e eeuwse vaardigheden die nodig zijn om te kunnen functioneren in de moderne kennissamenleving.
Welke ondersteunende competenties komen hierbij kijken?
- Inlevingsvermogen. Je kunt je verplaatsen in problemen of situaties van andere mensen. Dit helpt je bij het ontwikkelen van oplossingen.
- Analytisch vermogen. Het analyseren van problemen gaat je goed af. Je legt gemakkelijk verbanden en durft daarbij sprongen te maken naar een vakgebied of afdeling die buiten je eigen werkveld ligt.
- Doorzettingsvermogen. Je bijt je in een onderwerp vast. Je houdt net zo lang vol tot je een oplossing hebt gevonden.
- Initiatiefrijk. Je komt met veel nieuwe initiatieven aanzetten die origineel en relevant zijn.
- Durf. Je bent niet bang om ruimte voor jezelf te creëren en je zelfstandig en onafhankelijk op te stellen.
Bij welke beroepen heb je deze competentie nodig?
Enkele voorbeelden:
Creativiteit aantonen bij een sollicitatie
Als in de functie-eisen in een vacaturetekst om creativiteit wordt gevraagd, geef dan in je sollicitatiebrief en tijdens het sollicitatiegesprek zo concreet mogelijke voorbeelden van situaties waarin je creatief bent geweest. Gebruik hiervoor de STAR-methode.
Voorbeelden van competentiegerichte vragen over creativiteit tijdens het sollicitatiegesprek:
- Heb je wel eens een nieuwe werkwijze, een nieuwe dienst of een nieuw product ontwikkeld? Op welke manier zijn de ideeën daarvoor tot stand gekomen?
- Heb je te maken gehad met een probleem waarvoor oude oplossingen niet werkten? Wat voor oplossing heb je toen bedacht? Wat was daarvan het resultaat?
- Hoe ga je het liefst te werk als je iets nieuws moet creëren samen met andere mensen?
Aanbevolen websites
- Online cursus Creatief denken - door Wout Sorgdrager op Leren.nl.
- Volgens psychologisch onderzoek gepubliceerd in Psychology Today zijn er vier manieren om creatiever te worden.
- Het belang van creativiteit (en hoe je ‘t bij jezelf aanwakkert) - door Franke van Hoeven op de website van Eva Jinek
- Creativiteit: ben je creatief? - door Jan Stevens op De Steven
Auteur: Vera van Dijk, met bijdragen van René Pijlman