Uitgever

Een uitgever werkt bij een uitgeverij en brengt informatieproducten op de markt. Hij werkt samen met auteurs, redacteuren, marketeers, vormgevers en ICT-specialisten om concepten voor boeken, kranten, tijdschriften, websites e-books en combinaties van al deze media te realiseren. En hij zorgt ervoor dat ze de goede doelgroep bereiken.

Annet Loosjes, uitgever van kook- en tuinboeken bij een kleine uitgeverij:

"Wat ik zo mooi vind aan het vak van uitgever is dat ik met een klein vonkje en dan een beetje blazen het vuur bij auteurs kan aanwakkeren zodat ze een boek maken waar het enthousiasme van af spettert."

Wat doet een uitgever?

Vijf hoofdtaken

Elke hoofdtaak valt samen met een stap in het uitgeefproces:

Schema hoofdtaken uitgever

1. Een commercieel verantwoord uitgeefplan maken op basis van marktonderzoek

Je moet precies weten waar lezers, gebruikers van je informatie en je kopers, om vragen, want alleen dan kan je producten maken die goed verkopen. Welke trends in literatuur zijn in? Naar welke landen wordt veel gereisd? Gaan juristen meer online informatie raadplegen? Je moet samen met de marketing manager informatie verzamelen over de wensen in de markt en daarmee een uitgeefplan kunnen maken. Daarin beschrijf je hoe het product eruit gaat zien, wat de productie gaat kosten en wie het gaat kopen.

2. Je plannen kunnen verdedigen binnen het bedrijf

Je vergadert veel. Vaak heb je veel vrijheid in de projecten die je kiest, maar meestal pas nádat je groen licht hebt gekregen van je directie. Het produceren van een goede cd-rom bijvoorbeeld kost veel geld en is riskant. Je moet je plan dus goed beargumenteren, in een presentatie bijvoorbeeld.

3. Auteurs werven die voor de uitgeverij gaan schrijven

Je legt contacten met veelbelovende auteurs, onder andere door te netwerken op borrels en congressen. Je moet kunnen inschatten wat hun kwaliteiten zijn en deze auteurs vervolgens aan je kunnen binden door hen te motiveren. Soms moet je met hen onderhandelen over het honorarium dat je hen gaat betalen.

4. Ontwikkelprojecten leiden en knopen doorhakken

Als uitgever geef je leiding aan een team. De redacteur, de vormgever en de webdesigner zijn allemaal verantwoordelijk voor een stukje van de productie van het product dat jij in het plan hebt beschreven. Jij moet het overzicht houden en beslissingen nemen over bijstellingen in de plannen. Mag het boek veertig pagina’s dikker? Komen er toch full color illustraties in het tijdschrift? Moet die deskundige in de redactie komen? Maken we een nieuwe rubriek op de website?

5. Producten in je fonds op de markt brengen en onderhouden zodat ze commercieel interessant blijven

Je bent altijd voor het succes van een heel fonds verantwoordelijk. Een fonds is een categorie producten van de uitgeverij, bijvoorbeeld alle titels (de producten die nu op de markt zijn) over taal. Je moet dus steeds in de gaten houden of ze nog wel ‘lopen’. En als ze niet goed meer verkopen moet je daar iets op verzinnen.

Rollen

Uit een onderzoek is gebleken dat uitgevers zes rollen hebben. De eerste rol speelt hij vooral aan het begin van een nieuw project en de laatste vooral tijdens de uitvoering en als het klaar is.

  • Vernieuwer: je bedenkt een visie op de groei van je fonds en kunt nieuwe titels bedenken waarmee je die visie laat zien.
  • Strateeg: je verzamelt steun voor je idee zodat je je plan kunt uitvoeren.
  • Detective: je houdt steeds in de gaten wat je concurrenten doen en wat je doelgroep wil.
  • Leider: je geeft richting aan de mensen die het product ontwikkelen. Dat zijn auteurs, projectleiders en interne en externe redacteuren.
  • Maker: je vertaalt een idee in een project. Jij hebt het antwoord op vragen als wie gaat het doen, wanneer is het klaar, wat mag het kosten om het te maken en wat gaan we ermee verdienen. Dat project kun je ook afmaken.
  • Controleur: je houdt in de gaten of de planning wel gehaald wordt en het budget niet wordt overschreden. En je volgt de verkoop van je titels nauwgezet.

Waar werk je als uitgever?

Je kunt uitgever zijn in vier verschillende sectoren, die elk de inhoud van het werk en de doelgroepen die je ‘bedient’, heel anders maken.

SectorProductenDoelgroepen
Algemene uitgeverij



Vooral boeken, fictie (romans en verhalen) en non-fictie (kookboeken, geschiedenisboeken, boeken over sport et cetera). Ook websites, bijvoorbeeld de zoekmachine Ilse of Carrieretijger.nl

Mensen zoals jij en ik, als ze maar graag lezen of interesse hebben in het onderwerp


Tijdschriftuitgeverij


De naam zegt het al; tijdschriften dus, maar denk ook aan de online versies daarvan, bijvoorbeeld VrouwOnline

Ook weer iedereen


Educatieve uitgeverij


Lesmethodes en leerboeken, vaak combinaties van boeken en websites.

Leerlingen, studenten, leerkrachten en docenten


Professionele en wetenschappelijke uitgeverijSteeds meer online producten, maar ook nog wel boeken en tijdschriften op papier

Mensen die de informatie voor hun werk nodig hebben: onderzoekers, juristen, bloemisten, begrafenisondernemers, noem maar op...


Stapeltje tijdschriften en cd'sUitgeverijen kunnen heel groot zijn en honderden medewerkers hebben, een klein onderdeel van een groot concern zijn of ze kunnen maar een stuk of vijftien medewerkers tellen. Hoe kleiner het bedrijf, hoe meer zelfstandigheid je hebt en hoe meer verschillende dingen je kan doen. Het voordeel van een groot bedrijf is dat er vaak meer geld is om te investeren in vernieuwende ideeën en dat je bij voorbeeld niet zelf je post hoeft in te pakken.

Wat is je plaats in de organisatie?

Collega’s of medewerkers

Met de volgende mensen werk je op hetzelfde niveau samen, of je geeft hen leiding. Dat hangt af van de inrichting van de organisatie.

  • Projectleiders of assistent-uitgevers: jij hebt het uitgeefplan geschreven en je draagt de uitvoering over aan een projectleider. In een aantal bedrijven zijn er geen aparte projectleiders. Je bent dan zelf de leider van de uitvoering van je eigen plan. Soms word je daarbij ondersteund door een assistent-uitgever die veel uitvoerende taken van je overneemt.
  • Redacteuren: de inhoud van deze functie verschilt heel erg per sector en bedrijf, maar meestal zorgen deze mensen ervoor dat de teksten zo leesbaar mogelijk worden. En ze begeleiden de correctie van de proeven.
  • Marketing manager, sales manager en account manager: verzamelen marktinformatie, leiden de promotie, sturen de verkoop aan en onderhouden de relatie met grote klanten als scholen en ministeries.
  • ICT-specialisten: zij adviseren je over de beste IT-oplossingen voor de publicatie van je product.
  • Administratieve ondersteuners: een goede secretaresse is een rots in de branding.
  • Auteurs: deze mensen zijn voor jou het belangrijkst. Zonder schrijvers heb je niets om uit te geven.

Wie is je baas?

Je leidinggevende is meestal de directeur van het bedrijf. In een groot bedrijf met veel verschillende fondsen, val je onder een uitgeefmanager of business unit manager. Deze persoon is dan de baas over een aantal uitgevers en ‘hangt’ zelf direct onder de directie.

Welke competenties moet je in huis hebben?

1 Innovatief zijn

Van jou wordt verwacht dat je steeds nieuwe producten kunt bedenken. Je moet niet ontmoedigd raken als je op de internationale boekenbeurs in Frankfurt loopt en al honderd nieuwe kookboeken ziet. Jij bent zo innovatief dat jij het 101e kookboek bedenkt. Je laat je creativiteit los op de vorm van het product, op de inhoud of op de manier waarop je het promoot. Bijvoorbeeld een kookboek met grote letters en veel simpele uitleg speciaal voor alleenstaande senioren. Dat je de rol van vernieuwer kunt spelen laat je niet alleen zien met je plannen voor nieuwe titels, maar je kunt ook een visionair plan bedenken voor de groei van je hele fonds. Omgevingsbewustzijn, open staan voor informatie via allerlei media, is daarvoor een vereiste.

2 Besluitvaardig zijn en kunnen beoordelen

Als alle marktgegevens zijn verzameld en de auteur heeft een deel van zijn tekst af, moet er een uitgeefbeslissing genomen worden. Gaan we zoveel geld uitgeven om dit nieuwe fantastische kookboek te maken? Kun jij een uitgeefidee beoordelen op haalbaarheid, commercieel succes, kwaliteit van de auteur? Ben jij zo besluitvaardig dat jij knopen durft door te hakken? Je kunt niet altijd alle risico’s incalculeren. Misschien wordt je kookboek met 24 dure full color foto’s, een dvd met kookles, en de dure advertentiecampagne in de seniorenbladen een flop...

3 Commercieel inzicht hebben en klantgericht zijn

Jouw sterkte is nu juist dat je op basis van een combinatie van gedegen marktonderzoek (je detectiverol) én intuïtie kunt voorspellen wat jouw kookboek op de markt gaat doen. Je ziet de gaten in de markt en je kunt de best passende match maken tussen de wensen van de klant en de mogelijkheden van je uitgeverij. Dat je de juiste verkoopprijs bepaalt voor het kookboek en met de marketeer de goede verkoopboodschap bedenkt, laat zien dat je commercieel inzicht hebt. Dat je méér oog hebt voor de behoefte van de klant dan voor wat jouw bedrijf kan maken of al in huis heeft, betekent dat je klantgericht bent.

4 Je bewust zijn van je eigen organisatie

Een boek of een website kun je niet in je eentje realiseren. Als je een plan ontwerpt voor een nieuw boek moet je daarom niet alleen aan de wensen van de klant denken en aan hoe enorm creatief en hip je idee is, maar ook of het wel past in het beleid van je bedrijf en of de mensen met wie je het moet maken het idee wel zien zitten en het kúnnen maken. Stel dat je een gat in de markt ziet voor je seniorenkookboek, maar je uitgeverij heeft besloten andere doelen te stellen en zich juist meer op jongeren te gaan richten, dan moet je je daarbij neer kunnen leggen en iets voor jongeren gaan bedenken. Of je moet er veel tijd en moeite in investeren om je directie en je collega’s als een strateeg ervan te overtuigen dat senioren nu juist een geweldige doelgroep zijn. Verder denken dan je eigen bureau is organisatiebewustzijn. Soms kan dit botsen met je commercieel inzicht.

5 Kunnen netwerken en communiceren

Als uitgever ben je een leider en een strateeg. Je moet precies weten welke belangrijke mensen je in je netwerk moet hebben en hoe je met hen moet communiceren om de informatie uit hen te krijgen die je nodig hebt en hun motivatie aan te wakkeren. Je wil immers dat ze zich gaan inzetten voor jouw boek of cd door goed te schrijven of het aan te prijzen bij hun achterban. Dus jij zet een klankbordgroep op met mensen die veel weten van de seniorenmarkt en je overtuigt een bekende oudere ervan dat hij zijn kop leent voor je advertentiecampagne voor het kookboek. Dat netwerken moet je echt leuk vinden. Je moet dus een extravert type zijn. Je communicatieve vaardigheden moet je blijven ontwikkelen want dat is je belangrijkste gereedschap.

Als je in sollicitaties aan wil tonen dat je geschikt bent, zorg ervoor dat je naast je opleiding en werkervaring,  de gevraagde eigenschappen en vaardigheden in je sollicitatiebrief en -gesprek goed naar voren laat komen.  

Wat onderscheidt een topuitgever van een gewone uitgever?

Een topuitgever is goed in álle stappen van het uitgeefproces. Het komt niet vaak voor dat iemand zowel commercieel inzicht heeft en:

  • kansen ziet
  • inzicht heeft in de inhoud en gebruikskenmerken van informatieproducten
  • geduld heeft om producten in samenwerking met anderen te ontwikkelen
  • goed kan rekenen
  • binnen zijn bedrijf alles goed kan organiseren
  • alert blijft in het vernieuwen

Dus, een uitgever die heel sociaal vaardig is, maar financieel inzicht mist, kan een cursus financieel management gaan volgen. Een uitgever die overal kansen ziet, maar zijn collega’s tot wanhoop drijft omdat hij een chaoot is, kan zich gaan verdiepen in projectmanagement. Het beroep uitgever heeft zo’n grote variëteit aan taken dat je eigen werk kunnen organiseren een basisvoorwaarde is. Time leren managen kan helpen.

Hoe word je uitgever?

De directe manier is: volg een opleiding tot uitgever.

Speciale opleiding als basis

De hbo-opleiding Media, Informatie en Communicatie met de specialisatie Media, Marketing & Publishing leidt je op voor het beroep van uitgever. Daarmee kun je direct instromen in een startfunctie als marketingmedewerker, projectleider of assistent-uitgever. Hoe snel je doorgroeit naar een functie als uitgever, hangt af van de zwaarte die de functie in je bedrijf heeft gekregen. Als je leiding moet geven aan een team duurt het langer, dan als je op gelijke hoogte met een marketeer werkt.

Andere opleiding en werkervaring als basis

Als je een universitaire of andere hbo-opleiding hebt gedaan, kun je ook heel aantrekkelijk zijn voor werkgevers.

  • Met Commerciële Economie kun je op een functie als marketeer solliciteren en van daaruit kun je doorgroeien naar uitgever. Heb je al ervaring als marketingmanager in een andere branche dan is dat een groot pluspunt. Je hoeft je dan immers alleen het jargon eigen te maken en vertrouwd te worden met de producten en de doelgroepen. Je kent al het proces waarmee nieuwe diensten of producten worden ontwikkeld en je bent bekend met de rol van marketing daarbij.
  • Met een lerarenopleiding en een aantal jaar leservaring kun je beginnen als projectleider, uitgeefassistent of assistent-uitgever. De functie van assistent-uitgever kan per bedrijf heel erg verschillen, van veredelde secretaresse tot bijna uitgever. Let dus goed op bij het beoordelen van een advertentie. Je neemt meestal de uitvoering van projecten van de uitgever over nadat hij het plan helemaal heeft uitgewerkt. Je hebt ook vaak taken in de redactie en productie van het product. Je maakt bijvoorbeeld afspraken met een fotobureau voor illustraties. Als je als ex-leraar bij een educatieve uitgeverij gaat werken, is jouw educatieve ervaring van groot belang maar je zal bijscholing nodig hebben op het gebied van projectmanagement en je kennis van het ontwikkelproces van een lesmethode.
  • De opleiding Journalistiek is een opstap naar tijdschriftuitgever als je eerst een paar jaar ervaring hebt opgedaan. Misschien ben jij wel de uitgever van de Volkskrant van 2020!
  • Met de opleiding Communicatie kun je beginnen op de afdeling promotie en PR van een uitgeverij en van daaruit doorgroeien naar uitgever. Inzicht in PR en goede communicatievaardigheid zijn immers heel erg belangrijk.
  • Ook is er een aantal opleidingsinstituten dat trainingen, opleidingen en workshops aanbiedt voor starters en doorgroeiers in de uitgeverij.
Uitgaven

Met een mbo-vooropleiding

Heb je een mbo-opleiding gedaan, bijvoorbeeld in de richting Handel, dan kun je bij een uitgeverij aan de slag als bijvoorbeeld verkoopmedewerker binnendienst. Van daaruit kun je doorrollen naar de marketingafdeling. Als je lang ervaring hebt, kun je op den duur op hbo-niveau functioneren. Maar als je dan door wilt naar een uitgeversbaan, zul je je bij moeten scholen.

Baan vinden als uitgever

Je kunt op verschillende plaatsen zoeken naar een vacature voor een uitgever.

Imago beroep uitgever

Bij de meeste mensen heeft het beroep uitgeven een hoge status. Maar, het beeld van het beroep is heel dubbel. Studenten aan de hbo-opleiding Media, Informatie en Communicatie vinden het beroep stoffig. Ze denken alleen aan ‘boeken maken’ en dat lijkt hen saai. Ze doen de opleiding omdat ze ‘iets met internet’ willen. Veel mensen die weinig van het beroep weten hebben er juist een veel te romantisch beeld van. Ze denken dat je de hele dag met beroemde schrijvers aan het praten bent of interessante teksten zit te lezen.

Iedereen heeft een beetje gelijk. Soms trek je inderdaad een heel weekend met een beroemde schrijver op die hier zijn boek komt promoten. En soms lees je als één van de eersten een geweldig boek. En soms is het inderdaad een beetje saai, omdat je moet berekenen wat het kost om alle boeken en sites voor het komend jaar op de markt te brengen.

Voorbeeldloopbaan

Annet Loosjes heeft in Eindhoven de opleiding Communicatie gevolgd. Ze is na haar studie gaan werken bij een PR- en communicatiebureau dat promotie- en voorlichtingsmateriaal ontwikkelde voor onder andere een uitgeverij. Ze heeft voor een nieuwe serie tuinboeken van die uitgeverij een grote campagne opgezet om de boeken te promoten bij tuincentra.

Toen ze nauw samenwerkte met de marketeer van die uitgeverij, hoorde ze dat er een vacature was op de promotieafdeling. Ze werd aangenomen, mede vanwege haar liefde voor koken en de kritische en innovatieve blik die ze had op kookboeken. Na een jaar als PR-medewerker is ze projectleider geworden.

Ze is de opleiding Uitgeverij gaan doen en na weer een jaar kwam er een plek vrij als uitgever. En nu breidt ze het kookboekenfonds uit samen met internationale partners.

Wat ga je verdienen?

In de wetenschappelijke, professionele en educatieve uitgeverij worden betere arbeidsvoorwaarden geboden dan in de algemene uitgeverij. Daar worden de extra’s van het vak, zoals dineren met bekende auteurs en veel leuke feestjes, nog gebruikt als excuus voor lage betaling.

Wat zijn je carrièremogelijkheden?

Als uitgever kun je doorgroeien naar senior uitgever. Je hebt dan meer redacteuren en marketeers onder je of een zwaarder fonds te leiden. Daarna kun je uitgeefdirecteur of Business Unit Manager worden. Je bent dan de baas over een aantal uitgevers. En uiteindelijk word je directeur van een uitgeverijbedrijf.

Ook binnen de branche kun je carrière maken door in allerlei besturen te gaan zitten. Zo word je bekend en is de kans groter dat je benaderd wordt voor een zwaardere functie.

Werk je eenmaal in de uitgeverij, dan is de kans heel groot dat je in dezelfde branche blijft.

Welke beroepen lijken erop?

Aanbevolen websites

  • Boekblad geeft je een goed beeld van wat er speelt in de branche. Ook de vacatures geven inzicht in de taken van een uitgever. Op de site staan heel veel links die je verder leiden in het vak.
Boeken

Auteur: Isabelle Langeveld

Je bent hier: Home Beroep Taal en communicatie Functies in de Media Commerciële functies Uitgever