Omgevingsbewustzijn

Als je omgevingsbewust bent, beschik je over een goede kennis van organisatorische, maatschappelijke en politieke ontwikkelingen of andere omgevingsfactoren binnen en buiten je organisatie. Deze kennis benut je effectief voor je eigen functioneren en voor de organisatie waar je werkt.

Wat betekent dat concreet?

Iemand die omgevingsbewust is, heeft de volgende kenmerken:

• brede algemene ontwikkeling
• past zijn kennis toe binnen het vakgebied
• heeft kennis van ontwikkelingen in het vakgebied
• kennis van het eigen bedrijf of de organisatie

1. Brede algemene ontwikkeling

Omgevingsbewustzijn betekent allereerst dat je breed geïnformeerd bent. Je leest bijvoorbeeld regelmatig kranten, magazines en nieuwssites op internet. Op televisie en radio volg je actualiteitenrubrieken en praatprogramma’s. Hierdoor kun je over van alles een aardig woordje meebabbelen; van politiek in Irak tot pietluttigheden als de laatste roddels over Katja Schuurman. Ook het regionale nieuws houd je bij. Lees je in het stadsblad dat er bij jou in de buurt bestemmingsplannen gewijzigd worden, dan wil je daar het fijne van weten. Door deze actieve nieuwsgaring krijg je een helder overzicht van wat er speelt in alle lagen van de maatschappij en ben je in staat een goed gefundeerd oordeel hierover te vormen. In gesprekken met anderen kun je dan ook je mening onderbouwen met feiten. Voor veel beroepen is het belangrijk dat je een interessante gesprekspartner bent, bijvoorbeeld wanneer je veel contact hebt met klanten of als je geregeld moet netwerken.

2. Past kennis toe op vakgebied of functie

De informatie die je oppikt, benut je voor je eigen functie voor zover dat van toepassing is. Als bijvoorbeeld de regering een nieuwe bezuinigingsmaatregel heeft aangekondigd die betrekking heeft op jouw branche of sector, dan onderzoek je welke consequenties deze maatregel zal hebben voor je bedrijf of jouw werkveld en bespreek je deze in bijvoorbeeld een vergadering. Werk je bijvoorbeeld als intercedent, dan houd je bij hoe het staat met de economie in Nederland. Een recessie of hogere werkloosheid doet immers bij jou het aantal aanvragen voor flexkrachten dalen. En dit heeft uiteindelijk weer invloed op de omzet van je uitzendbureau. Je kunt door deze kennis ook gemakkelijker anticiperen op toekomstige ontwikkelingen in je vakgebied.

3. Heeft kennis van ontwikkelingen in eigen vakgebied

Ook stel je je op de hoogte van de belangrijkste ontwikkelingen in je vakgebied. Je gaat na of er nieuws is dat directe invloed heeft op jouw werksituatie. Zijn er bijvoorbeeld trends te bespeuren in de uitzendbranche? Hoe zit het met die nieuwe cao voor flexwerkers? Welke uitzendorganisaties doen het goed dit jaar, en waarom? Deze informatie verkrijg je via sites en bladen van brancheorganisaties en andere media, of via gesprekken met collega’s. Daarnaast heb je oog voor ontwikkelingen in verwante of ondersteunende werkgebieden, zoals de wereld van de werving & selectiebureaus. Op deze manier ontwikkel je een brede visie op je functie en de uitzendbranche in het algemeen.

4. Kennis van eigen bedrijf of organisatie

Je hebt een uitstekende kennis van het reilen en zeilen binnen je eigen bedrijf. Je beperkt je blikveld niet tot je eigen takenpakket, maar wilt bijvoorbeeld ook de nieuwe marketingplannen lezen die je vestigingsmanager onlangs aan de regiomanager heeft gepresenteerd. Of wat een toekomstige reorganisatie voor zowel je eigen als andere filialen precies gaat betekenen. Verder ben je op de hoogte van de formele en informele regels die gelden binnen je bedrijf en past je daarop aan. Je kent bovendien de stijl en de uitstraling van het uitzendbureau, en weet hoe je die kunt laten zien in je eigen werk. Ten slotte heb je ook mensenkennis; je voelt aan hoe je met collega’s moet omgaan, omdat je hun verschillende achtergronden, culturen en opvattingen kent. Zo ben je zelf een leuke en integere collega voor je omgeving.

Omgevingsbewustzijn als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie omgevingsbewustzijn staat op menige lijst met algemene competenties.

Welke ondersteunende competenties komen hierbij kijken?

• Aanpassingsvermogen. Je houdt rekening met verschillende situaties en personen in je omgeving.
• Accuraat. Je screent nieuwsonderwerpen nauwkeurig en onthoudt feiten die voor jouw functie van belang kunnen zijn.
• Analytisch vermogen. Je onderzoekt de effecten die bepaalde ontwikkelingen hebben op je eigen werksituatie.
• Anticiperen. Door het combineren van je kennis en inzichten loop je vooruit op toekomstige ontwikkelingen.
• Inlevingsvermogen. Je kunt je verplaatsen in je bedrijf en collega’s en creëert zo een groter bewustzijn van wat er speelt op de werkvloer.

Bij welke beroepen heb je deze competentie nodig?

Denk aan beroepen waarbij je beleid, producten of diensten ontwikkelt, of waarvoor je het nieuws, trends en ontwikkelingen op de (wereld)markt nauwgezet moet volgen. Enkele voorbeelden:

• Account manager
• Bedrijfsleider/vestigingsmanager
• Beleggingsadviseur
• Beleidsmedewerker
• Inkoper
• Journalist
• Marketing manager
• Uitgever

Francis Bacon: "Kennis is macht."

Waarom is deze competentie belangrijk?

Als je een goede kennis hebt van zowel je werkveld als het bedrijf waar je voor werkt, zul je in het algemeen beter kunnen functioneren. Want je bent een specialist in je vak en weet daarom met welke instelling en activiteiten je bedrijf en functie het beste zijn gediend. Een omgevingsbewuste werknemer heeft dan ook meer grip op zijn werk en dus meestal meer plezier in zijn werk.

Omgevingsbewustzijn is bovendien een competentie die een groot aantal andere professionele eigenschappen helpt ontwikkelen of ondersteunen. Allereerst stimuleert het je vermogen om zelfstandig te werken, want je ontwikkelt visie en leert onafhankelijk denken. Je ziet daarnaast het nut in van regelgeving en kunt je er daardoor gemakkelijker naar voegen. Zo ontwikkel je discipline en een flexibele opstelling. Ook heb je een groter inzicht in de verantwoordelijkheden die bij je functie horen, en voel je je meer betrokken bij je bedrijf. Dit bevordert uiteraard weer je resultaatgerichtheid en je vermogen tot initiatieven nemen. Door je kennis van zaken verwerf je bovendien het respect van je collega’s. Al met al is deze competentie dus een grote hulp om sneller carrière te maken.

Hoe toon je omgevingsbewustzijn aan bij een sollicitatie?

Voorbeeld: je solliciteert naar de functie van beleidsmedewerker Zorg en Welzijn bij een ziekenhuis. ‘Omgevingsbewustzijn’ is één van de eisen die ze stellen. Voor deze functie is het belangrijk dat je op de hoogte bent van relevante in- en externe ontwikkelingen en hierop anticipeert.

Je leest vakbladen als Zorgvisie, maar je houdt ook de lokale en landelijke kranten en de actualiteitenprogramma’s bij. Hierdoor ben je goed op de hoogte van alle ontwikkelingen rond het terugdringen van de wachtlijsten en de nieuwe zorgverzekering. Je kunt ook aangeven welke gevolgen deze ontwikkelingen hebben voor de organisatie.

Je kunt in je sollicitatiebrief hier kort naar refereren. Word je uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek, dan is het raadzaam je grondig voor te bereiden. Lees bijvoorbeeld de jaarverslagen van het ziekenhuis goed door.

Andere voorbeelden

Manager Opleidingen: Vorig jaar zag ik in het journaal een item over Europese subsidies. De dag erna heb ik meteen uitgezocht of deze subsidies ook voor onze organisatie interessant waren. Dat was inderdaad het geval. We krijgen nu een aardige subsidie op de opleidingen die we onze medewerkers aanbieden.

Projectleider in de bouw: Ik vind het belangrijk bouwprojecten te ontwikkelen op een omgevingsbewuste manier. Dat betekent dat we niet op voorraad ontwikkelen en daarna op zoek gaan naar kopers, maar dat we juist voor aanvang wensen en behoeften peilen. Vervolgens ontwikkelen we een bouwproject op maat, op een manier die past in de omgeving en die recht doet aan de wensen van de toekomstige bewoners.

Voorbeelden van competentiegerichte vragen over omgevingsbewustzijn tijdens het sollicitatiegesprek:

• Hoe houd je ontwikkelingen in je vakgebied bij?
• Ben je in je werk wel eens geconfronteerd met beslissingen van de politiek (landelijk of lokaal)? Geef een recent voorbeeld. Hoe vond je dat de organisatie in dat geval moest handelen?

Auteur: Vera van Dijk