Deeltijd studeren in het hbo

Deeltijdstudenten kom je in alle leeftijden tegen. Wie in deeltijd studeert, heeft in elk geval al een baan en soms ook een aantal jaar ervaring in de werksoort waar de studie toe opleidt.

De leeftijd van deeltijdstudenten varieert van eind twintig tot midden veertig. Dit is typisch een leeftijdsgroep die dubbel of driedubbel belast is. Het volgen van lessen op een of twee middagen/avonden in de week moet vaak ingepast worden naast:

  1. zelfstudie
  2. baan
  3. gezin

En dan is het ook wel fijn als er nog tijd over is voor iets van een sociaal leven. Vier jaar lang een piekbelasting in je leven vergt een enorme motivatie, organisatietalent, steun van je werkgever en van je partner. Neem bijvoorbeeld Nienke, die een hbo-opleiding Rechten met een 32-urige baan en vier kinderen combineert.

Zelfde inhoud, andere didactiek

Of je nu voltijd, deeltijd of duaal studeert, je leert dezelfde competenties. Voor elk diploma gelden immers dezelfde zogenaamde 'bekwaamheidseisen'. Voor een werkgever moet het niets uitmaken hoe je gestudeerd hebt.

De manier waarop je studeert is natuurlijk wel anders. Als je 18 bent en begint aan een voltijdstudie heb je nog weinig van de wereld gezien, laat staan van de werkvloer. Je hebt waarschijnlijk wel bijbaantjes gehad maar dan ben je vooral bezig met geld verdienen en kijk je nog niet zo kritisch naar de organisatie of naar je eigen manier van werken. Ben je achter in de twintig en heb je al een aantal jaar gewerkt, dan wil je graag je ervaringen vergelijken met de boeken die je leest voor je studie. 'Doe ik het ook zo? Maken wij op de afdeling ook zulke plannen?', zijn vragen die je jezelf stelt. De opdrachten die je moet uitvoeren, bijvoorbeeld een marketingplan schrijven of een serie interviews houden, doe je het liefst op je eigen werkplek, want dan kun je direct profiteren van je eigen werk. Je kunt ook met je baas en je collega's over je opdrachten praten. In de dagelijkse praktijk leer je sneller en het blijft beter 'hangen'. Een nadeel van het uitvoeren van opdrachten op je eigen werk, is dat je jezelf beperkt. Je kijkt alleen maar naar je eigen bedrijf. Bovendien word je beïnvloed door je werkomgeving. Je collega's vinden hun eigen manier van werken het beste en vinden jouw ideeën misschien maar 'boekenwijsheid'.

De docenten van de opleiding en je medestudenten helpen je om steeds je eigen praktijk te blijven vergelijken met andere manieren van werken in andere organisaties. In de colleges die je volgt, vragen docenten je ook naar je eigen werkervaringen. Je wordt uitgedaagd om het beleid van je afdeling te verdedigen en je krijgt kritische vragen over de opdrachten die je inlevert.

Bij de deeltijdopleiding Human Resource Management (HRM) van de Hogeschool van Amsterdam bijvoorbeeld volg je acht semesters van elk een half jaar. Deze semesters volg je afzonderlijk van elkaar, maar je kunt er ook voor kiezen om semesters parallel te volgen. Wanneer je semesters parallel volgt, kun je in drieënhalf jaar je diploma halen in plaats van in vier jaar.

Mocht je geen volledige deeltijdstudie kunnen of willen volgen, dan zijn de semesters ook als losse cursus te volgen.Na het behalen van een cursus ontvang je een certificaat. Bij alle varianten staat de beroepspraktijk centraal. Elk semester draait om een kerntaak uit de HRM-praktijk. De kennis die je opdoet, kun je op deze manier direct toepassen op je werkplek.

Veel zelfstandig werken

Bij een deeltijdopleiding heb je vaak maar één dag per week les, van 13.30 tot 21.00 uur. Dat zijn lange dagen als je 's ochtends ook nog naar je werk gaat. Je hebt dus veel minder zogenaamde 'contacturen' dan voltijdstudenten die vier of vijf dagen per week naar school komen. Het grootste deel van het leren doe je dus thuis, met je neus in de boeken of op je computer in de elektronische leeromgeving van je opleiding.

Veel mensen die aan een deeltijdopleiding beginnen, moeten opnieuw 'leren studeren'. Je moet leren doelen stellen, plannen en je eigen voortgang controleren. Je hebt kortom managementvaardigheden nodig om een beetje vlot door je studie te lopen. Aan het begin van je opleiding besteden docenten daar vaak wel aandacht aan, maar je moet die zelfstandigheid wel aankunnen.

Dus ook als je ouders zorg nodig hebben, of op je werk is een gekkenhuis, toch die vaste tijdstippen aanhouden om te studeren. Als je graag wilt studeren, maar je privé-leven is onrustig, dan is de kans groot dat het niet gaan lukken. Je leven moet in balans zijn. De belangrijkste voorwaarde is dat je moet kunnen omgaan met werkdruk en daarvoor moet de belasting in je leven, zowel in werk als privé niet te zwaar zijn.

Vier jaar haalbaar?

Het programma van een deeltijdopleiding is erop ingericht dat je het in vier jaar moet kunnen afronden. In de praktijk blijkt dit toch moeilijk te zijn. Je kunt vertraging oplopen doordat je een bepaalde opdracht niet kunt uitvoeren omdat een project op je werk later start, je kunt ziek worden, een kind krijgen, noem maar op. Vaak blijken mensen dan toch de studie op de derde plaats te zetten, achter werk en thuis. Plannen en gedisciplineerd werken, dat is de basis. En flexibel omgaan met onverwachte situaties.

Een goede opleiding biedt goed georganiseerde studieloopbaanbegeleiding. Een vaste mentor of coach bespreekt met jou regelmatig de verhouding tussen je:

  • huidige praktijksituatie
  • carrièreplanning
  • studievoortgang.

De basis is hiervoor is vaak een Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP). Hierin beschrijf je zelf je doelen en de studie- en werkactiviteiten die je gaat doen om deze te halen. In je elektronisch portfolio houd je je vorderingen bij. Als die begeleiding niet goed geregeld is, je mentor heeft bijvoorbeeld te weinig tijd voor je, dan is dat een goede reden om van hogeschool te veranderen.

Sneller studeren met EVC's

Vrijwel elke deeltijdopleiding biedt de mogelijkheid aan je werkervaring te beoordelen op Elders Verworven Competenties. Een commissie toetst dan nauwkeurig of je bepaalde competenties uit het opleidingsprofiel al verworven hebt. Als dat zo is, hoef je bepaalde modules niet te volgen of kun je opdrachten overslaan. Zo kun je sneller afstuderen.

Kritische consument

Wees kritisch op de kwaliteit van je opleiding! Is het niet goed genoeg, ga dan maar een half uur langer in de trein zitten naar je hogeschool. Je kunt elk jaar van hogeschool veranderen als je wilt. Dit geldt natuurlijk ook als je voltijd of duaal studeert. Kies dus niet automatisch voor de dichtstbijzijnde instelling.

De meeste hogescholen volgen globaal hetzelfde opleidingsprofiel. Voor elke sector is er een commissie die het competentieprofiel vaststelt. Het is geen wettelijke verplichting, maar de meeste hogescholen richten hun opleiding daar wel op in. Dat maakt het makkelijker om te switchen van hogeschool.

De kwaliteit van deeltijdopleidingen is vaak wat beter dan voltijdopleidingen omdat deeltijdstudenten makkelijker van hogeschool veranderen als de kwaliteit hen niet bevalt. Deeltijders stellen hogere eisen aan docenten. En, docenten doen vaak beter hun best voor wat oudere studenten, omdat het niveau van de studenten wat hoger is door hun werkervaring.

Hoe weet je nu of de hogeschool goed is? Je kunt in elk geval op de studentenaantallen af gaan. Over het algemeen geldt dat goede opleidingen veel studenten hebben.

Belangrijk advies

Het is te hopen dat je werkomgeving open staat voor de kennis die jij binnen brengt. Dan is jouw studie ook voor je baas en collega's heel stimulerend. Maar, als je in deeltijd gaat studeren, moet je in je achterhoofd houden dat je het in de eerste plaats voor jezelf doet en niet voor je baas. Zorg dus goed voor je eigen belangen. Overtuig je baas ervan dat je de kans moet krijgen opdrachten op het werk uit te voeren, ook als hij de manier van werken die jij aangeleerd krijgt maar onzin vindt. Blijf je baas erbij betrekken door hem de resultaten van je studie te laten zien. Als je merkt dat hij er niet voor open staat, bedenk dan dat jij investeert in je toekomst en ook kunt gaan solliciteren als je je nieuwe competenties in deze functie niet kunt gebruiken. Dit is meteen het grote voordeel van studeren op je eigen kosten en - grotendeels - in je eigen tijd; jij profiteert zelf van je investeringen.

De andere mogelijkheden zijn:

Of je voor voltijd, deeltijd of duaal kiest hangt af van veel factoren: je discipline, je leeftijd, je gezinsomstandigheden, je inkomen, het opleidingsaanbod, enzovoort.

Aanbevolen websites

Auteurs: Isabelle Langeveld en René Pijlman

Je bent hier: Home → Opleiding → Studeren in het hbo → Varianten: voltijd, deeltijd en duaal → Deeltijd studeren in het hbo