Weerstanden en angsten: wat weerhoudt mij?

Koudwatervrees is heel normaal als je een carrièreswitch overweegt. Gedachten als 'ik kan het helemaal niet' of 'wat voor kennis heb ik nou helemaal in dit vakgebied' kunnen je behoorlijk weerhouden van de stappen die je moet zetten om je nieuwe carrière vorm te geven. Misschien wil je in je hart wel van alles, maar voel je steeds weerstand om echt iets te gaan ondernemen. Hoe komt dat en wat kun je daaraan doen?

Weerstanden ontrafelen

Het is heel menselijk dat je bij veranderingen waarbij je je niet helemaal zeker van je zaak voelt, weerstand ervaart. Hoe merk je dat? Je doet alsof het je niet raakt, je neemt maar geen beslissing, je stelt alles in het werk om alles bij het oude te houden of je gaat veel te hard werken om maar niet bij de dingen te hoeven stilstaan. Weerstand kan complexe vormen aannemen, maar meestal vertoon je een van de volgende gedragingen: vechten, vluchten, vermijden, je slachtoffer voelen of je verheven opstellen. Misschien zegt dat je niks, maar voel je je wel vaak hondsmoe en gevloerd, boos en geërgerd om niks, of cynisch en hooghartig. Dan is de kans groot dat je kampt met weerstanden tegen iets waarvan je eigenlijk weet dat er verandering in moet komen.

De kunst is om met veel aandacht naar jezelf te kijken en in je hart te gaan erkennen waar je bang voor bent. Vaak ben je in het diepst van je wezen bang om mensen (vaak ouders) teleur te stellen, of ben je bang om er alleen voor te komen te staan. Dat zijn moeilijke gevoelens, maar als je ze eenmaal boven tafel hebt, is het gemakkelijker om ze onder ogen te zien. Je kunt dan af en toe zeggen, "Oké, ik ben bang om mijn vader teleur te stellen, (die altijd van je verwachtte dat je hem zou opvolgen in zijn bedrijf), en ik wil toch heel graag kunstenaar worden." Dat is veel eerlijker dan cynisch aan de wereld aan de wereld verkondigen dat "al die kunstenaars het toch maar makkelijk hebben met al die subsidies; een zakenman moet het allemaal zelf opknappen", een opmerking die een echte cynicus zou kunnen maken terwijl hij bezig is zijn vader op te volgen, ook al wil hij dat in het diepst van zijn hart eigenlijk niet.

Suggesties voor oefeningen

Gedachtespinsels

Het is goed om je te realiseren dat veel angsten en weerstanden ontstaan door voorstellingen die je je ergens over maakt. Je stelt je voor dat alles in het honderd loopt, je denkt dat mensen je af zullen keuren, of je gaat er van te voren al helemaal van uit dat je plan op een mislukking zal uitlopen. Van al die gedachten word je nog banger en als dat maar erg genoeg wordt, onderneem je helemaal niets meer. Verstrikt in de angst.

Zonde! Want wie weet wordt je plan een succes, wie weet oogst je wel bewondering, en wie weet loopt alles uiteindelijk op rolletjes. Wie niet waagt, die niet wint. Toegegeven, daar is wel enige moed voor nodig. Hoe doe je dat?

Het is de kunst om die gedachten een halt toe te roepen en er realistischer of relativerender gedachten tegenover te zetten. Veel voorkomende gedachtespinsels zijn:

Je hebt het idee dat andere mensen van alles over je zullen denken: 'wat denkt Kees wel, op z'n vijftigste nog een carrièreswitch maken; dat wordt toch nooit wat' of 'Maartje wil gaan werken als hulpverleenster in de psychiatrie? Ze is zelf zo gek als een deur!'
Misschien moet je erbij stilstaan dat die mensen in werkelijkheid denken: 'Die Kees, wat een moed om zo'n drastische ommezwaai te maken. Ik wou dat ik die moed had.' Of over Maartje: 'Met haar eigen ervaringen zal ze een goede hulpverleenster worden, met veel hart voor haar toekomstige cliënten.'
En het is nog een beter idee om te bedenken dat het er niet toe doet wat die mensen allemaal denken: jij maakt een keuze voor iets wat je graag wil.
Je laat je weerhouden door het idee dat je wellicht gaat falen. Je wilt honderd procent zekerheid dat de dingen gaan lukken. Maar helaas, die zekerheid krijg je nooit. Dat is de realiteit.
De kunst is je daar niet door te laten weerhouden, maar te leven naar de intentie dat jij het voor honderd procent wil gaan laten lukken. Je houdt dan zelf de macht over de situatie en doet er zelf alles aan om je plannen vorm te geven. Door op die manier te werk te gaan, is de kans groot dat je zelfvertrouwen toeneemt. Je gaat immers zelf steeds meer geloven in je plannen en ideeën en je komt stapsgewijs steeds dichter bij je doel. Ook anderen zullen dat opmerken, waardoor je ook vanuit de buitenwereld de bevestiging krijgt dat je op de goede weg zit.

Een veel toegepaste methode om angstige gedachten om te zetten in realistischer gedachten is RET (Rationele Effectiviteitstraining). Daarmee leer je om stap voor stap gedachten bij jezelf te herkennen en om te buigen. Doe ook de oefening Omgaan met je angsten: tweestappenplan.

De realiteit accepteren

Je kunt geen ijzer met handen breken. Iedereen heeft te maken met beperkingen en grenzen. Grenzen aan intellectuele vermogens, beperkingen in wat je fysiek en mentaal aankunt: het zijn factoren waar je rekening mee moet houden. Ben je heel slecht in exacte vakken, dan zul je waarschijnlijk geen succesvolle carrièreswitch kunnen maken naar een heel technisch vak. Krijg je eczeem van chloorwater, kies dan maar niet voor een loopbaan als zweminstructeur. Als je in het verleden ernstige deuken hebt opgelopen, eis dan niet van jezelf dat je altijd de hele wereld aankunt en op alle dagen goede moed hebt. De kunst is om realistisch te zijn over je mogelijkheden en jezelf met clementie te behandelen. Eis niet het onmogelijke van jezelf. Accepteer een pad dat bij je past.

Dat betekent niet dat je geen doelen hoeft te stellen. Juist wel. Als je doelen stelt die niet onmiddellijk haalbaar zijn, dan kun je na afloop trots zijn op wat je bereikt hebt. Maar nogmaals: doelen moeten haalbaar en realistisch zijn.

Aanbevolen websites

Een online cursus RET vind je op leren.nl.
Op leren.nl vind je ook een cursus Angst overwinnen.

Aanbevolen boek

IJzermans, Theo en Coen Dirkx. Beren op de weg, spinsels in je hoofd. Zaltbommel: Thema.

Auteur: Ysolde Bentvelsen