Tekstschrijver

Artikelen, slagzinnen, een zakelijke instructie, een grappige column of een bondige tekst voor een website: tekstschrijvers moeten kunnen goochelen met woorden. Soms werken ze in opdracht, soms zijn ze in loondienst bij een bedrijf of organisatie. Soms zijn het schrijvers van fictie die met (zakelijke) schrijfopdrachten hun inkomen aanvullen. 

Bart Kaagman, tekstschrijver bij een communicatiebureau:
"Binnen ons bedrijf ben ik ooit de eerste geweest die voor een grote bank de webteksten ging schrijven. Inmiddels ben ik de specialist voor deze klant: ik heb de toon van hun brieven verbeterd en heb in samenwerking met een webdesigner de site toegankelijker gemaakt. Nu werk ik samen met twee collega's aan nieuwe pagina's: de bank wil zich ook op de jeugd gaan richten. Al ben ik specialist, ik schrijf eigenlijk iedere dag andere soorten teksten."

Tekstschrijvers zijn er in vele maten en soorten:

Wat doet een tekstschrijver?

  • Communiceren met opdrachtgevers. Een tekstschrijver pleegt vrijwel altijd overleg voorafgaand aan een opdracht of taak. Wat moet er geschreven worden? Voor wie is de tekst bestemd en wat is het onderwerp? Ook vorm, lengte en medium zijn zaken die meespelen bij het bepalen van de tekst. In veel gevallen hangen ze ook met elkaar samen.
  • Research doen. In bepaalde gevallen moet een tekstschrijver zijn kennis over een onderwerp op peil brengen door zich in te lezen of personen te interviewen. Vaak is internet een belangrijke bron van informatie.
  • Schrijven, corrigeren en bijstellen na overleg. Er zijn maar weinig situaties denkbaar waarin een tekstschrijver in één keer een perfecte tekst schrijft en aflevert.
  • Kennis en vaardigheden op peil houden. Door veel te lezen, zoals relevante vakbladen, bijvoorbeeld op het gebied van een eventuele specialisatie.

Waar werk je als tekstschrijver?

  • Op zelfstandige basis als freelancer of ondernemer. Bijvoorbeeld bij een tekstbureau in de vorm van een eenmanszaak.
  • Op een communicatieafdeling van een bedrijf of instelling, of bij de afdeling PR, voorlichting of in/externe betrekkingen.
  • Bij een bureauredactie die deel uitmaakt van een opleidingsinstelling, tijdschrift, uitgever, televisie- of radioredactie.
  • Veel bedrijven en instellingen hebben regelmatig te maken met schriftelijke communicatie (bijvoorbeeld in de vorm van een extern bedrijfsblad, een personeelsblad of vacatureteksten) en hebben daarvoor een tekstschrijver in dienst.
  • Bij een reclame- of publiciteitsbureau.
  • Bij de overheid, bijvoorbeeld als voorlichter, woordvoerder of speech writer.

Wat is je plaats in de organisatie?

Wanneer je bij een redactie of een communicatieafdeling werkt, heb je vaak te maken met een vorm van eindredactie of hoofdredactie. Vaak is degene die jouw werk controleert alvorens het naar de doelgroep gaat (bijvoorbeeld in de vorm van een artikel) ook je baas. Wanneer je als freelancer werkt, kun je ervan uitgaan dat je opdrachtgever 'de baas' is: deze bepaalt vaak of het werk voldoet of niet.

Caroline Hooymakers, freelance tekstschrijfster, gespecialiseerd in de automotive branche:
"Mensen vragen mij zo vaak: over auto's schrijven, dat is toch meer iets voor mannen? Maar ik vind het geweldig. In deze sector kan je over allerlei onderwerpen schrijven. Het is bovendien een interessante markt, want er zijn ook veel partijen in actief. Zo werk ik voor twee autobladen en lever ik ook vaak teksten aan PR-bureaus. De laatste tijd word ik regelmatig uitgenodigd voor perspresentaties. Dat maakt mijn baan wel afwisselender, want veel van mijn werk doe ik vanuit huis."

Welke competenties moet je in huis hebben?

  • Uitstekende taalvaardigheid. Je moet het vermogen bezitten om allerlei soorten teksten te schrijven die foutloos zijn. Voor je werkgever of opdrachtgever ben je de taalspecialist, soms ook voor andere talen dan het Nederlands.
  • Analytisch kunnen denken. Je moet als tekstschrijver vaak communicatievraagstukken oplossen. Bijvoorbeeld wanneer je een lastig onderwerp moet verwerken tot een artikel dat voor iedereen toegankelijk is. Of wanneer je een politiek gevoelige kwestie als een bezuinigingsmaatregel op diplomatieke wijze wil beschrijven. Ook een speech opstellen kan behoorlijk moeilijk zijn.
  • Plannen en organiseren. Vaak weet je niet precies van te voren hoeveel tijd het maken van een tekst in beslag gaat nemen, terwijl je je eigen planning en deadlines in veel gevallen wel moet aanpassen aan die van van anderen uit je werkomgeving.
  • Mondeling communiceren. Je schrijft niet alleen veel, maar moet ook in staat zijn op een vruchtbare manier samen te werken met je opdrachtgever. Met andere woorden: tekstschrijvers moeten ook regelmatig veel praten over het afgeleverde werk. Daarnaast moeten uiteraard hun schriftelijke vaardigheden perfect in orde zijn.
  • Creativiteit. Je moet in staat zijn steeds andere onderwerpen op een originele manier te belichten. Je kunt gemakkelijk nieuwe oplossingen verzinnen, maar je gebruikt je creativiteit ook om bijvoorbeeld je goed aan bepaalde beperkingen of regels te houden.
  • Zakelijk inzicht. Je moet op de hoogte zijn van wet- en regelgeving op het gebied van auteursrecht. Mag een redacteur jouw stukken overal en altijd herpubliceren? Mag een ander jouw teksten gebruiken en mag jij omgekeerd altijd andermans teksten 'lenen'?

Rollen

  • Vertaler en boodschapper, door jouw inspanningen ontstaat er op basis van een briefing of een idee een goede tekst. Daarmee communiceer je wat jouw opdrachtgever of werkgever duidelijk wil maken aan de doelgroep.
  • Adviseur, soms moet je bestaande teksten verbeteren of ideeën aandragen voor een effectievere communicatie. In veel gevallen ben je niet alleen met schrijven bezig, maar ook met uitleggen. Bijvoorbeeld over welke keuzen je maakt in je werkwijze en benadering.
  • Kunstenaar, in bepaalde situaties moet je toveren met taal. Zo moet je bij een speech die je voor een minister schrijft, wellicht een saai onderwerp boeiend verpakken of een ingewikkeld onderwerp inzichtelijk maken.
  • Speurneus, sommige tekstschrijvers doen veel onderzoek en dragen onderwerpen voor artikelen aan bij een redactie.

Wat onderscheidt een gewone tekstschrijver van een toptekstschrijver?

Je bent een echte topper als de kwaliteit van je werkzaamheden hoog is. Je artikelen lezen als een trein en de eindredactie hoeft er weinig aan te doen omdat je je teksten goed gecorrigeerd aanlevert. Tegelijk kun je je aan je deadlines houden en snel werken. Ook sluiten de inhoud en de benadering goed aan op de wensen van de opdrachtgever en de doelgroep. Je hebt aan een half woord van de opdrachtgever genoeg. Je wordt een toptekstschrijver als je veel routine opbouwt en om feedback blijft vragen van opdrachtgevers én van collega's. Zo blijf je kritisch op je eigen werk.

Hoe word je tekstschrijver?

Dit hangt af van je huidige competenties en je doel: wat voor tekstschrijver wil je worden? Er is geen eenduidige opleiding tot tekstschrijver, maar er bestaan wel veel mogelijkheden om tekstschrijver te worden.

Je kunt verder via een universitaire opleiding als Nederlands of Engels het tekstvak in rollen. Ook via een hbo-opleiding Tolk/Vertaler kun je dit beroep binnenkomen. Daarnaast zitten er veel autodidacten (mensen die het vak zichzelf hebben aangeleerd) in deze wereld.

Wanneer je specialist bent op een bepaald vakgebied en je bovendien goed kunt schrijven, is er bijna altijd wel een mogelijkheid om een combinatie van beide zaken te maken. Wanneer je als freelancer aan de slag wil, kan je in uitzonderlijke gevallen rekenen op redactionele ondersteuning of begeleiding, bijvoorbeeld doordat je stukken uitgebreid van commentaar worden voorzien en je veel kunt overleggen met je opdrachtgever. Daar kan je als beginner veel van leren.

Er zijn duizenden tekstschrijvers in Nederland. Veel daarvan werken op freelancebasis voor verschillende opdrachtgevers. Een vacature voor een tekstschrijver in vaste dienst is dan ook lastig te vinden.

Cursussen en trainingen

Het cursusaanbod is groot en biedt goede mogelijkheden om jezelf op te leiden tot tekstschrijver of je aanwezige schrijftalent te vergroten.

Caroline Hooymakers, freelance tekstschrijfster, gespecialiseerd in de automotive branche:
"Mijn werk blijft hetzelfde - veel nadenken en uiteindelijk een korte, bondige tekst zo snel mogelijk produceren - maar de werkwijze is wel veranderd. Steeds vaker voer ik opdrachten uit die geheel via internet en e-mail tot stand zijn gekomen. In die gevallen maak ik hoogstens via een kort telefoongesprek kennis met mijn opdrachtgever. Per e-mail communiceren we dan over het resultaat, want soms moet je natuurlijk je productie een beetje bijschaven. Het is dat ik de laatste tijd veel als vakjournalist op pad kan, anders zou ik de hele dag achter mijn pc zitten."

Wat ga je verdienen?

Je inkomen hangt van veel factoren af. In sommige sectoren (copywriting, reclame) worden tekstschrijvers beter betaald dan in andere sectoren (journalistiek of bureauredactie).

Wanneer je als freelancer werkt, wordt de hoogte van je inkomen niet alleen bepaald door je omzet (aantal opdrachten en de omvang daarvan) maar ook van het honorarium dat je uiteindelijk met je opdrachtgever overeen bent gekomen. Je ervaring, maar ook de tijdfactor (is het een haastklus?) hebben invloed op de prijs, waarover je overigens meestal kunt onderhandelen.

Carrièremogelijkheden

Als tekstschrijver met ervaring kun je binnen een afdeling communicatie of PR doorgroeien naar een leidinggevende of coördinerende functie. Hiervoor zijn vaak competenties op het gebied van management noodzakelijk. Je kunt je soms ook specialiseren in een bepaald vakgebied of horizontaal carrière maken (door van een baan als tekstschrijver over te stappen naar een baan als redacteur).

Wanneer je zelfstandig werkt, bevinden de carrièremogelijkheden zich 'op de markt': de ontwikkeling in omzet en soort opdrachten bepalen dan grotendeels je loopbaan.

Welke beroepen lijken erop?

Aanbevolen websites

Aanbevolen boek

  • Stiller, L., Handboek voor schrijvers. L. J. Veen. Hét naslagwerk voor de één miljoen schrijvers die ons land telt. Hoe weet je als schrijver of je manuscript goed genoeg is om op te sturen aan een uitgever? En moet het manuscript al helemaal klaar zijn als je het opstuurt? Wie kan helpen bij de redactionele bewerking ervan? Waarop moet een schrijver letten als het tot een contract komt?

Auteur: Erik Bouwer

Je bent hier: Home → Beroep → Taal en communicatie → Functies in de Media → Journalistiek en tekstredactie → Tekstschrijver