Hbo-opleiding Journalistiek

De hbo-opleiding Journalistiek leidt op tot allround journalist bij dagbladen, tijdschriften, radio en televisie en digitale journalistieke media. Met deze opleiding raak je thuis in de verschillende media en leer je omgaan met belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen en met informatiemanagement. De opleiding biedt ook een goede basis voor beroepen als communicatieadviseur of persvoorlichter/woordvoerder. De opleiding is zowel in voltijd als in deeltijd te volgen.

Claartje Everstein, freelance journaliste bij een jongerenblad:
"Een paar jaar geleden heb ik een opleiding als verpleegkundige afgerond. Ik werkte veel met kinderen en deed vrijwilligerswerk in mijn woonwijk. Voor het wijkblad schreef ik stukjes over het jongerenbeleid en redigeerde ik de teksten van anderen. Nu ik fulltime als freelance journaliste werk, heb ik behoefte aan een goede basis. Gelukkig kan ik alles wat ik leer bij de hbo-opleiding Journalistiek, direct in de praktijk toepassen."

Verschillende hogescholen bieden alleen een vierjarige opleiding in voltijd aan. Bij enkele hogescholen bestaan deeltijdvarianten met een duur van drie en vier jaar. De Christelijke Hogeschool Windesheim biedt ook de mogelijkheid tot een versnelde opleiding. De Christelijke Hogeschool Ede gebruikt de Bijbel als vertrekpunt. 

Wat kun je ermee worden?

Met een diploma als journalist kun je alle kanten op. Afhankelijk van je gekozen specialisatie kun je aan de slag als:

Wat is je kans op een baan?

De ontwikkelingen in de media gaan snel. Zo is het voor sommige kranten en tijdschriften een moeilijke tijd omdat adverteerders en abonnees wegblijven. Daar staat tegenover dat er veel nieuwe initiatieven ontstaan: nieuwe televisieprogramma's en zenders, nieuwe websites en tijdschriften.

Het is verstandig om bij aanvang van de opleiding te bedenken welke sectoren (gedrukte media, televisie, radio, internet, overheid of bedrijfsleven) en welke banen je het meest aanspreken.

Wat is het carrièreperspectief?

Met de hbo-opleiding Journalistiek heb je een goede basis om je verder te ontwikkelen. Je kunt binnen redacties vaak doorgroeien. In veel gevallen kun je ook overstappen van het ene medium naar het andere. Wanneer je tijdens of voorafgaand aan je opleiding artikelen hebt gepubliceerd of op andere manieren werkervaring hebt opgedaan, vergroot dit je kansen op het vinden van een baan.

Redacties hebben, zowel bij gedrukte media als bij radio en televisie, als gevolg van afnemende reclame-inkomsten te maken met teruglopende budgetten. Dit bemoeilijkt het vinden van een vaste baan. Veel journalisten beginnen hun carrière als freelancer. Je bent dan journalist en ondernemer tegelijk.

Wat zijn de belangrijkste competenties?

  • Brede interesse en algemene ontwikkeling, je moet belangstelling hebben voor alles wat er om je heen gebeurt. De wereld is de inspiratiebron voor journalisten. Je moet in beginsel dus een generalist zijn.
  • Gevoel voor media en informatie, tijdens de opleiding - maar ook in je werk - moet je veel lezen, kijken en schrijven. Integriteit is een belangrijke eigenschap voor journalisten.
  • Analytisch vermogen, je moet in staat zijn hoofd- en bijzaken te onderscheiden en ontwikkelingen snel te doorzien. Zo moet je ook goed verbanden kunnen leggen.
  • Taalvaardigheid, je kennis van zowel het Nederlands als het Engels moet dik in orde zijn.
  • Durf en initiatief, je moet als journalist vaak actief op zoek naar informatie. Je moet bereid zijn risico's te nemen en onbekende wegen in te slaan, ook wanneer bijna iedereen denkt dat je op het verkeerde spoor zit. Ook als zelfstandig journalist moet je beschikken over doorzettingsvermogen.

Hoe lang duurt de opleiding?

De bachelor-opleiding Journalistiek duurt vier jaar. Aan het eind van deze vier jaar heb je ervaring opgedaan via stages en ken je de arbeidsmarkt voor journalistieke en communicatiefuncties behoorlijk goed.

Wat doe je tijdens de opleiding?

Omdat voor het vak van journalistiek veel vaardigheden nodig zijn, is er in de verschillende opleidingen veel ruimte voor de praktijk. Je leert niet alleen over media, maar moet ook aan het werk met informatie (zoeken en bewerken) en daarnaast moet je veel praktijkopdrachten uitvoeren. Bij een deel van de opdrachten moet je serieus op pad: op zoek naar nieuws, interviews afnemen en locaties bezoeken. De opleiding bestaat uit meerdere fasen.

Eerste fase

De eerste fase, de propedeuse, duurt een jaar. In deze fase ligt het accent van de opleiding vooral op de basisprincipes van de journalistiek. Je maakt kennis met een aantal media (zoals tijdschriften, televisie, radio, kranten en internet). Je leert wat nieuws is en waarom, hoe je nieuwsberichten schrijft, je maakt je eerste interviews en gaat op pad als verslaggever. Kortom: je leert wat journalistiek nu eigenlijk is. Daarnaast vergroot je je algemene ontwikkeling door lessen te volgen in politiek, geschiedenis, recht en economie, kunst en cultuur en geografie. Ook leer je hoe je snel goede informatie opzoekt - bijvoorbeeld op het internet - en krijg je les in Engels. Je kennis over het nieuws wordt regelmatig getest door middel van toetsen. Je moet het nieuws dus goed bijhouden.

Tweede fase

Na de propedeuse is er naast gedegen kennis van de maatschappij ook veel aandacht voor praktische vaardigheden. Je leert alles over het zoeken naar en beoordelen van informatiebronnen. Tijdens het derde en vierde jaar krijg je de mogelijkheid om je interesses op inhoudelijk en op het mediumgebied te combineren. Je kunt een hoofdvak kiezen: radio, televisie, dagblad, tijdschrift, digitale media of redactionele vormgeving. Bij het vak 'tijdschrift' maak je met een groep studenten iedere maand een compleet tijdschrift: van artikelen schrijven tot eindredactie en vormgeving.

Daarnaast moet je een bijvak kiezen dat over een inhoudelijke journalistiek vakgebied gaat: bijvoorbeeld buitenland, interculturele communicatie, economie of politiek.

Han Breukink, voormalig student School voor Journalistiek:
"Als bijvak koos ik voor 'buitenland'; ik was benieuwd hoe het is om als journalist in een ander land te functioneren. Ik reisde af naar Roemenië omdat de uitbreiding van de EU op dat moment een actueel thema was. Geheel zelfstandig bezocht ik daar verschillende steden en instellingen. Het merendeel van de contacten had ik vanuit Nederland gelegd. Sommige bronnen kon ik echter pas ter plekke benaderen. De tiendaagse reportagereis werd mede daardoor een leerzame ervaring. De uiteindelijke reportage is geplaatst in een landelijk dagblad."

Stage en afstudeerfase

In de opleiding bestaan tijdens het derde en vierde jaar twee stageperioden van elk drie maanden. De eerste stage is vaak bij een (regionale) krant, de tweede stage hoort bij je mediumspecialisatie. De laatste drie maanden van je studie werk je aan je afstudeerproject. Je maakt journalistieke producties over actuele onderwerpen en schrijft een artikel waarin je visie op een journalistiek onderwerp tot uiting komt.

Hoe zwaar is het?

De bedoeling is dat je gemiddeld veertig uur per week aan je studie besteedt. Het gaat daarbij niet alleen om het volgen van lessen. Je moet het leuk vinden om nieuws te volgen: veel lezen dus. De meeste studenten vinden de opleiding goed te doen. Wel worden er regelmatig bindende studieadviezen gegeven. Soms moeten studenten de opleiding verlaten.

Welke toelatingseisen zijn er?

Als vooropleidingseis geldt een havo-, vwo- of mbo-4-diploma. Buitenlandse studenten moeten de Nederlandse taal in woord en geschrift voldoende beheersen. Het NT-2 examen is voor de opleiding Journalistiek niet voldoende. De vooropleiding moet in ieder geval vergelijkbaar zijn met het Nederlandse havo-examen.

Voldoe je niet aan de vooropleidingseis en ben je 21 jaar of ouder? Je kunt dan deelnemen aan een toelatingsonderzoek. Rond je de toets positief af, dan kun je alsnog meedoen met de lotingsprocedure. De opleiding Journalistiek kent namelijk een numerus fixus. Dit houdt in dat er jaarlijks maar een beperkt aantal studenten aan de opleiding kan beginnen. 

Hoe kom je er achter of de opleiding bij je past?

In het eerste jaar word je meteen geconfronteerd met alle facetten van de journalistiek. Dan wordt ook duidelijk waar je als journalist rekening mee moet houden: met regels op het gebied van media, auteursrecht, onderzoek, taal en politiek. Je kans op succes is groter als: je oog hebt voor de actualiteit, je beschikt over een goede taalvaardigheid en een brede algemene ontwikkeling.

Wat is het profiel van de studenten?

Studenten die deze opleiding volgen hebben meestal een havo-achtergrond of hebben een vwo-diploma. Een nieuwsgierige, kritische en betrokken instelling kom je bij veel studenten tegen.

Welke hbo-opleidingen lijken er op?

Auteur: Erik Bouwer

Je bent hier: Home → Opleiding → Taal, media en communicatie → Mediastudies → Tekstmedia → Hbo-opleiding Journalistiek