Journalist

Als journalist schrijf je artikelen voor kranten, tijdschriften en websites, of maak je reportages voor radio en tv.

Wat doet een journalist?

  • Informatie verwerken. Journalisten zijn echte informatievreters. In veel gevallen wordt het nieuws aangeleverd via persbureaus zoals het ANP. Op basis van persberichten kun je besluiten iets over een onderwerp te publiceren.
  • Onderzoek uitvoeren. De onderwerpen die je aanpakt, bestudeer je grondig. Je raadpleegt deskundigen (vaak telefonisch) en gaat op pad om zaken te onderzoeken. Als journalist bepaal je onder andere wat de nieuwswaarde van onderwerpen is. 
  • Contacten leggen. Je benadert bijvoorbeeld mensen voor interviews of informatie. 
  • Schrijven. Als journalist schrijf je teksten, verzin je koppen en maak je onderschriften bij foto's. Wanneer je voor radio of televisie werkt, lever je een bijdrage in audiovisuele vorm, bijvoorbeeld een programma-item.
  • Het nieuws volgen. Als journalist schrijf je niet alleen, je volgt ook zelf al het nieuws via verschillende media. Je bent een echte generalist. Je moet je met allerlei onderwerpen bezighouden.

Je kunt je als journalist specialiseren in bepaalde onderwerpen, bijvoorbeeld politiek, sport, cultuur, onderwijs, wetenschap of gezondheidszorg. Je bent voortdurend nieuwsgierig en kritisch bezig met ontwikkelingen op het betreffende terrein.

John Leusink, onderzoeksjournalist bij een landelijk dagblad:
"Burgers weten lang niet altijd wat onze overheid allemaal doet en beslist. Ik zie het als mijn taak om hen daarover te informeren. Ik stuit daardoor wel eens op onregelmatigheden of op falend beleid. Zo heb ik laatst een artikel gepubliceerd over een minister die zijn familie op kosten van de Staat liet meereizen naar verre oorden. Dergelijke ontdekkingen geven mij een enorme kick."

Je kunt je ook specialiseren in een bepaalde discipline: dagblad, tijdschrift, televisie, radio, internet, fotografie, wetenschap, sport of politiek.

Naast de algemene, onafhankelijke media, kun je als journalist ook werken voor een uitgave met een bepaald belang of een bepaalde invalshoek. Een bedrijfsmagazine bijvoorbeeld, of een sponsored magazine.

Als journalist werk je veel op locatie, ook 's avonds en in het weekend. Je werkt veel onder tijdsdruk. Een klein, maar wezenlijk onderdeel van het werk van journalisten die in een redactieteam werken, is vergaderen: meestal met het doel om onderwerpen te bepalen en af te stemmen.

Rollen

  • Onderzoeker, je bent een nieuwsjager die steeds op zoek is naar nieuwe onderwerpen. Soms krijg je opdrachten van een redactie, soms neem je zelf het initiatief. Soms liggen je onderwerpen dicht bij huis, andere keren reis je de hele wereld over.
  • Vertaler, je bent doorlopend bezig om gebeurtenissen of feiten uit de werkelijkheid om te vormen naar geschreven informatie. Je houdt daarbij steeds voor ogen voor wie je schrijft: je lezer moet het kunnen begrijpen en geïnteresseerd blijven.
  • Schrijver, boven alles ben je altijd met woorden en zinnen in de weer. Je werkt veel met tekstverwerkers, computers of laptops.

Waar werk je als journalist?

Journalisten kom je tegen bij:

  • dagbladen, bijvoorbeeld De Telegraaf
  • vakbladen, zoals Adformatie, een maandblad over reclame en marketing
  • weekbladen, zoals HP/De Tijd
  • huis-aan-huisbladen, de lokale kranten die gratis bij je in de bus vallen
  • publiekstijdschriften, zoals Nieuwe Revue of Libelle
  • radio- en televisieprogramma's, zoals het NOS Journaal, Nieuwsuur of Langs de lijn
  • persbureaus zoals het ANP of Reuters

Er zijn ook freelance journalisten die voor meerdere opdrachtgevers werken. Er is een overlap in het werkgebied van journalisten, redacteuren en tekstschrijvers. Soms ben je zowel redacteur als journalist.

Wat is je plaats in de organisatie?

Je maakt veelal deel uit van een redactie van een bepaald medium. Je wordt op pad gestuurd door redacteuren of hoofdredacteuren of je draagt zelf onderwerpen aan bij je redactie. Je neemt deel aan redactievergaderingen en werkt tot op zeker hoogte in teamverband.

Jouw werk als journalist wordt ook gecorrigeerd, bewerkt en ingepast door een eindredacteur. De zakelijke leiding over een uitgave berust bij een uitgever. De werkgever is vaak een uitgeverij.

Wie is je baas?

Journalisten die deel uitmaken van een redactie, hebben een redactiechef of hoofdredacteur als baas. Denk bijvoorbeeld aan de chef sport van een landelijk dagblad of de redacteur buitenland van een actualiteitenprogramma voor televisie. Als freelance journalist heb je geen baas, maar werk je nauw samen met je opdrachtgevers.

Welke competenties moet je in huis hebben?

  • Mondeling en schriftelijk communiceren. Als journalist ben je niet alleen aan het schrijven, je moet ook goede vragen kunnen stellen en goed kunnen luisteren.
  • Analytisch denken, je moet als journalist in staat zijn om hoofdzaken van bijzaken te onderscheiden
  • Zorgvuldig werken, je moet je bevindingen dubbel controleren voordat je er iets over kunt publiceren.
  • Goed met mensen kunnen omgaan. Je moet een netwerk van contacten onderhouden en informatie kunnen loskrijgen in een interview.
  • Flexibel zijn, je werktijden variëren en soms moet er hard gewerkt worden om een deadline te halen.
  • Snel schakelen, van het ene onderwerp naar het andere.
  • Zelfstandig werken, je bepaalt zelf hoe je het werk aanpakt.
  • Integer zijn, je houdt je aan juridische, journalistieke en ethische normen. Bijvoorbeeld: je respecteert andermans auteursrecht, je zorgt ervoor dat berichten op waarheid berusten en dat het principe van hoor en wederhoor wordt toegepast.

Wat onderscheidt een topjournalist van een gewone journalist?

Veel journalisten vinden dat ze met hun beroep een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben: het op een kritische wijze informeren van het publiek over wat er in de wereld gebeurt. Een topjournalist schrijft opzienbarende artikelen die veel aandacht trekken, maar ook van hoge kwaliteit zijn. Bijvoorbeeld door een goede onderzoekstechniek, waarmee je in staat bent kwesties grondig uit te zoeken. Sommige topjournalisten onderscheiden zich van hun collega's door de bijzondere vorm waarin ze hun werk gieten. Denk aan de bijzondere interviewstijl van Ischa Meijer.

Andere journalisten willen liever scoren met 'scoops': het als eerste wereldkundig maken van nieuws, waarbij het niet zo belangrijk is welk nieuws dat is. 

Karel Loozer [1], journalist bij een roddelblad:
"Vaak zeggen mensen dat ons blad aan riooljournalistiek doet. Dat we alleen over bekende Nederlanders schrijven en dat we hun recht op privacy schenden door ze overal te volgen, te fotograferen en over ze te schrijven. Ik kan dan alleen maar zeggen dat we ook heel veel trouwe lezers hebben. Er is dus blijkbaar behoefte aan dit soort nieuws. Verder houd ook ik mij aan bepaalde regels en grenzen."

Hoe word je journalist?

Voor journalisten is er één belangrijke hbo-opleiding: de hbo-opleiding Journalistiek. Deze opleiding kun je in een beperkt aantal plaatsen in Nederland volgen. Iedere opleiding heeft zijn eigen karakter. Zo zijn er twee opleidingen voor journalisten die op een geloofsovertuiging gebaseerd zijn: de Christelijke Hogeschool Windesheim en de Christelijke Hogeschool Ede. Deze opleiding gebruikt de Bijbel als uitgangspunt.

Aan de meeste hogescholen kun je de opleiding Journalistiek alleen in voltijd doen. Een enkele hogeschool biedt ook een deeltijdvariant aan. De opleidingen kennen allemaal een praktische benadering, waarbij het uitvoeren van opdrachten centraal staat. Je krijgt daarnaast veel vakken op het gebied van talen, geschiedenis, maatschappij en politiek, media en massacommunicatie, wet- en regelgeving en economie.

Er bestaan verschillende afstudeerrichtingen zoals geschreven pers, radio en televisie, fotografie, vormgeving of digitale media. Ook wordt er gewerkt met de major/minor structuur: naast je hoofdafstudeerrichting (major) kies je ook een bijvak (minor). In de opleidingen die vier jaar duren, is ruimte voor ongeveer een half jaar stage en tijdens je afstudeerjaar werk je aan een concreet eindproduct.

De hbo-opleiding Journalistiek is tevens een prima basis voor beroepen op het gebied van communicatie, PR en voorlichting en media.

Daarnaast zijn er verschillende andere opleidingsmogelijkheden om je te ontwikkelen tot journalist.

Dirk-Jan Eggens, correspondent te Brussel voor een ochtendkrant:
"Wanneer ik 's ochtends wakker word, gaan direct de televisie en de computer aan. In mijn brievenbus zitten meestal meerdere ochtendbladen. Inmiddels heb ik geleerd om tijdens het ontbijt zo veel mogelijk nieuws te scannen. Daarbij wordt internet een steeds belangrijkere bron. Ik gebruik mijn laptop ook om via een chatsessie te overleggen met mijn chefredacteur. Daarna ga ik op pad, meestal richting de gebouwen rondom het Europees Parlement. Ondertussen bel ik met mensen uit mijn netwerk en informeer ik bij mijn contactpersonen naar actuele ontwikkelingen. Het is hectisch, maar ik maak dagelijkse mee hoe Europa bestuurd wordt."

Wat zijn je carrièremogelijkheden?

Als journalist kun je werken op verschillende niveaus:

Samen met de genoemde specialisaties en disciplines biedt dit allerlei ontplooiings- en carrièremogelijkheden. Van verslaggever bij een stadsblad ("Jan en Mien zijn 50 jaar getrouwd") tot hoofdredacteur van een gerenommeerd landelijk dagblad, uitgever van een televisiekanaal en alles daar tussenin.

Voorbeeld loopbanen

  • Algemeen verslaggever → politiek redacteur → redactiechef → hoofdredacteur bij de Wereldomroep.
  • Journalist interne voorlichting op een ministerie → chefredacteur → hoofdredacteur → fractievoorzitter in de Tweede Kamer.
  • Freelancer bij NRC Handelsblad → redacteur binnenland bij het NOS Journaal → presentator en verslaggever bij Studio Sport.
  • Journalist → hoofdambtenaar → lid Tweede Kamer → staatssecretaris van Buitenlandse → Zaken minister van Verkeer en Waterstaat.

Welke beroepen lijken er op?

Aanbevolen websites

Bron

[1] De naam van de geciteerde journalist is op verzoek van betrokkene gefingeerd.

Auteurs: René Pijlman & Erik Bouwer

Je bent hier: Home → Beroep → Taal en communicatie → Functies in de Media → Journalistiek en tekstredactie → Journalist