Werken aan je duurzame inzetbaarheid

De arbeidsmarkt is voortdurend in beweging. Banen zijn niet meer voor het leven en opgedane kennis verouderd steeds sneller, wat een leven lang leren noodzakelijk maakt. Om zo lang mogelijk toegevoegde waarde te kunnen leveren aan een organisatie en daarbij zelf ook meerwaarde te ervaren, is het verstandig om jezelf regelmatig af te vragen hoe het met je kennis en kunde staat en hoe je deze kunt verbeteren.

Wat is duurzame inzetbaarheid?

Duurzame inzetbaarheid kun je omschrijven als de mate waarin je als werknemer zo lang mogelijk gezond, gemotiveerd en vitaal aan het werk bent, binnen de eigen organisatie of daarbuiten. Door globalisering, digitalisering en robotisering verandert de arbeidsmarkt de komende decennia flink en zullen er nieuwe vormen van dienstverlening, producten, taken en rollen ontstaan. Om je marktwaarde op peil te houden, is het belangrijk dat je in staat bent om nieuwe vaardigheden en competenties te ontwikkelen en gemotiveerd, met plezier én vertrouwen met alle veranderingen op werkgebied kunt omgaan. Dit vraagt om aanpassingsvermogen en flexibiliteit.

Beroepen verdwijnen, nieuwe beroepen ontstaan

In de Verenigde Staten (VS) zal in de komende twintig jaar 40% van de banen verdwijnen, zo blijkt uit onderzoek van de universiteit van Oxford. Reken je steeds beter functionerende vertaalcomputers en stemherkenning hierin mee, dan kan dit zelfs oplopen tot meer dan 50%. Veel beroepen zoals we die nu kennen, zullen uitsterven of flink inkrimpen. Denk bijvoorbeeld aan logistiek medewerkers en taxichauffeurs die stevige concurrentie gaan krijgen van drones en zelfrijdende auto’s en telemarketeers/callcentermedewerkers die door spraakrobots van hun stoel zullen worden gestoten. Alle werkzaamheden die door de inzet van robots goedkoper, gemakkelijker of kwalitatief beter uitgevoerd kunnen worden, zullen geautomatiseerd en gerobotiseerd gaan worden.

Tegelijkertijd zullen er door de technologische ontwikkelingen ook nieuwe beroepen ontstaan. Beroepen van de toekomst zijn onder meer big data-analist, 3D-engineer, robotreparateur en dronevlieger. Deze ontwikkelingen zullen ook op de Nederlandse arbeidsmarkt plaatsvinden en zullen niet alleen een bedreiging zijn voor eenvoudig uitvoerend werk; ook het werk van hooggeschoolde professionals gaat veranderen. Computers zullen namelijk steeds beter in staat zijn om complexere denkvaardigheden uit te voeren en ze kunnen hierdoor ‘breintaken’ van de mens overnemen.

Wat zijn de opbrengsten van werken aan je eigen duurzame inzetbaarheid?

• Je hebt een goede werk-privébalans
• Je zit lekker in je vel
• Je haalt voldoening uit je werk
• Je werkt in een prettige omgeving 
• Er is sprake van een juiste fit tussen je mentale en je fysieke capaciteiten en de eisen die je werk aan je stelt
• Je vergroot je marktwaarde 
• Je voorkomt dat je zonder werk komt te zitten of onaantrekkelijk werk moet doen
  

Wanneer je werk maakt van je duurzame inzetbaarheid, heb je een grote kans dat je gezond en vitaal kunt doorwerken tot je pensioen en heb je een gering risico op verzuim en arbeidsongeschiktheid.

Duurzame inzetbaarheid vergt continu onderhoud

Werken aan je duurzame inzetbaarheid is in beginsel een verantwoordelijkheid van jezelf. Je zult jezelf geregeld moeten afvragen wat in de toekomst nog gewilde competenties zijn en waar je dus aan moet werken. Blijf daarom goed op de hoogte van de ontwikkelingen die voor je functie en je vakgebied van belang zijn. Dit kunnen technologische, maatschappelijke of sociale ontwikkelingen zijn, maar ook veranderingen op het terrein van wetgeving. Daarnaast moet je regelmatig bij jezelf nagaan of je met plezier naar je werk gaat en of het je voldoende uitdaging biedt. Zo niet, dan is het goed om na te gaan waar dit aan ligt. Een tijdelijk dipje kan altijd, maar als dit langer dan twee maanden aanhoudt is er meer aan de hand. Het wordt steeds meer noodzaak om breder inzetbaar te zijn. Dit bereik je onder meer door opleidingen te combineren, cursussen in andere vakgebieden te volgen of een carrière met kruisverbanden te creëren. Banen waarin meerdere specialismen gecombineerd worden, kunnen lastig geautomatiseerd worden. Dit geldt ook voor banen die zich op het snijvlak van diverse vakgebieden bevinden.

Enkele vragen die je jezelf kunt stellen om na te denken over je eigen duurzame inzetbaarheid:

• Hoeveel plezier heb ik nog in mijn werk?
• Hoe staat het met mijn motivatie voor mijn werk?
• Voel ik me nog thuis in de organisatie?
• Welke ideeën heb ik over mijn toekomst en mijn loopbaan?
• Wat moet er gebeuren om te komen waar ik naartoe wil?

• Wat heb ik van de organisatie nodig om dit te bereiken?

• Welke risico’s zijn er wat betreft mijn gezondheid en welzijn?
  
• Wat kan de organisatie hieraan doen?
  
• Welke ontwikkelingen zie ik in mijn vakgebied die van invloed zijn op mijn werkzaamheden?
• Welke kennis mis ik of wil ik bijspijkeren?
• Welke vaardigheden wil ik leren, dan wel verbeteren?
  

Dit houdt in dat jij als werknemer je werkgever op de hoogte moet houden van ontwikkelingen die hun weerslag hebben op de werkzaamheden die jij uitvoert en - voor zover die van invloed zijn op je werk - van veranderingen op andere levensterreinen.

Hoewel duurzame inzetbaarheid in beginsel je eigen verantwoordelijkheid is, wil dit niet zeggen dat je werkgever hier geen rol in speelt. Je manager is de aanwezige persoon om je de helpende hand te bieden om je verder te brengen in je (professionele) ontwikkeling en hij is mede verantwoordelijk voor het creëren van een werkcontext die jou in staat stelt om aan je duurzame inzetbaarheid te werken.

Om duurzame inzetbaarheid tot een succes te maken, moeten dus zowel jij als je werkgever bereid zijn om investeringen te doen en met elkaar hierover in gesprek gaan. Dit is ook in het belang van je werkgever, want voor het behalen van bedrijfsdoelstellingen is hij immers sterk afhankelijk van de toegevoegde waarde van zijn personeel. Enkele voordelen aan werken aan duurzame inzetbaarheid voor een werkgever zijn:

• Meer gezonde en gemotiveerde medewerkers
• Meer productiviteit
• Minder ziekteverzuim
• Minder verloop
  

Samen in gesprek over duurzame inzetbaarheid

Duurzame inzetbaarheid begint bij een goed gesprek met je leidinggevende hierover. Wil een organisatie duurzame inzetbaarheid echt op de kaart zetten, dan doet ze er verstandig aan een gesprek over duurzame inzetbaarheid aan de gesprekscyclus van gesprek over je persoonlijk ontwikkelingsplan (POP), functioneringsgesprek en beoordelingsgesprek toe te voegen. Is dit niet mogelijk, dan is het raadzaam om duurzame inzetbaarheid als vast onderdeel op te nemen in het functioneringsgesprek. In zo’n gesprek heb je het dan ook over je inzetbaarheid in de toekomst. Je bespreekt met je leidinggevende bijvoorbeeld of je nog steeds gemotiveerd bent, of je belangrijke kennis of vaardigheden mist en of je fit genoeg bent om je huidige werk te doen. Je mag van je leidinggevende verwachten dat hij tijdens dit gesprek actief naar je luistert en jouw ontwikkeling (binnen of buiten de organisatie) bespreekt om zo samen met jou naar een plan te werken waarin jouw toekomst centraal staat.

Aanbevolen website

• Op duurzameinzetbaarheid.nl vind je tips om je eigen duurzame inzetbaarheid te vergroten en kun je ervaringsverhalen lezen. De website is een initiatief van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en is bedoeld voor werknemers en werkgevers.

Auteur: Marieke van Oosterhout