Redacteur

Van idee naar tekst. Van verzamelde feiten naar artikel. De hoofdtaak van een redacteur is het ordenen en structureren van informatie. Soms schrijft een redacteur zelf, soms verbetert hij teksten van een ander. Het begeleiden van tekstschrijvers, journalisten, vormgevers of vertalers kan ook een taak zijn van een redacteur.

Caroline Beurskens, redacteur tijdschrift over interieurdesign:
"Het is een sport om steeds als eerste nieuwe trends te signaleren. Met mijn team speur ik woon- en designbeurzen af. Ik werk vaak samen met een vormgever of fotograaf. Ik heb regelmatig interviews met ontwerpers. Kortom: ik zie allerlei soorten mensen en kom op veel bijzondere en mooie plaatsen. Iedereen zegt dat ik een droombaan heb en dat klopt ook wel. Maar ook ik moet zo nu en dan hard werken om mijn deadlines te halen."

Wat doet een redacteur?

Redacteuren kom je op veel verschillende plaatsen tegen. In hun functie staat altijd communicatie via een specifiek medium centraal.

Het beroep redacteur kan zowel een journalistieke invalshoek hebben (dagblad-redacteur of journalist) als een "technische". In het eerste geval schrijf je zelf teksten of redigeer je teksten van anderen. Er wordt snel gewerkt en vaak onder tijdsdruk: voor dagbladjournalisten is er iedere dag een nieuwe krant. Soms werk je gedurende een langere periode aan achtergrondartikelen.

In het tweede geval zorg je er bijvoorbeeld als bureauredacteur voor dat teksten goed in elkaar zitten en aansluiten bij de doelgroep. Je eindproduct is een opleidingshandboek, een tekst voor een website of een gebruiksaanwijzing van een apparaat.

Rollen

Vertaler, je zet een idee om naar tekst, of maakt van een ruw concept een perfect afgewerkte tekst. Als redacteur ben je veel bezig met het omzetten van informatie: van de ene vorm naar de andere. Denk bijvoorbeeld aan de wetenschapsredactie van een dagblad: in de zaterdagbijlage leggen ze moeilijke natuurkundige onderzoeken uit in heldere achtergrondartikelen.
Begeleider, je stuurt een team van schrijvers aan. In die situatie help je auteurs bij het realiseren van een goed eindproduct, bijvoorbeeld een brochure.
Organisator, je houdt je bezig met het uitzetten van opdrachten, het maken van planningen en het bewaken van budgetten.
Proces- en kwaliteitsbewaker, als redacteur moet je er voor zorgen dat het eindresultaat aansluit bij de behoeften van de doelgroep.

Robert Dijkgraaf, redacteur landelijk vakblad:
"Ik ben echt een duizendpoot. Naast dat ik voor reportages op pad ga en artikelen schrijf, stuur ik ook freelancers aan: ik zet opdrachten uit en doe de eindredactie van de door hen aangeleverde artikelen. Eigenlijk ben ik iedere maand weer bezig om het blad te vullen, samen met een heel team van mensen."

Waar werk je als redacteur?

Redacteuren vind je op verschillende plekken: overal waar redacties hun werk doen. Bijvoorbeeld bij uitgevers, bij kranten, tijdschriften en vakbladen, maar ook bij communicatiebureaus, televisie- en radioprogramma's, teletekstpagina's en bureaus die zich bezighouden met internetsites. Ook opleidingsinstellingen en trainingsbureaus maken gebruik van redacteuren. Verder zijn er veel redacteuren die op freelancebasis werken voor verschillende opdrachtgevers.

Wat is je plaats in de organisatie?

Vaak heb je als redacteur te maken met bureau-, eind- en hoofdredacteuren of met een redactiechef. Je kunt met veel verschillende medewerkers en afdelingen samenwerken. Soms ben je als redacteur ook journalist en versla je het nieuws. Met wie je te maken hebt, hangt af van het soort redactiefunctie die je hebt. Redacteuren werken samen met:

Journalisten, die het nieuws verslaan en actuele artikelen of onderwerpen aanleveren.
Schrijvers/auteurs, die artikelen of teksten maken.
Eindredacteuren, die de laatste controles uitvoeren van materialen die aangeleverd zijn door journalisten, redacteuren of schrijvers.
Vormgevers of studio's die de teksten van een goede lay-out voorzien, zodat de drukker een klant en klaar voorstel heeft.
Uitgevers, die het gedrukte materiaal uitgeven.
Drukkers, die materialen drukken.
Binders, die gedrukte materialen in elkaar zetten.
Distributeurs, die gedrukte materialen verspreiden.
Redactieraden, die de redactie ondersteunen en adviseren.

Caroline Verlaete, hoofdredacteur vakblad voor financiële dienstverleners:
"Soms werk ik samen met een auteur door opdrachten uit te zetten of schrijf ik samen met iemand een artikel. Ook steek ik veel tijd in de planning en organisatie: als ik de tekst van een auteur niet op tijd krijg, kan ik deze niet op tijd doornemen en doorsturen naar de studio. De studio kan het dan niet tijdig opmaken en aanleveren bij de drukker en het gevolg is dat ons vakblad niet op tijd in de winkel ligt of bij de abonnees aankomt."

Wie is je baas?

Afhankelijk van het soort redactie word je als redacteur aangestuurd door een hoofdredacteur en in veel gevallen heb je contact met eindredacteuren en auteurs. Freelancers hebben geen baas, maar hebben wel te maken met opdrachtgevers waarmee ze nauw moeten samenwerken.

Welke competenties moet je in huis hebben?

Gevoel voor taal: redacteuren zijn de hele dag bezig met communicatie. Ze vertalen en bewerken informatie naar een vorm die voor de doelgroep aantrekkelijk en begrijpelijk is. Dat gevoel voor taal heeft ook te maken met inzicht in communicatie en feeling met allerlei maatschappelijke onderwerpen.
Nauwkeurigheid: je werkt veelal met geschreven teksten. Je moet een goede taalbeheersing hebben, maar ook goed en nauwgezet de teksten van anderen kunnen beoordelen, controleren en verbeteren.
Brede belangstelling: je kunt als redacteur je niet altijd bezighouden met onderwerpen en teksten die je leuk vindt. Je moet je ook goed kunnen verdiepen in onderwerpen waar je geen interesse of affiniteit mee hebt.
Samenwerken: als je als redacteur deel uit maakt van een meerkoppige redactie, dan zal je veel moeten overleggen en samenwerken. Wie doet wat, en wie werken samen of ondersteunen elkaar?
Plannen en organiseren: als redacteur heb je vaak te maken deadlines. Het werk moet per se voor een bepaalde tijd af. Soms ben je daarbij afhankelijk van anderen en dan is het belangrijk dat je over organisatievermogen en leidinggevende kwaliteiten beschikt.
Creativiteit: je moet jezelf en anderen steeds op nieuwe ideeën kunnen brengen: op welke honderd manieren kun je een onderwerp als 'stampot boerenkool' leuk brengen?
Durf en initiatief: Soms krijg je je taken op een presenteerblaadje aangereikt, soms moet je zelf de boer op om feiten te verzamelen, of om mensen of onderwerpen te zoeken.

Wat onderscheidt een topredacteur van een gewone redacteur?

Een topredacteur is in staat snel en foutloos te werken. Hij of zij levert een herkenbare bijdrage van hoge kwaliteit, die veel belangstelling trekt van het publiek waarvoor hij werkt.

Topredacteuren kom je tegen bij belangrijke vakbladen, publiekstijdschriften en kranten, maar ook bij bekende televisieprogramma's. Ze slagen er bijvoorbeeld in om bekende personen te strikken voor een interview of zijn in staat om opvallende uitspraken vast te leggen.

Hoe word je redacteur?

Er zijn verschillende hbo-opleidingen die je voorbereiden op een baan als redacteur:

Bij veel hogescholen kun je je specialiseren in verschillende redactionele gebieden:

online
print
radio
televisie

Je kunt je ook specialiseren in verschillende disciplines:

public relations
voorlichting
marketingcommunicatie

Net als bij veel andere beroepen is het van belang dat je het liefst voor, maar in ieder geval tijdens en naast je studie ervaring op doet met redactioneel werk. Veel redacteuren zijn vanuit een andersoortige functie gaan schrijven, bijvoorbeeld omdat ze specialist zijn op bepaalde vakgebieden. Voor deze categorie redacteuren is de praktijk een belangrijke leerschool. De hoeveelheid praktijkervaring heeft een grote invloed op je kans op een baan.

Veel redacteuren zijn niet in vaste dienst, maar werken op freelancebasis voor verschillende opdrachtgevers. Vaak individueel, maar soms ook in groepsverband.

Janet Daalderop, webredacteur bij een carrière- en vacaturesite op internet:
"Jarenlang werkte ik als eindredacteur op de redactie van een maandblad. Toen internet opkwam, ben ik mij daar in gaan verdiepen door zelf sites te gaan bouwen. Nu ben ik als webeindredacteur de hele dag bezig met het up-to-date houden van de website. Dat is leuk, want ik bepaal dagelijks samen met een redactieteam hoe de website er uitziet. Dat snel kunnen schakelen, dat is iets wat het werken voor een website zo leuk maakt."

Wat zijn je carrièremogelijkheden?

In de wereld van redacties en journalistiek zijn er veel mogelijkheden om hogerop te komen. Dat wil niet zeggen dat het ook gemakkelijk is om carrière te maken. In tegendeel: bij veel redacties van bijvoorbeeld dagbladen en vakbladen wordt bezuinigd en verdwijnen banen. Er zijn veel journalisten en redacteuren in Nederland: alleen al bij de landelijke dagbladen werken meer dan 2500 journalisten en redacteuren. Het aantal freelancers is daarvan een veelvoud. Uit een onderzoek van FNV blijkt dat veruit het grootste deel van de journalisten en redacteuren geen vast contract heeft en dat men over het algemeen weinig zekerheid ervaart, maar wel gemakkelijk een nieuwe baan denkt te kunnen vinden (bron: Loonwijzer FNV).

Een logische stap in de carrière van een redacteur is de functie van eindredacteur of hoofdredacteur. Bij deze laatste functie is het in veel gevallen belangrijk dat je beschikt over managementkwaliteiten. Ook is kennis over of ervaring met het uitgeefvak dan van belang.

Welke beroepen lijken er op?

Auteur: Erik Bouwer