Hbo-opleiding Bouwkunde

Kijk de volgende keer als je over straat loopt eens om je heen. Dan zul je zien dat er altijd en overal wordt gebouwd en verbouwd. Bij de opleiding Bouwkunde leer je hoe je woningen, kantoren, winkelcentra en scholen moet bouwen, beheren en inrichten. Als je de opleiding hebt afgerond ben je in staat om een gebouw te ontwerpen, constructies te berekenen, een uitvoeringsplan te schrijven en de bouw daadwerkelijk te realiseren. Je wordt geen architect, want daarvoor moet je de wo-opleiding Bouwkunde hebben afgerond. 

Bouwkunde kun je aan vrijwel alle Nederlandse hogescholen en een aantal opleidingsinstituten volgen. Meestal is er ook een mogelijkheid om de studie in deeltijd of duaal te volgen. Bij een aantal hogescholen maakt Bouwkunde onderdeel uit van de brede hbo-opleiding Built Environment. Je verdiept je in het eerste jaar dan niet alleen in gebouwen, maar ook in gebied en infrastructuur van de gebouwde omgeving. Na het eerste jaar kies je een afstudeerrichting. Iedere hogeschool heeft haar eigen specialisaties; het is verstandig om de verschillen per hogeschool te bekijken zodat je kiest wat bij je past. 

Koen van der Heijden (26), is afgestudeerd aan de Avans hogeschool in Den Bosch.
"Ik vond bouwplaatsen vroeger al interessant en inspirerend en binnen de familie waren er een aantal personen die bouwkunde hadden gestudeerd. Kiezen voor de studie bouwkunde was dus niet meer dan een logische keus. Het projectonderwijs sprak me ook aan. Je werkt met groepjes aan projecten en leert op die manier met verschillende karakters en omgaan. Je leert echt hoe het er later in het bedrijfsleven ook aan toe gaat.

In het derde jaar van de opleiding heb ik een half jaar stage gelopen bij een architectenbureau, waar ik werkte als bouwkundig tekenaar. Toen kwam ik erachter dat die functie mij niet zo goed paste. Omdat ik meer de organisatorische en bedrijfskundige kant van het bouwen wilde ontdekken, heb ik ervoor gekozen om eerst nog de universitaire studie bouwkunde te volgen. Na die studie ben ik aan de slag gegaan bij Hurks Bouw & Vastgoed in Eindhoven. Daar vervul ik de functie van projectcoördinator Vastgoed. Ik ben van ontwerp tot en met de uitvoering verantwoordelijk voor de technische ontwikkeling en coördinatie van diverse vastgoedprojecten. HBO Bouwkunde heeft bijgedragen aan mijn praktisch inzicht dat van pas komt bij allerlei bouwkundige vraagstukken."  

Wat kun je ermee worden?

Als afgestudeerde kun je bijna overal terecht. Je kunt bijvoorbeeld projectleider worden bij een architectenbureau of bouwplaatsmanager bij een aannemer. Het overgrote deel van de afgestudeerden van de studie Bouwkunde werkt bij een aannemer of bij een ingenieurs- of architectenbureau. Tekenaar, projectleider, werkvoorbereider en constructeur zijn de meest voorkomende startersfuncties. Van deze mensen werkt bijna de helft aan kantoren en bedrijven en een kwart zit in de woningbouw. Het resterende kwart is op uiteenlopende terreinen werkzaam: renovatie, restauratie, onderhoud of bouwmaterialenleveranciers.

Technische tijgerEen aantal mogelijke functies:

  • Bouwkundig tekenaar
  • Assistent-architectonisch ontwerper
  • Bouwkundig adviseur
  • Werkvoorbereider
  • Bouwplaatsmanager
  • Hoofd bedrijfsbureau
  • Ondernemer/directeur van een woningcorporatie
  • Projectleider
  • Projectontwikkelaar
  • Constructeur
  • Opzichter
  • Uitvoerder
  • Calculator 
  • Verkeerskundige
  • Bouwkundig ambtenaar bij de rijksoverheid, de provincie en de gemeente  
  • Watermanager
  • Leraar bouwkunde

Wat is het carrièreperspectief? 

Afgestudeerden starten vaak in vrij hoge functies. Ze beginnen bijvoorbeeld als tekenaar of junior projectleider en worden dan binnen enkele jaren projectleider. Daarna gaan ze er in salaris nog wel op vooruit, maar blijven ze vaak dezelfde functie behouden. De doorgroei naar nog hogere functies is dus beperkt, tenzij je voor grotere bedrijven gaat werken. Daar kun je van projectleider bijvoorbeeld doorstromen naar projectmanager om vervolgens projectontwikkelaar te worden. Maar een dergelijk traject kan wel wat jaartjes duren.

Wil je volledig de touwtjes in handen hebben als het aankomt op het ontwerpen van nieuwe gebouwen? Dan is het misschien iets voor jou om de universitaire vervolgopleiding tot architect te volgen. De universitaire studie Bouwkunde is voor afgestudeerde studenten Hbo-Bouwkunde in een verkort traject te volgen aan één van de Technische Universiteiten.

Wat zijn de belangrijkste competenties?

  • Systematisch denken. Je moet natuurlijk veel belangstelling en gevoel hebben voor bouw, techniek en exacte vakken. Dat spreekt voor zich. Maar een systematisch denkvermogen is ook essentieel, omdat het bouwproces verschillende fasen doorloopt, die allemaal even belangrijk zijn voor het eindresultaat. Vaak lopen die fasen tijdens het bouwen door elkaar. Het is aan jou om het overzicht te bewaren.
  • Een goed ontwikkeld inlevingsvermogen is erg belangrijk. Hoe kom je er anders achter, wat een klant nu eigenlijk bedoelt als hij je vertelt dat hij ‘een moderne en ruim ingerichte woning’ wil hebben?
  • Creativiteit/inventiviteit. Het komt regelmatig voor dat jij 'iets nieuws' moet bedenken omdat de gebruikelijke oplossingen niet functioneren.
  • Zelfstandig werken. Om de opleiding met succes te voltooien wordt van studenten verwacht dat zij bereid zijn per week gemiddeld veertig uur in hun studie te investeren. Je moet goed in staat zijn om zelfstandig te studeren, zodat je niet meteen achterloopt.
  • Werken in teamverband. Je werkt in de bouw altijd samen met andere specialisten, zoals architecten die het echte ontwerpen voor hun rekening nemen. Je moet het dus leuk vinden om in teamverband te werken. Je kunt goed luisteren, staat open voor allerlei ideeën en je bent flexibel. Opdrachtgevers stellen om de haverklap hun wensen bij en wat te denken van een gemeente die alleen onder van voorwaarden van aanpassing een vergunning verleent.
  • Nauwkeurigheid. Het is prettig als een gebouw niet bij de eerste de beste storm bezwijkt. Je mag dus echt geen enkel foutje maken in het ontwerp of de constructie. Daarom is het belangrijk dat je nauwgezet werkt en over een kritische houding beschikt.
  • Ruimtelijk inzicht. Je moet in staat zijn om een technische bouwtekening te begrijpen en te verbeelden. Ofwel: je weet precies hoe het ontwerp er later in de werkelijkheid uit gaat zien. Zie jij op de bouwtekening al dat het gebouw er later helemaal niet kolossaal uit zal zien, terwijl dat wel de bedoeling was van het ontwerp?  
  • Goed kunnen rekenen. Bouwkunde staat of valt met de juiste berekeningen. Kunnen die muren de bovenstaande verdiepingen eigenlijk wel dragen? Dit soort vraagstukken moet je als student kunnen oplossen, met wiskunde als hulpmiddel.  

Hoe lang duurt de opleiding?

De voltijdopleiding duurt vier jaar. Een deeltijd- of duale opleiding is ook mogelijk. Die duren eveneens vier jaar.   

Wat doe je tijdens de opleiding?

Het eerste jaar van de studie is een oriëntatie op de rest van de opleiding en de toekomstige beroepen. Je maakt kennis met de belangrijke aspecten van het vak in alle fasen van het bouwproces. Je oefent met praktijksituaties, waardoor je goed kunt beoordelen of de opleiding aansluit bij je capaciteiten en interesses. Bovendien kun je een goede inschatting maken of je de studie in de hoofdfase ook aan kunt. Je volgt hoorcolleges over onder meer constructieleer en materiaalkunde en werkcolleges in technisch tekenen en 3D-ontwerpen. Praktijkervaring doe je op in verschillende projecten en tijdens individuele opdrachten. Een voorbeeld: je ontwerpt een klein gebouw, zoals een vogeluitkijkhut in opdracht van Natuurmonumenten. Je houdt hierbij niet alleen rekening met de vormgeving, maar ook met de functie, de kosten en de omgeving. Binnen een dergelijk project werk je in een team, maar voer je ook individueel een deelopdracht uit. Bij het uitvoeren van de opdracht krijg je een goed beeld van je toekomstige beroep.

In de hoofdfase van de opleiding loop je - afhankelijk van de hogeschool - een of meerdere stages. Bij een architectenbureau, een ingenieursbureau, een bouwkundig adviesbureau of een (semi)overheidsinstantie bijvoorbeeld. Ook kies je een afstudeerrichting of een minor. In het vierde jaar richt je je op je afstudeeropdracht. Na het behalen van je diploma Bouwkunde ontvang je de graad Bachelor of Built Environment en mag je de titel B BE voeren, of de titel ingenieur (ing).

Tijdens de opleiding wordt aandacht besteedt aan vragen als:

  • Wat komt er allemaal bij kijken voordat een gebouw er staat?  
  • Wat kan ik leren van bestaande gebouwen in mijn omgeving?  
  • Welke materialen kom ik daarbij tegen?  
  • Hoe wordt een gebouw ontworpen?  
  • Welke eisen worden er aan gebouwen gesteld? 
  • Hoe wordt een ontwerp door bouwbedrijven uitgewerkt?

Voor afgestudeerden kent het bouwproces geen geheimen meer. Zij weten dan alles van bouwmaterialen, -technieken, bouwberekeningen en constructies. Daarnaast zijn ze getraind in het geven van leiding en in het overleggen met opdrachtgevers, onderaannemers, adviseurs en overheden.

Hoe zwaar is het?

Bouwkunde is niet echt gemakkelijk. Er komt nogal wat rekenwerk bij kijken en dat is niet voor iedere student even gemakkelijk. Voor studenten van een mbo-opleiding kunnen de rekensommen een pittige opgave zijn. Kom je van de havo of vwo met wiskunde A en B in je profiel, dan zal het je waarschijnlijk minder moeite kosten. Naast het vele rekenwerk kunnen de verschillende praktische projecten ook flink wat tijd in beslag nemen. Hierbij hebben studenten die van het mbo komen enigszins een voordeel. Bij hen zullen de praktische opdrachten wellicht wat minder tijd kosten. Een normale werkweek van 40 uur heb je zeker nodig om deze studie goed af ronden.

Koen van der Heijden, over de zwaarte van de studie Bouwkunde:
"Voor mij was de omschakeling tussen de lesmethoden van de middelbare school en het projectonderwijs van de hogeschool redelijk zwaar. Daar had ik het eerste driekwart jaar van de studie soms wel eens moeite mee. De studiebelasting is ook vrij hoog. Bij de hbo-opleiding Bouwkunde had je het elke week vrij druk, in tegenstelling tot de universitaire studie Bouwkunde. Op de universiteit ging het meer met pieken en dalen."

Welke toelatingseisen zijn er?

Je wordt tot de hbo-opleiding Bouwkunde toegelaten als je in het bezit bent van een havo-, vwo- of mbo-4-diploma. Als je een havo- of vwo-diploma hebt, gelden vooropleidingseisen op basis van je profiel.


Cultuur & MaatschappijEconomie & Maatschappij
Natuur & TechniekNatuur & Gezondheid
Havoniet toelaatbaar
toelaatbaartoelaatbaartoelaatbaar
Vwo+ wiskunde A of B
toelaatbaartoelaatbaartoelaatbaar

Hogescholen kunnen afwijkende of aanvullende eisen stellen; informeer bij de hogeschool van je keuze dus goed naar de exacte toelatingsvoorwaarden.

Voldoe je niet aan de vooropleidingseisen en ben je 21 jaar of ouder? Je kunt je dan opgeven voor een toelatingsonderzoek 21+. Rond je deze toets positief af, dan kun je alsnog met de opleiding beginnen.

Hoe kom je erachter of de opleiding bij je past? 

  • Bouwde je als klein kind met de Lego de Erasmusbrug en het Empire State Building na?
  • Heb jij alle afleveringen van het Discovery-programma ‘Megastructures’ minimaal drie maal gezien?
  • Lijkt het je het een uitdaging om oude gebouwen een nieuw leven of een andere bestemming te geven?
  • Ben je creatief?
  • Heb je verbeeldingskracht?
  • Is een technisch probleem voor jou een uitdaging om tot creatieve oplossingen te komen?
  • Heb je oog voor bouwtechnische details?
  • Kun je goed rekenen?
  • Ben je in staat leiding te geven?
  • Werk je graag volgens een strakke (bouw)planning?
  • Lijkt het je mooi om langs een gebouw te lopen dat jij mee hebt ontwikkeld?

Wat is het profiel van de studenten?

Het is een technische studie en dat betekent in Nederland nog steeds dat het overgrote deel van de studenten tot het mannelijk geslacht behoort. Studenten bouwkunde weten van aanpakken en zijn niet bang voor wiskundige vraagstukken. De meeste studenten zijn vrij jong en komen rechtstreeks van de middelbare school of een mbo-opleiding. Er zijn weinig mensen die een deeltijd of duale opleiding volgen.

Welke hbo-opleidingen lijken erop?

                                                                                                                                                        Auteur: Niels Arts

Je bent hier: Home Opleiding Studies in Exact, Techniek en ICT Bouw en verkeer Hbo-opleiding Bouwkunde