Samenwerken in een team

Zowel in je opleiding als op het werk, zul je heel vaak in een team moeten samenwerken. Het is een van de belangrijkste soft skills in veel verschillende functies.

Wat maakt een groep mensen een succesvol team?

Een groep medewerkers of studenten werkt samen als een team als:

  • ze in goede harmonie werken aan gezamenlijke taken en doelen;
  • zij elkaar aanvullen in kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten;
  • ze elkaar vertrouwen en steunen; onderling open communiceren.

Dit zijn essentiële voorwaarden voor succesvolle samenwerking.

Een team carrièretijgers om tafel

Het team samenstellen

Als jij de rol hebt om het team samen te stellen, dan moet je aandacht besteden aan:

  • De eisen die het product aan het team stelt. Welke competenties zijn nodig om de opdracht uit te voeren?
  • Welke teamrollen moeten worden vervuld om de samenwerking goed te laten verlopen? Je kunt gebruikmaken van het model Teamrollen van Belbin.
  • Welke werkstijlen passen in de context van de opdracht?

Dat zijn organisatorische overwegingen. Maar vergeet niet dat een team een groep personen is, met elk eigen kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten. Schenk bovendien aandacht aan de wensen en verwachtingen van elke persoon.

Het ideale team heeft alle fasen van groepsontwikkeling doorgemaakt en de leden zijn goed op elkaar ingespeeld.

Als een ander de ploeg samenstelt en jij wordt gevraagd als teamlid dan is het belangrijk goed te onderhandelen over de voorwaarden. Daarvoor moet je weten waarom ze jou nodig hebben en welke kwaliteiten jij aan het gezelschap bijdraagt.

Samenwerking in de groep verbeteren

Als je eenmaal lid bent van een team, gebeurt er van alles waarop je geen vat lijkt te hebben. Teamleden gaan ineens hun eigen weg, komen altijd te laat of doen helemaal niets meer. Er ontstaan conflicten tussen teamleden, bijvoorbeeld door een bepaald persoonlijk belang van één van de leden.

Elk teamlid kan niet alleen zijn eigen bijdrage verbeteren, maar ook de samenwerking in het team als geheel verbeteren. Ook daarbij kun je de Teamrollen van Belbin goed gebruiken. Iedereen heeft twee of drie teamrollen die hij heel makkelijk oppakt. Een teamrol staat voor een combinatie van eigenschappen en vaardigheden die van belang zijn voor de groep als geheel.

Open communicatie en onderling vertrouwen

Veel samenwerkingsproblemen ontstaan door gebrekkige teamcommunicatie. Het is belangrijk om direct en eerlijk te zeggen wat je van je collega verwacht en wat je ergens van vindt. Goede communicatie vraagt om:

  • Professioneel geklede carrièretijgerin in mantelpakjeopenheid over jouw ideeën, verwachtingen en onzekerheden; deel relevante informatie die de ander niet heeft;
  • aandacht voor de inbreng en verwachtingen van andere collega's in de groep.

Door hier open over te communiceren en elkaar feedback te geven leren de teamleden elkaar kennen en wordt het onderling vertrouwen vergroot.

Pas als alle individuele teamleden zich geaccepteerd voelen door de anderen, kan de ploeg goed werken.

Teambuildingsactiviteiten kunnen helpen bij het ontwikkelen van vertrouwen tussen medewerkers. Samen iets spannends ondernemen creëert een onderlinge band. Dat hoeft niet altijd iets extreems als een Survival te zijn, de teamleden kunnen ook gezamenlijk deelnemen aan een training, bijvoorbeeld op het gebied van samenwerken of communiceren. Het is van belang dat alle leden van de partij zijn.

Als teamleden elkaar vertrouwen en steunen, dan bieden zij elkaar hulp aan als zich problemen voordoen en vragen ze elkaar om hulp als iets even moeilijk gaat. Op die manier dragen alle teamleden zowel direct als indirect bij aan het realiseren van het gezamenlijk doel. Iemand steunen die wat hulp nodig heeft draagt bovendien bij aan een goede werksfeer.

Informatie delen

Voor goede samenwerking is het belangrijk dat alle leden over de gezamenlijke informatie beschikken. Zorg voor een online samenwerkingsomgeving of (in de ICT) voor een versiebeheersysteem en regel dat iedereen daar toegang toe heeft.

Er is een helder gemeenschappelijk doel

Het is essentieel dat alle teamleden hetzelfde beeld hebben van het gezamenlijke doel. We zeggen dan dat de neuzen dezelfde kant op wijzen.

Dat wil niet zeggen dat de teamsamenwerking star en onveranderlijk is. Een goed team kan zich telkens aanpassen aan veranderende omstandigheden.

Goede afspraken over de taak- en rolverdeling

Binnen de  meeste teams is het duidelijk wat de belangrijkste rollen en verantwoordelijkheden zijn van elk lid. Maar dat gaat niet vanzelf. Maak bij de start duidelijke afspraken over wat ieders functie en actieve bijdrage is aan het gezamenlijk resultaat. Spreek verwachtingen uit en luister met belangstelling naar de beelden van de anderen.

Samenwerken in een team als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De belangrijke competentie samenwerken in een team (of: teamgerichtheid) staat op vrijwel elke lijst met algemene competenties.

Welke ondersteunende competenties komen daarbij kijken?

  • Sensitiviteit: je houdt rekening houdt met de gevoelens en behoeften van andere teamleden.
  • Discussiëren: bij een verschil van inzicht probeer je andere teamleden met argumenten te overtuigen van jouw standpunt.
  • Argumenteren: bij een verschil van mening gebruik je geldige en juiste argumenten en tegenargumenten om een ander teamlid te overtuigen.
  • Collegialiteit: je helpt en ondersteunt collega’s wanneer dat nodig is en je houdt rekening met hun behoeften en belangen.

Teamplayer als kernkwaliteit

Volgens het model van de kernkwaliteiten en kernkwadranten kan teamplayer zijn net als elke kwaliteit doorslaan naar een valkuil. Je bent dan te teamgericht en anderen zien dat als een slechte eigenschap. Jouw uitdaging is om dat te voorkomen. Als teamspeler een kernkwaliteit van je is, dan kun je daarbij ook allergieën hebben en je ergeren aan bepaald gedrag van anderen.

Wat is de valkuil van een teamplayer?

De een is teamgericht, jij bent teamgerichter. Dat is een kwaliteit. Maar kun je ook té teamgericht zijn? Jazeker. Overmatige teamgerichtheid van een zeer sterke teamspeler kan doorslaan naar:

  • Jezelf wegcijferen en je persoonlijke ontwikkeling verwaarlozen. Je bent zozeer gefocust op het succes van het team, dat je je eigen professionele groei negeert. Dit kan je carrière op lange termijn belemmeren.
  • Onderwaarderen van individuele bijdragen van teamleden. Dit kan leiden tot gevoelens van frustratie en demotivatie bij teamleden, omdat hun inspanningen onopgemerkt blijven of niet gewaardeerd worden.
  • Micromanagen van teamleden en het voortdurend controleren van hun voortgang.
  • Inflexibiliteit en verzet tegen nieuwe ideeën, door sterk vasthouden aan de vastgestelde methoden en doelen van het team. Dit kan de creativiteit en innovatie binnen het team beperken.

Wat zijn jouw uitdagingen of leerdoelen?

Belangrijke leerdoelen om te voorkomen dat je als teamplayer doorslaat naar een valkuil zijn:

Wat zijn je allergieën?

Als je een sterke teamplayer bent, dan kun je je ergeren aan iemand die:

  • Weinig of ineffectief communiceert met de teamleider en de andere teamleden.
  • Niet tijdig updates geeft over zijn voortgang of obstakels die hij tegenkomt.
  • Egoïstisch is en zijn eigen behoeften en doelen prioriteit geeft boven het collectieve succes van het team. Hij deelt bijvoorbeeld kennis of middelen niet, strijkt de eer op voor teamprestaties of houdt onvoldoende rekening met de impact van zijn acties op anderen in het team.
  • Een gebrek aan verantwoordelijkheid toont. Bijvoorbeeld: deadlines niet haalt, smoesjes verzint of de schuld afschuift op anderen.
  • Een gesprek domineert of anderen onderbreekt of overstemt, waardoor niet alle teamleden een gelijke kans krijgen om bij te dragen of ideeën te delen.
  • Zich weinig betrokken toont bij het team en weinig motivatie, inzet of professionaliteit toont. Bijvoorbeeld door afwezigheid bij teamvergaderingen of teamoverleg, te laat komen bij teambijeenkomsten of toegewezen taken niet naar behoren uitvoeren.
  • Niet open staat voor feedback vanuit het team, die gericht is op de groei en ontwikkeling van het team als geheel.
  • Weinig respect toont voor diversiteit en inclusiviteit, door bijvoorbeeld discriminerende of denigrerende opmerkingen te maken over bepaalde personen, of hen te passeren bij het nemen van besluiten.
  • Suggesties of ideeën vanuit het team negeert of verwerpt.

Sollicitatiegesprek: netjes geklede carrièretijger met zelfverzekerde houding wordt geïnterviewd door twee selecteurs (op de rug gezien)

Hoe toon je bij een sollicitatie aan dat je in een team kunt werken?

Stel, je solliciteert op een vacature van redacteur. In de personeelsadvertentie staat vermeld dat je niet alleen zelfstandig, maar ook in teamverband moet kunnen werken.

Tijdens je hbo-opleiding Journalistiek heb je samen met een aantal andere studenten een radiozender opgezet. Daarvan heb je geleerd de juiste mensen bij elkaar te brengen, samen te werken, taken te verdelen en een goede planning te maken. De obstakels en meningsverschillen heb je opgelost door ze stuk voor stuk op een open manier te bespreken. Met dit voorbeeld toon je aan dat je ook in teamverband kunt werken.

Verwerk dit kort in je sollicitatiebrief en licht het nader toe in je sollicitatiegesprek

Andere voorbeelden

  • Projectleider: Werken in een team staat voor mij gelijk aan: elkaar respecteren, elkaar helpen en van elkaar leren. Mensen die dat niet kunnen, horen niet in mijn team.
  • Journalist: Als ik me moet identificeren met een teamrol van Belbin, dan ben ik meer de brononderzoeker. Ik ben sterk in het verkennen en inbrengen van ideeën en bronnen en kan links leggen, terreinen verkennen en onderhandelen. Ik weet waar kansen liggen en weet deze ook te benutten.
  • Software engineer: voor een project bij een gemeente was een geweldig team samengesteld. We hadden een sociaal-vaardige informatieanalist die goed met de werkgroep van de gemeente overweg kon, front-end en back-end ontwikkelaars, een goede projectleider en een persoon met een licht autistische stoornis die heel goed was in het testen van het product. Hij ontdekte elke kleine afwijking van de specificatie.

Voorbeelden van competentiegerichte vragen over werken in een team tijdens het sollicitatiegesprek:

  • Wat heb je gedaan om een team waarin je hebt gewerkt een succes te laten zijn?
  • Ben je wel eens geconfronteerd met de situatie dat je eigen doelen als teamlid anders lagen dan die van de groep waar je deel van uitmaakte? Wat heb je toen gedaan?
  • Ben je weleens lid geweest van een team met tegenvallende resultaten? Wat was jouw rol en wat heb je eraan gedaan in het gezamenlijk belang?
  • Heb je weleens in een team gewerkt waarin de sfeer niet goed was? Wat heb je eraan gedaan?
  • Kun je een voorbeeld geven van initiatieven die jij in een team hebt genomen om de kwaliteit van het werk te verbeteren?

Aanbevolen websites

  • Samenwerking competentie: eigenbelang versus teambelang - door Jan Stevens op De Steven
  • Uitleg over de competentie samenwerken / teamgerichtheid, de ontwikkelbaarheid ervan, gedragscriteria en competentiegerichte vragen - Reynaarde
  • Online cursus Teambuilding - door Corona de Wert op Leren.nl.
    Hoe smeed je een groep individuen tot een hecht team? Met een outdoortraining of een dag op de hei kom je er niet. Teambuilding is een manier van werken. Alleen door er dagelijks bewust mee bezig te zijn, breng je een team tot topprestaties.
  • Teamwork: de 7 geheimen van een goed team, Psychologie Magazine
    Het ideale team is niet te groot, divers van samenstelling en gericht op een helder doel. En er zijn meer succesfactoren. De zeven geheimen van effectief teamwork.
Auteur: René Pijlman
Je bent hier: Home Functioneren Samenwerken Werken in een team