Zelfwaardering

Zelfwaardering is de manier waarop je over jezelf denkt en dit beeld kan negatief of positief zijn. Heb je een laag zelfbeeld, dan voel je je vaak tekortschieten. Bij een positief zelfbeeld voel je je goed om wie je bent en accepteer je jezelf met al je sterke én zwakke kanten. Je vindt jezelf oké, los van de prestaties die je levert, je status of je bezittingen. Een hoge mate van zelfwaarde of eigenwaarde is een belangrijke voorwaarde voor geluk en succes, zowel in je privéleven als in je carrière.

Hoge zelfwaardering

Als je jezelf positief waardeert maak je je eigen keuzes en doe je de dingen op jouw manier. Natuurlijk vraag je een ander wel eens om zijn of haar mening, maar je realiseert je dat het uiteindelijk gaat het om wat jíj vindt en voelt. Een gezonde waardering voor jezelf is de basis van waaruit je contact met anderen legt en onderhoudt. Het zorgt ervoor dat je anderen open tegemoet kunt treden en hen kunt waarderen om wie ze zijn. Zelfwaardering geeft je de rust en het innerlijke vertrouwen om moeilijke beslissingen te nemen en op een assertieve manier op anderen te reageren. Mensen met een hoge zelfwaardering hoeven hun waarde niet te bewijzen door zich met anderen te meten. Zelfwaardering is dus iets anders dan zelfvertrouwen. Zelfwaardering zit dieper en is van invloed op je zelfvertrouwen. Wanneer  je van jezelf zegt: 'Ik ben aardig en de moeite waard' zal dit veel zelfvertrouwen opleveren. Maar denk je: 'Ik ben ook zo klunzig, natuurlijk vinden mijn collega’s me niet aardig' dan schaad je je zelfvertrouwen.

Lage zelfwaardering

Doe ik het wel goed? Neem ik wel de juiste beslissing? Heb ik mijn collega niet tekort gedaan? Zie ik er wel goed uit? Als je jezelf onvoldoende waardeert twijfel je snel aan jezelf. Je denkt dat je niet goed genoeg bent of dat je niets waard bent. Je schat jezelf niet zo hoog in en voelt je letterlijk ‘minder waardig’. Je hebt een ideaalplaatje in je hoofd en pas als je hieraan voldoet, ben je oké. Dat is natuurlijk helemaal niet realistisch en hierdoor stel je jezelf steeds teleur. Wat je over jezelf denkt laat je afhangen van de mening of bewondering van anderen. Je voelt je vaak pas goed als anderen zeggen dat ze je waarderen, tegen je opkijken of wanneer je het beter voor elkaar hebt dan de ander. Doet die ander het slechter dan jij of woont hij in een minder duur huis, dan voel je je goed. Doet de ander het beter dan jij, dan voel je je de mindere. Meestal focus je je dan op één aspect en kijk je niet naar het totaalplaatje. Je ziet je buurman rondrijden in een Volvo XC 60, terwijl jij het moet doen met een oude Fiat Punto. Dat je buurman lange dagen maakt en nauwelijks tijd heeft voor zijn kinderen, zie je over het hoofd.  

Wanneer je vaak aan jezelf twijfelt, zul je over het algemeen geneigd zijn om met de mening van anderen - meestal dominantere mensen - mee te gaan. Je gaat er dan vanuit dat hun mening meer waard is dan die van jou. Wanneer ze het niet met je eens zijn, denk je meteen dat je het fout hebt (en dus fout bent).

Hoe krijg je (meer) zelfwaardering?

Herken je dat gevoel nog dat je als puber had wanneer je ’s ochtends in de spiegel keek en op je neus een dikke puist ontdekte? Je zag de rest van de dag alleen nog maar die dikke rode pukkel en niets anders. Je was ervan overtuigd dat je er niet uitzag en je hele dag, nee je hele leven, lag in duigen. Zo werkt het ook als je een laag zelfbeeld hebt. Veel mensen met weinig zelfwaardering zijn perfectionistisch en hebben de lat voor zichzelf erg hoog liggen. Ze beoordelen zichzelf op prestaties, gedragingen, eigenschappen, status of bezit en rekenen zichzelf hierop af: ‘Als ik in een groter/duurder/mooier huis woon of een flitsende carrière heb, zullen ze me wel mogen.’ Het venijnige hierbij is echter dat de meetlat na het bereiken van een bepaald resultaat steeds hoger komt te liggen. Het is een onstilbare honger. Hierdoor hebben ze een eenzijdig beeld van zichzelf,  want ze ‘vergeten’ de goede dingen die ze doen en de kwaliteiten die ze (van nature) al in huis hebben.

Het is absoluut niet realistisch om jezelf minder te waarderen op grond van één of enkele gedragingen of eigenschappen. Een veel productievere manier van naar jezelf kijken is om jezelf te zien als een uniek persoon die waardevol is en vele mogelijkheden in zich heeft. Je hoeft geen perfecte versie van jezelf te zijn. De positieve bril die je dan op hebt zorgt ervoor dat je op een heel andere manier in het leven staat. Je blijft dat puistje nog wel zien, maar je ziet ook je mooie reebruine ogen, die grappige kuiltjes in je wangen en je stralende lach.

Kom in actie!

Verbetering van je eigenwaarde en zelfvertrouwen is een must om je beter te voelen over jezelf en simpelweg een gelukkiger leven te leiden. Anderen kunnen je complimenten geven, je geweldig vinden, maar als je er zelf niet van overtuigd bent, dan is het niets waard. Om je zelfwaardering op te vijzelen en je denkpatronen aan te pakken, moet je zelf aan de slag.

Zie jezelf als een uniek persoon

Ga eens bij jezelf na hoe het komt dat je je niet goed genoeg voelt. Door allerlei ervaringen kunnen er sabotagemechanismen zijn ontstaan die ervoor zorgen dat je je eigen waarde laat dalen. Spelen ervaringen in je jeugd hierbij een rol of hebben recentere gebeurtenissen hier invloed op? Merk je dat het veel met je doet om hierover na te denken, dan is is het wellicht verstandig om professionele hulp van een psycholoog of lifecoach in te schakelen.

Om jezelf te kunnen zien als een uniek persoon met vele talenten is het belangrijk om een goed beeld van jezelf te hebben. De volgende vragen kunnen je helpen om meer zelfkennis te vergaren:

• Wie ben ik?
• Hoe zie ik eruit? Wat is mooi aan mij?
• Wie zijn mijn vrienden?
• Wat doe ik voor werk?
• Hoe ontspan ik? Wat vind ik leuk om te doen?
• Wat zijn mijn kwaliteiten, mijn goede eigenschappen?
• Wat zijn mijn verbeterpunten? Waar wil ik nog aan werken?
• Op welke successen ben ik trots? Dit kan een zakelijk doel zijn, maar ook de gelukkige relatie met je partner of de eerste plaats die je met de fanfare hebt bereikt. Wat gebeurt er met je als je hieraan terugdenkt?

Neem jezelf zoals je bent

Maak er een gewoonte van om je meer op de positieve dan op de negatieve kanten van jezelf te richten. Snoer die innerlijke criticus de mond. Kijk dus nog eens goed naar de antwoorden die je zojuist hebt gegeven en laat ze goed op je inwerken. Hoe praten anderen eigenlijk over jou? Vraag eens aan je moeder of je beste vriend(in) wat ze leuk vindt aan jou. Wuif een compliment niet weg, maar laat het binnenkomen en geniet van dit cadeautje. Dit zal best onwennig kunnen zijn, want mensen die niet veel zelfwaardering hebben vinden het moeilijk om een compliment van een ander in ontvangst te nemen. Ze trekken een compliment snel in twijfel, omdat ze niet kunnen geloven dat anderen hen echt waarderen om wat ze doen en wat ze vinden.

Accepteer vervolgens wie je bent, inclusief je zwaktes. Dat wil niet zeggen dat je niet meer aan jezelf hoeft te werken, maar het gaat erom dat je accepteert dat je niet perfect bent en fouten mag maken. Als je een goed gevoel van eigenwaarde hebt, zul je de nodige kracht vinden om te werken aan die mindere kanten en minder faalangst kennen. Ieder persoon is weleens onzeker of bang om fouten te maken, zelfs de meest zelfverzekerde persoon. Probeer jouw angsten en onzekerheden te ontdekken en ze te erkennen. Accepteer dat je angst voelt, maar laat je er niet door belemmeren. Jezelf een compliment geven, een schouderklop hoort hier ook bij.

Stop daarnaast met jezelf te vergelijken met een ander. Wanneer je jezelf vergelijkt met anderen is de manier waarop je naar jezelf kijkt altijd afhankelijk van hoe die ander presteert of wat die ander heeft. Zo zul je nooit een stabiele hoge eigenwaarde bereiken, want er zal altijd iemand zijn die in een dikkere auto rijdt, een betere baan heeft of in een groter en duurder huis woont.

Ken je doelen en waarden

Gevoel van zelfwaardering hangt samen met wat je doelen en waarden zijn in het leven en of je die voor jezelf bent nagekomen en hebt nageleefd. Weet je wat jouw doelen zijn? Verleg je grenzen en stel jezelf doelen die buiten je comfortzone liggen. Je zult merken dat je trots voelt wanneer je een doel haalt en je zelfvertrouwen hiermee een boost geeft. Lukt iets niet meteen, neem dit jezelf niet kwalijk. Misschien kun je het in de toekomst wel leren, maar misschien ook niet. Is dit laatste het geval, accepteer dit dan en focus je op zaken die wel haalbaar zijn.

Als je oog krijgt voor al je eigen vermogens en eigenschappen, dan neemt je zelfvertrouwen toe. Je krijgt steeds meer grip op wat jouw zelfwaardering bepaalt. Je gaat merken dat je steeds makkelijker afstand kan nemen van kleine gebeurtenissen waarin je weleens iets doet wat minder goed is.

Affirmaties voor betere zelfwaardering

Een affirmatie is een oprecht gemeende positieve gedachte of bekrachtigende bewering over jezelf. Door deze regelmatig te bevestigen en herhalen kun je je gedachten, gevoelens en zelfwaardering positief beïnvloeden.

Ik ben competent en capabel, en ik verdien respect van mijn collega's.

Nog enkele voorbeelden van affirmaties die je kunnen helpen om je zelfwaardering te verhogen:

• Ik ben waardevol en uniek, precies zoals ik ben.
• Ik ben sterk en durf fouten te maken, want dat is de enige manier om te groeien en te leren.
• Ik ben dankbaar voor alle positieve dingen in mijn leven en ik verdien nog meer goeds.
• Ik geef mezelf toestemming om te genieten van het leven en te vieren wie ik ben."

Affirmaties werken het beste als ze specifiek zijn voor jou en je eigen situatie. Probeer dus affirmaties te bedenken die aansluiten bij jouw persoonlijke waarden en behoeften.

Arrogant

Veel mensen zijn bang dat ze als arrogant of narcistisch worden bestempeld als ze laten merken dat ze van zichzelf houden en genieten van hun successen. Maar tussen een positieve zelfwaardering en arrogantie ligt een wereld van verschil. Een arrogant persoon plaatst zichzelf op een voetstuk en voelt zich beter of belangrijker dan anderen. Hun meerderwaardigheid laten ze vaak zien door de minderwaardigheid van anderen te benadrukken; ik ben oké en jij niet. Iemand met een hoge mate van zelfwaardering vindt niet alleen zichzelf, maar ook de ander de moeite waard en laat dit blijken. Mensen met een hoge zelfwaardering weten van zichzelf dat ze ertoe doen, ze hoeven hun waarde niet te bewijzen door zich met anderen te meten. Hoe meer iemand zichzelf accepteert, hoe meer hij zich gelijkstelt aan anderen: ik ben oké en jij ook.

Auteur: Marieke van Oosterhout