Jij bent aan Z.
Bespreking van Yolanda Buchel, Puck Dinjens e.a. Jij bent aan Z. Hét praktische handboek voor je loopbaan. Uitgeverij Nieuwezijds.
Een interview met A., die bezig is zijn loopbaanwensen in kaart te brengen. Hij gebruikte dit boek als leidraad.
“Zie het als een praktisch handboek voor mensen die willen nadenken over stappen in hun carrière. Het is duidelijk een boek voor hoger opgeleiden.” A. past in de doelgroep van dit boek. Hij zit nu enige tijd zonder baan. In zijn laatste banen was hij sales executive/business consultant in communicatie en in webdesign. Hij heeft bedrijfskunde gestudeerd. Zijn laatste baan is geëindigd doordat zijn contract afliep. Dat is niet verlengd omdat de match tussen het bedrijf en hemzelf en zijn doelen minder was dan gehoopt.
Waarom wilde je nu zo bewust met je volgende stap bezig zijn? Met jouw achtergrond moet je toch makkelijk een nieuwe baan kunnen vinden?
“Dat is mijn grootste valkuil, om weer een zelfde baan te zoeken en hetzelfde trucje te gaan doen. Daar ga ik niet tevreden mee zijn. Ik wil niet de eeuwige 'accountmanager' zijn. Mijn ambitie is om een managementfunctie te vinden, of in ieder geval een functie met managementpotentie. In vorige banen heb ik dat ook geprobeerd, maar mijn stappen in die richting werden steeds vroegtijdig beëindigd. Ik wil nu goed onderzoeken wat ik precies wil en hoe ik daar kom. Mijn leeftijd speelt ook mee. Als ik iets anders wil, dan moet ik het nu doen, want ik ben nu veertig.”
Hoe ervaar je dit zelfonderzoek?
“Ik heb al veel nagedacht over hoe ik het tot nu toe aanpakte. Ik heb ook al eerder loopbaanadvies gehad (twee gesprekken op basis van een vragenlijst), maar ik heb nu toch weer behoefte aan een gestructureerde manier om mijn wensen en gevoelens in kaart te brengen. Dat boek helpt toch wel weer om te bedenken hoe ik van A naar B moet komen. Daarvoor is het nodig om over je emoties rond het werk na te denken.”
“Naar mijn idee kunnen mannen vaak een bepaalde onvrede hebben zonder dat ze zich realiseren waaruit het voortkomt. Mannen kunnen minder goed dan vrouwen hun emoties onder woorden brengen. Daarnaast speelt dat je in een bepaald opzicht afhankelijk bent/voelt van je werk. Die vrijheid om te kiezen wat je wil doen is een schijnvrijheid. Je bent helemaal niet zo vrij. Er wordt vaak gekozen voor zekerheid. En je kiest voor een baan en wilt dan gewoon dat het een goede keuze is geweest. Je ziet in het begin alleen maar het goede van die nieuwe baan en pas na een hele tijd begin je ontevredenheid te voelen. Dus ik kan hier beter nu mee bezig zijn, dan weer in de valkuil te stappen van weer snel aan de bak gaan. Ik moet nu mijn eigen doelen gaan nastreven.”
Hoe zit het boek in elkaar?
Het boek bestaat uit drie delen. In het eerste deel word je geacht een portfolio op te bouwen met antwoorden op de vragen: wat wil je, wat kun je, wat moet je en wat weet je over jezelf? In het tweede deel ga je de markt op en ga je dus solliciteren. Je verkent de arbeidsmarkt, schrijft een ijzersterke sollicitatiebrief en voert een overtuigend sollicitatiegesprek. Het derde deel is een verzameling stukken over dilemma’s in het werk, bijvoorbeeld over de balans tussen werk en privé.
Waarom is het een goed boek?
A.: “De titel is goed gekozen: Jij bent aan Z. Het is goed dat de auteurs benadrukken dat je je carrière voor een deel zelf in de hand hebt, behalve bijvoorbeeld bij een reorganisatie. Je krijgt daarom wel veel opdrachten om uit te zoeken wat je waarden zijn die je in je loopbaan wilt realiseren. Maar de auteurs gaan te ver in hun idee dat je 100% vrij bent om je loopbaan zelf te sturen. Ze gaan voorbij aan de ankers in je privéleven. Ik heb bijvoorbeeld een eigen woning hier in het noorden. Als ik voor een baan naar het westen zou verhuizen kan ik met hetzelfde salaris nooit zo’n mooi groot huis betalen. Daardoor zit ik hier in een bepaald opzicht gevangen. Verhuizen voor werk is geen vrijblijvende keus. De auteurs bespreken privé-omstandigheden pas in het derde deel, terwijl je wensen en eisen buiten je werk heel erg bepalend zijn. Als je bijvoorbeeld nog kinderen wilt, beperkt dat je mogelijkheden. Dergelijke vragen moeten een vertrekpunt zijn en mijn inziens dus in het eerste deel worden opgepakt.”
Heb je nieuwe inzichten gevonden?
“Eigenlijk niet. De auteurs geven je een denkraam om je toekomst in te vullen. Als je alle opdrachten doorloopt en alle beperkingen vergeet, heb je handvatten om een stappenplan te maken om de doelstellingen te realiseren, maar als je dan alle praktische belemmeringen laat meewegen wordt het kader weer veel kleiner. Ik herken eigenlijk wat ik in het verleden al eens bedacht heb.
Is het eigenlijk wel een goed boek?
“Waar ik me over verbaasde is de rommeligheid van het boek. Vooral het eerste deel over de zelfanalyse is heel chaotisch. Misschien is dat omdat willen, kunnen, moeten en weten in het echt ook zo door elkaar heen lopen. Het is een grote groep auteurs en het lijkt wel of ze de inhoud niet op elkaar afgestemd hebben.”
“Waar ik me aan ergerde is dat de auteurs een bepaald mensbeeld voor ogen hadden bij het schrijven, waar ik me helemaal niet in herken: de planloze, iemand die zelf niet nadenkt. Dan schrijven ze wel: ‘Wie het niet nodig heeft, slaat het maar over.’ Maar ik voel me als een klein kind aan de hand genomen. Ik had er daarom na een pagina of dertig geen zin meer in, maar ik heb doorgebeten. Een paar onderdelen van het eerste deel vond ik ook wel goed. Als je je eigen persoonlijkheidstype wat beter kent, kun je ervaringen uit het verleden beter labelen. Ik ben bijvoorbeeld een ondernemer, maar ik wil ook wel graag in de luwte opereren. Daardoor kom je snel in conflict met een leidinggevende, omdat je ziet hoe het beter kan en kansen ziet die hij laat liggen. Maar als de mogelijkheid zelf de leiding te pakken langskomt, schrik ik er ook voor terug.”
“Zo’n oefening waarbij je je kernkwadranten moet invullen, daar sla ik van dicht. Zo’n lijst met eigenschappen zijn voor mij maar woorden. Dat moet je met anderen samen doen, maar die aansporing om er anderen bij te betrekken, wordt weggestopt in de samenvatting.”
“Het tweede deel over het solliciteren vond ik wel goed. De auteurs zitten zelf in de werving- en selectiewereld en je krijgt een beter beeld hoe zij te werk gaan, waardoor je er beter op in kunt spelen.”
Er zit ook een site bij het boek. Heb je daar veel steun aan?
“Die heb ik wel bekeken, maar die is echt niet van deze tijd. Er staat een aantal pagina’s uit het boek op en verder niets. Ik dacht dat je daar een portfolio zou kunnen maken, maar er is niets interactiefs te beleven. Wat bijvoorbeeld heel nuttig is, is de STAR-methode om je eigen gedrag in het werk beter te leren sturen, maar je hebt daar gewoon even een coach bij nodig die je kan helpen om het te formuleren. Boekjes geven geen tegengas. In je eentje een boek doorworstelen is veel te eenzaam.”
Auteur: Isabelle Langeveld