Lopen doe je zelf

Bespreking van Lopen doe je zelf. Vanuit persoonlijke kracht je levensloopbaan sturen, van Ineke van den Berg en Arianne van Galen, Thema.

Voor de dertigers en veertigers die hun hele leven, baan, gezin, relaties, hobby’s, eens kritisch willen gaan bekijken, is dit een passend boek. Het vraagt wel heel veel gedenk en gemijmer van je, dus daar moet je wel geduld voor hebben. Bovendien helpt het als je van wandelen houdt.

Hoe werkt het boek?

In de flaptekst staat: “De auteurs laten je ervaren hoe je hoofd, hart en lichaam in balans brengt. Die balans zou je inzicht moeten bieden in jezelf en je meer vrijheid moeten geven om keuzes te maken. Het is aards en spiritueel tegelijk.” Mmmm. Dit klinkt voor mij niet direct aantrekkelijk. Een beetje abstract. Wat het boek anders dan andere loopbaanboeken maakt is de parallel die getrokken wordt met wandelen. In het leven wandel je ook je levensloopbaanpad. Stap voor stap ontdek je wat bij je past.

Lopen op je loopbaanpad

Lopen moet je inderdaad zelf doen, al kun je wel gesteund en gemotiveerd worden door anderen. Dit heb ik zelf van nabij ervaren toen ik van de zomer een wandelreis maakte. Eén jongen trok de hitte en het zware klimmen niet. Hij wilde om het half uur gaan zitten. De reisleider heeft hem over de laatste berg heen gepraat en gezongen. Deze jongen is van het wandelen niet echt persoonlijk gegroeid. Zijn zelfvertrouwen heeft eerder een flinke duw gekregen.

Net als in het echte leven. Je stelt je een doel en dat blijkt in de praktijk te hoog gegrepen. Je moet je zelfbeeld bijstellen ('ik heb toch niet zo’n groot uithoudingsvermogen') en andere doelen stellen. De vergelijking met wandelen geeft een leuke vorm aan het boek. De auteurs wisselen uitleg af met korte cursieve stukjes over belevenissen onderweg en gesprekken met voorbijgangers. De auteurs hebben tijdens het schrijfproces samen het Pieterpad gelopen. Een mooie vergelijking; de auteurs ervaren het als uniek, terwijl duizenden mensen deze route al gelopen hebben. Net als een loopbaan: iedereen heeft er een, maar de jouwe is uniek.

Verleden, heden en toekomst

Zoals in veel loopbaanboeken moeten de vragen Wie ben ik?, Wat wil ik? en Wat kan ik? voor het verleden, het heden en de toekomst bestudeerd worden. Dat geeft wel wat structuur aan het boek. Bijvoorbeeld in het hoofdstuk ‘Wensen en verlangens op je pad’; hier moeten we terug gaan naar onze wensberoepen uit het verleden. Je bent waarschijnlijk nooit dokter, kapster, koning of piloot geworden, maar de motieven die je als kind die wens in gaven, kunnen nu nog steeds voor je spelen.

Ook in het heden zijn er manieren om je wensen te vinden. Een van de winnaars van het loopbaanadviestraject begon te stralen toen ze vertelde over haar wens om reikitherapeut te worden. Haar enthousiasme was in haar stem, lichaamshouding en ogen duidelijk te zien. Niet negeren die gevoelens dus, en je niet laten afremmen door de omgeving.

Diep

Gemengde gevoelens over het boek
L. heeft het boek grotendeels doorgelezen. Ze heeft een functie als begeleider van hulpverleners en zelf ook veel ervaring met coaching. Daardoor kan ze de taal en theoretische modellen waarop het boek is gebaseerd is, goed volgen. Het nadenken over haar loopbaan en zich afvragen: zit ik op de goede plek en doe ik wat bij me past, is niet iets tijdelijks bij haar. Die twijfel hoort misschien wel bij haar identiteit. Op dit moment is ze niet uit op een radicale verandering.
“Ik ben niet zo gemotiveerd om al die suggesties te gaan doen. Dat komt enerzijds door de levensfase waar ik in zit. Anderzijds komt het door de opdrachten. Het is voor mij veel van hetzelfde. 'Ga maar lopen en mijmeren' komt als opdracht wel vaak terug. Het werd me te veel gereflecteer en zelfbewustzijn. De verschillen tussen de lagen in het model zijn heel gradueel. Misschien dat ik daarom zo veel herhaling ervoer.”
“Ik voel me door het boek ook niet voldoende geprikkeld. Je moet discipline hebben. Je kunt stiekem de suggesties, maar ook hele hoofdstukken overslaan en niemand vraagt wat je hebt gedaan. Ik heb het toch nodig om bij iemand verantwoording af te moeten leggen. Je moet een stok achter de deur hebben.”
“Maar ik ben toch wel een beetje aan het denken gezet. Ik dacht dat ik wel wist wat mijn missie of levensdoel is, maar dat bleek toch weggezakt. Ik ben van plan die lagen uit dat model van Bateson te gaan invullen en opschrijven. Dat wil ik dan als reminder ophangen op het bord in mijn werkkamer. Zo heb ik voorwaarden waaraan een nieuwe beslissing moet voldoen.”

Het boek rust op een paar stevige theoretische pijlers. Bijvoorbeeld het model van logische niveaus van Bateson. Om ‘in je persoonlijke kracht te zijn’ zoals dat zo zweverig heet, moet je gedrag kunnen laten zien dat toont wie je bent en waar je zelf voor gekozen hebt. Dat gedrag moet voortvloeien uit je:

1. Missie
2. Identiteit
3. Overtuigingen
4. Capaciteiten
5. Omgeving

Dus zit er weinig anders op dan uit te zoeken wat je missie is in het leven: waar doe je het allemaal voor? Welke persoonlijke eigenschappen bepalen je identiteit? Hoe denk je over jezelf? Je zelfbeeld - dat zijn je overtuigingen over je eigen capaciteiten (“Ik ben gezond en ik kan die berg makkelijk over”) en over je waarden (“Vrouwen moeten financieel onafhankelijk zijn”) - is heel bepalend voor de mate waarin je nieuwe taken aanpakt en voor de doelen die je stelt.

De laag op basis waarvan je keuzes maakt is beslissend voor je gevoel van kracht. Kies je voor een bepaalde functie omdat die aansluit bij jouw missie in het leven en kloppen je identiteit, overtuigingen en capaciteiten daar goed mee, dan voel je passie, of flow, of gewoon werkplezier. Kies je voor werk alleen maar omdat je nu eenmaal wel goed bent in X of Y, maar sluiten de hogere lagen helemaal niet aan, dan heb je een wankele basis.

Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat het onvermijdelijk is om al die lagen te verkennen als je echt de goede richting wil kiezen. Geen goede keuzes zonder zelfkennis en ‘zelfregulering’ (jezelf kúnnen sturen). Daar helpt het boek wel goed bij. Aan het eind van elk hoofdstuk krijg je vragen waarmee je die lagen kunt verkennen en zo informatie over jezelf kunt verzamelen. De suggesties voor opdrachten moeten je daarbij helpen. De antwoorden mag je achterin invullen op je Routekaart. Die Routekaart is, uiteraard, verdeeld over vragen over het verleden, het heden en je toekomst.

Wat goed is aan het boek

L. zegt: “Het boek gaat over gelukkig zijn en je passie vinden. Ik haal er heel goed uit dat dat niet per se in je werk hoeft te gebeuren. Voor mij persoonlijk zijn belangrijke voorwaarden samenwerking en verbondenheid voelen. Die waarden zijn niet zo snel te herkennen bij een nieuwe werkomgeving. Het is moeilijk te zien bij een sollicitatiegesprek of die waarden daar te vervullen zijn. En in een nieuwe baan heb je die verbondenheid niet zo maar. Het kost tijd om dat op te bouwen. Daarom moet je ook naar andere invullingen van het leven kijken of die voorwaarden daar te vinden zijn. In je gezin, in vrijwilligerswerk of een hobby. Door dit boek ben ik bewuster met het héle leven bezig, als combinatie van werk en privé.”

Voor wie is het een goed boek?

Volgens L. helpt het als je al wat ingevoerd bent in het model. Je moet wel een beetje introspectief aangelegd zijn. Je moet veel kunnen en willen reflecteren. Je krijgt geen concrete lijstjes. De mensen met de leerstijlen van een denker en bezinner zullen zich er prettig bij voelen. De doener en de beslisser zullen hun geduld verliezen. Voor dertigers en veertigers die met de vraag “Is dit het nou?” zitten, dus een wat diepere vraag dan “Wat voor baan moet ik zoeken?”, is het passend.

Auteur: Isabelle Langeveld