Piloot

Een piloot, of beter: gezagvoerder, bestuurt samen met de co-piloot vanuit de cockpit een verkeersvliegtuig op binnen- en/of buitenlandse vluchten. Aan boord vervoer je passagiers en/of vracht. Het is een veeleisend beroep en niet iedereen is er voor in de wieg gelegd. Je kennis van het vliegtuig, de instrumenten enzovoort moet altijd up-to-date zijn. Daarom volg je veel trainingen en cursussen. Ook moet je geregeld een medische keuring ondergaan.

Wat doet een piloot?

Vóór de vlucht neem je samen met de co-piloot het vluchtplan door. In het vluchtplan vind je informatie over de reisopdracht, gegevens over het weer en een lijst van de aanwezige bemanningsleden. Daarna check je in de cockpit de boordinstrumenten, de systemen waarmee het vliegtuig radioverbinding maakt en de radar- en controleapparatuur. Dit doe je aan de hand van een controlelijst. Tijdens de vlucht werk je intensief samen met de co-piloot. Samen controleer je de instrumenten en houd je contact met de luchtverkeersleiding en andere vliegtuigen. Na de landing voer je een aantal controles uit, waarna je in het logboek een rapportage schrijft over het verloop van de vlucht.

Waar werk je als piloot?

Veel piloten werken voor een vliegmaatschappij binnen of buiten Nederland, zoals KLM, EasyJet of Lufthansa, om er een paar te noemen. Maar je kunt ook aan de slag bij de Koninklijke Marine of de Koninklijke Luchtmacht.

Paul Bohnen is gezagvoerder bij VLM Airlines. Hij werkte eerst bij de Luchtmacht, maar is overgestapt naar de burgerluchtvaart. Hij vliegt nu op een Fokker 50 en is zeer enthousiast over zijn job: “Eigenlijk vind ik alles geweldig aan het vliegen: de techniek, de sfeer, het uitzicht. Laatst vlogen we naar Manchester en de lucht was kraakhelder. We konden duizenden kilometers ver wegkijken. Dat geeft zo’n kick.”

Wat is je plaats in de organisatie?

Als gezagvoerder heb je de leiding over de bemanning van het vliegtuig. Deze bestaat doorgaans uit een co-piloot en het cabinepersoneel, waaronder de stewardessen.

Welke competenties moet je in huis hebben?

  • Aan jou de taak om je passagiers en lading veilig en heelhuids op de plaats van bestemming te krijgen. Daarom beschik je over een grote mate van verantwoordelijkheidsgevoel en beschik je over leidinggevende capaciteiten.
  • Stressbestendigheid. Het is belangrijk dat je ook onder moeilijke en onverwachte omstandigheden, bijvoorbeeld tijdens heftige turbulentie, alert en doortastend reageert.
  • Nauwkeurige werkhouding. Een kleine fout kan rampzalige gevolgen hebben. Je moet dus een pietje-precies zijn.
  • Je moet goed kunnen samenwerken met je collega’s aan boord.
  • Soms maak je lange vluchten, of is het werk heel inspannend. Ook heb je te maken met jetlags. Een goede lichamelijke conditie is daarom een must.
  • Goede mondelinge en schriftelijke vaardigheden. Zowel in het Nederlands als in het Engels moet je je duidelijk kunnen uitdrukken, zodat er geen misverstanden ontstaan met de verkeerstoren. Daarnaast moet je vluchtgegevens in het Engels rapporteren.

Wat onderscheidt een top-piloot van een gewone piloot?

Een top-piloot heeft veel ervaring. In de vliegerswereld gaat het er om hoeveel uur je als vlieger op je naam hebt staan. Een top-piloot heeft niet alleen ervaring met grote jumbojets, maar ook met andere soorten vliegtuigen, zoals sportvliegtuigen, zweefvliegtuigen en aerobatics vliegtuigen (vliegtuigen waarmee je figuren in de lucht vliegt). Hierdoor heeft hij geleerd onder allerlei verschillende omstandigheden te vliegen.

Hoe word je piloot?

In Nederland heb je alleen particuliere beroepsluchtvaartscholen die je (in circa twee jaar) opleiden tot piloot. De bekendste daarvan zijn de KLM Flight Academy (KLS), CAE-NLS (Nationale Luchtvaart School), Dutch Flight Academy (DFA) en Stella Aviation Academy.

Er zijn ook drie opleidingen aan bekostigde hogescholen waar je - tegen extra kosten - je verkeersvliegbrevet kunt halen. Dit zijn de hbo-opleidingen:

Bij deze opleidingen combineer je een technische opleiding met een vliegopleiding. Na het afronden van je studie heb je dan zowel je diploma Bachelor of Engineering als je verkeersvliegbrevet op zak.

Tot slot kun je ook via de Koninklijke Luchtmacht, de Koninklijke Marine of aan een vliegschool in het buitenland je vliegbrevet halen.

Voor alle opleidingen tot piloot geldt: voordat je kunt beginnen, moet je een strenge toelatingsprocedure doorlopen. Deze uitgebreide intake is er niet alleen vanwege de eisen van het vak, maar ook omdat je goed moet weten waar je aan begint. De opleiding is namelijk behoorlijk prijzig: zo’n 100.000 euro. Daar komen dan nog de kosten voor studiemateriaal, huisvesting, kleding en rente bij. Je hoeft geen rijke ouders te hebben om de opleiding te kunnen doen. Veelal heeft de vliegschool met een bank afspraken gemaakt over gunstige financieringsvoorwaarden voor je vliegopleiding. Doorgaans moet je aan de volgende eisen voldoen:

Leeftijd

Je moet minimaal 17 jaar zijn om met een opleiding tot verkeersvlieger te kunnen beginnen; dit is wettelijk bepaald. De maximale leeftijdgrens verschilt per maatschappij, maar door de bank genomen ligt deze op 32 jaar.

Vooropleiding

Als vooropleidingseis geldt minimaal havo-niveau met Engels, wis- en natuurkunde. Ook met een mbo-diploma, mits in een technische richting, is het mogelijk toegelaten te worden. Neem hiervoor contact op met de vliegschool van je voorkeur, zodat zij jouw specifieke situatie kunnen beoordelen.

Selectieprocedure

Tot slot volgen nog enkele testen om te beoordelen of je voldoende aanleg en capaciteiten hebt voor de opleiding en of je geschikt bent voor het beroep van piloot. Er wordt zelfs al bekeken of je voldoende capaciteiten in huis hebt voor de functie van gezagvoerder. Deze selectiefase bestaat doorgaans uit een (vlieg)medische keuring, een psychologisch onderzoek en een 'grading': een vliegsessie op een simulator. Overigens is het niet waar dat je geen piloot kunt worden als je een bril draagt. Wel mag je oogafwijking niet te groot zijn.

Paul Bohnen: “Als je jong bent, sta je er niet zo bij stil wat voor impact een baan als verkeersvlieger op je privéleven kan hebben. Je hebt vroege en late diensten en maakt lange dagen. Vlieg je intercontinentaal, dan ben je vaak ook voor langere tijd van huis. Als je een relatie hebt en ook nog kinderen, is dat niet altijd leuk.”

Wat ga je verdienen?

Hoeveel je gaat verdienen is afhankelijk van een aantal factoren, zoals je leeftijd, het aantal jaren vliegervaring, bij welke luchtvaartmaatschappij je werkt en het vliegtuigtype dat je vliegt.

Wat zijn je carrièremogelijkheden?

Na je afstuderen begin je meestal als co-piloot, ook wel first officer genoemd, waarna je na een aantal jaren kunt doorstromen naar de functie van gezagvoerder. Van de ene naar de andere luchtvaartmaatschappij overstappen, ofwel jobhoppen, komt in de luchtvaart niet vaak voor. Heb je een vast contract, dan kom je op een zogenaamde ‘senioriteitslijst’ te staan. Aan de hand van je senioriteit wordt bepaald of je in aanmerking komt voor de functie van gezagvoerder of een overplaatsing naar een ander type vliegtuig, bijvoorbeeld van een Boeing 767 naar een Boeing 747. Ga je bij een andere maatschappij werken, dan kom je weer onderaan de lijst te staan. Overigens geldt dit niet voor alle maatschappijen. Prijsvechters als Virgin Express en EasyJet doen niet aan senioriteitslijsten.

Als verkeersvlieger kun je nog diverse nevenfuncties vervullen binnen de luchtvaartmaatschappij waar je werkt, zoals instructeur, chef-instructeur, line-check instructeur, technisch vlieger en chef-vlieger. Een managementfunctie als chef Vliegdienst is ook mogelijk, maar deze functie vergt veel tijd, waardoor je minder zult vliegen.

Welke beroepen lijken erop?

Er zijn geen beroepen die echt op het beroep van piloot lijken. Ben je helemaal weg van vliegtuigen en wil je graag in de luchtvaart werkzaam zijn, dan kun je bijvoorbeeld ook denken aan beroepen als:

  • Voor ICT'ers en andere technici, maar bijvoorbeeld ook voor testpsychologen die een voorliefde voor vliegtuigen en vliegen hebben, zijn er regelmatig vacatures bij het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR), een onderzoeksinstituut voor ontwikkelingen in de luchtvaart.

Aanbevolen websites

  • Airwork is een informatieve website voor aspirant-piloten, piloten-in-opleiding en beroepsvliegers in alle takken van de luchtvaart. Je vindt er uitgebreide informatie over alles wat met de opleiding tot en het beroep van piloot te maken heeft.

Aanbevolen boek

  • In 1999 schreef Diana Wolters het boek Hoe word ik piloot?. Hoewel het boek op sommige punten inmiddels wat gedateerd is, biedt het je veel informatie over opleidingsmogelijkheden, aanname-eisen, vooropleiding, medische geschiktheidseisen en de diverse luchtvaartmaatschappijen. Van de verschillende beroepsgroepen, zoals die van jacht-, marine- en verkeersvlieger, wordt een piloot geïnterviewd. Voor de meest actuele informatie kun je haar website Airwork raadplegen.

Auteur: Marieke van Oosterhout

Je bent hier: Home → Beroep → Functies in de Techniek → Piloot