Hbo-opleiding Rechten

Wat ging er fout bij de vuurwerkramp in Enschede? Wie of welke organisatie is daarvoor verantwoordelijk, hoe kan hij of zij daarop worden aangesproken en wat betekent dat voor de slachtoffers, de overheid en andere betrokkenen? Bij de hbo-opleiding Rechten leer je hoe je dossiers als dat van Enschede nauwkeurig kunt analyseren en beoordelen.

Je krijgt als onderbouwing veel theoretische vakken: denk aan Privaatrecht, Internationaal en Europees Recht, Straf- en Arbeidsrecht. Deze theoretische kennis pas je vervolgens toe in praktijkopdrachten (projecten) en natuurlijk tijdens je stages. Deze laatste twee onderdelen maken hbo Rechten natuurlijk ook wezenlijk anders dan de universiteit: door de uitgebreide praktijkervaring die je hier opdoet, word je goed voorbereid op het werkveld en ben je gemakkelijk inzetbaar.

De hbo-opleiding Rechten wordt door verschillende hogescholen aangeboden. Je kunt de opleiding in voltijd, deeltijd en in de duale variant volgen. Ook is het mogelijk om via de LOI en de NTI je diploma te halen.

Kim Gommers (25) is vierdejaars student Rechten aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen: "Rechten studeren trekt me aan, omdat je er heel oplossingsgericht voor moet denken. Dat vind ik leuk; ik heb van jongs af aan eigenlijk al met van alles zitten puzzelen. Ik zie een casus dan ook als een soort puzzel en je wetboek en je eigen kennis als het puzzelboek waarmee je het op moet gaan lossen. Het is mooi om te zien dat je dan tot een bepaald resultaat kunt komen dat echt goed is.

Het recht is bovendien iets levends; het verandert voortdurend. Sommige mensen lopen nog met een wetboek van vijf jaar geleden. Ik koop gewoon liever ieder jaar een nieuw wetboek, omdat ik het interessant vind om al die wijzigingen bij te houden."

Wat kun je ermee worden?

Je kunt als hbo-jurist op veel plekken terecht, vaak in een rol als subprofessional of als assistent.

Gerechtssecretaris bij de rechtbank.
Informatiemanager bij een advocaten- of notariskantoor.
Juridisch medewerker bij de overheid (bijvoorbeeld gemeente en ministerie).
Juridisch adviseur bij een groot bedrijf zoals bank, verzekeraar of multinational.
Juridisch consultant bij een juridisch adviesbureau of een (rechtsbijstand)verzekeraar.
Medewerker bij een advocatenkantoor.
Projectleider bij een rechtbank, Openbaar Ministerie, advocaten- of notariskantoor.

Wat is je kans op een baan?

Hoewel je als hbo-jurist veel functies kunt uitoefenen, blijkt het in de praktijk vrij lastig te zijn om een passende baan op niveau te vinden. De klassieke juridische wereld, met onder meer de advocatenkantoren, ontvangen de hbo-afstudeerders (nog) niet met open armen. De meeste afgestudeerden vinden werk bij bedrijven en instellingen als verzekeraars en gemeenten.

Wat is het carrièreperspectief?

Als starter begin je waarschijnlijk in een ondersteunende functie als bijvoorbeeld medewerker bij de overheid of bij bedrijfsjuristen. Omdat hbo Rechten een generalistische opleiding is, zijn studenten geschikt voor een groot aantal functies. Je kunt dan ook doorgroeien naar zelfstandige functies bij de overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Bijvoorbeeld raadsvrouw of raadsman bij de sector kanton en de sector bestuur, omdat hier niet speciaal een advocaat of procureur voor nodig is. Eigenlijk kun je dus terecht in alle functies die gelieerd zijn aan het recht, met uitzondering van de togaberoepen (advocaat, rechter, et cetera).

Wil je later per se advocaat worden of bijvoorbeeld senior secretaris, dan zul je de masteropleiding Rechtsgeleerdheid aan de universiteit moeten voltooien. De hogescholen hebben in samenwerking met de universiteiten een speciaal schakelprogramma ontwikkeld voor studenten die door willen stromen. Bij sommige hogescholen is dit schakelprogramma overigens al in het vierde jaar van de studie geïntegreerd.

Wat zijn de belangrijkste competenties?

Analytisch vermogen. Essentieel onderdeel van de studie is het – individueel of in groepsverband – moeten oplossen van (fictieve) juridische kwesties. Hiervoor moet je een onderzoekende houding bezitten, en weten waar je de juiste informatie kunt vinden en hoe je deze met elkaar kunt vergelijken. Er wordt dus een groot beroep gedaan op je vermogen om gegevens te kunnen analyseren.
Klantgerichtheid. Een hbo-jurist moet goed zijn in de omgang met anderen. Je adviseert mensen, luistert naar ze en pleegt gezamenlijk overleg. Je denkt dan ook klantgericht; je leeft je in andermans situatie in en spant je in om zoveel mogelijk aan de wensen van je cliënten tegemoet te komen.
Accuratesse. Een Pietje Precies zijn is geen overbodige luxe bij hbo Rechten. Je moet bijvoorbeeld wetteksten nauwkeurig onderzoeken en doorgronden, en bepaalde situaties in detail kunnen schetsen (bijvoorbeeld tijdens een betoog) ten overstaan van een publiek.
Samenwerken. Je werkt met je medestudenten aan verschillende praktijkopdrachten tijdens je studie. Hierin wordt je vermogen om te kunnen samenwerken getraind. Ook doe je allerlei andere sociale vaardigheden op, zoals het geven van feedback, vergaderen, een pleidooi houden, argumenteren, enzovoort.
Communicatieve vaardigheden. Het belangrijkste wapen van de jurist is de taal. Daarom moet je met name het Nederlands mondeling en schriftelijk uitstekend beheersen. Daar wordt tijdens de opleiding veel aandacht aan besteed. En ook je presentatievaardigheden zijn belangrijk voor je toekomstige beroep.

Hoe lang duurt de opleiding?

De voltijd-, deeltijd-, en duale variant duren allemaal vier jaar. Wel kun je bij sommige hogescholen onder bepaalde voorwaarden vrijstellingen krijgen en een verkort studietraject van drie jaar volgen.

Hoe zwaar is de opleiding?

Hbo Rechten is zeker geen gemakkelijke opleiding. Je krijgt veel theorie te verstouwen, daarnaast moet je je een groot aantal juridische en sociale vaardigheden eigen maken. Gedisciplineerd kunnen werken is dan ook een voorwaarde om de opleiding met succes af te ronden. Als je niet gemotiveerd bent, zul je merken dat de problemen zich vrij snel opstapelen. De meeste studenten haken dan af.

Wat doe je tijdens de opleiding?

Tijdens het propedeusejaar – dat je bij sommige hogescholen deelt met studenten van de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening – krijg je vakken als Staats- en Bestuursrecht, Europees en Internationaal Recht, Personen- en Familierecht en Strafrecht. Daarnaast staan ook algemene vakken als bedrijfseconomie, organisatiekunde en sociale wetenschappen op het programma. Ook besteedt de opleiding aandacht aan het trainen van je sociale en communicatieve vaardigheden: je leert bijvoorbeeld rapporten schrijven, gesprekken voeren en bemiddelen bij conflicten.

Naast de theorie vormen projecten en stages een belangrijk onderdeel van de opleiding. Je leert daarmee een groot aantal juridische vaardigheden: beroepsschriften, pleitnota’s en verzoekschriften maken, argumenteren met medestudenten en pleidooien houden. Dit doe je in een zogeheten oefenrechtbank. Zo leer je praktijkgericht werken.

Kim Gommers: "Je werkt veel met projecten. We hebben bijvoorbeeld in het derde jaar een oefenrechtbank opgezet bij de rechtbank zelf. We kregen een bepaalde casus en onze studiegroep werd in vier partijen opgedeeld. Je moet vervolgens tegen elkaar gaan strijden. Dan moet je bijvoorbeeld je eigen pleitnotities en beroepsschriften opstellen. Een van onze docenten nam de rol van rechter op zich, zodat we de zaak echt konden naspelen. We kregen ook een uitspraak. Het is interessant om de wisselwerking tussen de verschillende partijen te zien. En je krijgt door zulke projecten routine in het schrijven van stukken als beroepsschriften en verweerschriften."

In het tweede jaar begint de hoofdfase: dit is grotendeels een verdieping en uitbreiding van de vakken die je al in het eerste jaar hebt gekregen. In de tweede helft van het derde jaar loop je vijf maanden stage. Dat kan zijn bij een rechtbank, advocatenkantoor, maatschappelijke organisatie of (middel)grote bedrijven. Er zijn ook mogelijkheden om je stage in het buitenland te doen.

In het vierde jaar doe je je afstudeeropdracht. Je loopt opnieuw stage bij een bedrijf of organisatie en verricht daar toegepast onderzoek naar een juridisch probleem. Volg je in het vierde jaar het schakelprogramma voor de universiteit (bij een aantal hogescholen wordt dit als keuzemogelijkheid aangeboden), dan hoef je geen afstudeeropdracht te doen, maar moet je wel een aantal essays schrijven over de vakken die je in dat jaar op de universiteit volgt.

Doe je de opleiding in deeltijd, dan moet je vanaf het tweede jaar een functie van ongeveer 20 uur per week hebben die aansluit bij je studie. Deze baan vervangt de stage.

Welke toelatingseisen zijn er?

Havo: elk profiel
Vwo: elk profiel
Mbo niveau 4
Heb je geen van bovenstaande diploma’s en ben je 21 jaar of ouder, dan kun je een toelatingsexamen afleggen. Slaag je voor deze toets, dan kun je alsnog met de opleiding beginnen.

Hoe weet je of de opleiding bij je past?

Kim: "Ik heb in het derde jaar stage gelopen bij de Rechtbank Arnhem. Daar deed ik griffierswerk voor de Raadkamer Gevangenhouding. Ik zag altijd een beetje op tegen een stage, omdat ik dacht 'dat kan ik toch niet'. Maar toen ik eenmaal bij de rechtbank kwam, ging er een wereld voor me open. Het is natuurlijk veel papierwerk, maar op een gegeven moment gaat het helemaal voor je leven. Er zitten veel interessante en spannende dingen in het recht, vooral in het strafrecht. Bovendien is het een mooi om te zien hoe je de kennis die je op de opleiding hebt geleerd nu op een voor jou verhelderende manier in de praktijk kunt toepassen."

Ga bij jezelf na of je de volgende vragen met "ja" kunt beantwoorden:

Lijkt het me leuk om ingewikkelde wetten, termen, regels en procedures te analyseren?
Zie ik het bovendien als een uitdaging deze helder uit te leggen aan een niet-jurist?
Denk ik oplossingsgericht en wil ik later graag een baan waarbij ik resultaatgericht moet werken?
Kan ik ordelijk en zorgvuldig omgaan met belangrijke en/of vertrouwelijke informatie?
Vind ik het leuk om veelvuldig te moeten spitten in dossiers en andere (feitelijke) bronnen?
Ben ik geïnteresseerd in maatschappelijke kwesties en heb ik het vermogen om me te verplaatsen in problemen en vragen van cliënten?
Durf ik (soms lastige) beslissingen te nemen, en kan ik daar vervolgens volledig achter staan?
Ben ik creatief in het opzoeken en combineren van de mogelijkheden van de wet?
Vind ik het een uitdaging om in het openbaar te argumenteren, te discussiëren en een betoog te schrijven?

Wat is het profiel van de studenten?

Zeventig procent van de studenten is vrouw. Het zijn harde werkers met veel motivatie. Sommigen hebben een bepaald ideaalbeeld dat ze hopen te realiseren met deze opleiding. Ze houden enerzijds van het oplossen van juridische problemen, anderzijds van het omgaan met mensen. Ze vinden het ook belangrijk anderen met behulp van hun kennis en ervaring te kunnen helpen. Hoewel… niet iedereen heeft deze instelling: er zijn tenslotte ook nog studenten die denken met deze opleiding vooral veel geld te kunnen verdienen. Een groot aantal afgestudeerden gaat na het behalen van het diploma verder met de wo-opleiding Rechtsgeleerdheid aan de universiteit.

Welke hbo-opleidingen lijken er op?

Jouw ideeën over hbo-Rechten?

Wat zijn jouw ervaringen met de hbo-opleiding Rechten? Je kunt reageren in de Rechten-discussies in het forum.

Auteur: Vera van Dijk