Past mijn nieuwe baan wel echt bij mij?

Loopbaanadviseur Frederike Dekkers reageert op de vraag van Wallbazz, die enorm twijfelt of zijn nieuwe baan wel bij hem past. Onderstaand de loopbaanvraag die hij stelde in het forum.

Past mijn nieuwe baan wel echt bij mij?

Nadat ik me de laatste jaren niet meer gelukkig voelde in een kantoorfunctie, heb ik de keuze gemaakt voor een dynamischere functie als consultant. Hierbij zal ik ook bij verschillende bedrijven over de vloer komen. Ondanks dat ik bij de keuze echt meer naar mijn gevoel heb geluisterd, ervaar ik vanaf mijn eerste werkdag heel veel spanning (bijna 3 maanden nu). Wat ik ook probeer, het lukt me niet om te ontspannen in dit werk. De twijfel slaat daardoor ook weer toe en ik vraag me dan ook af of het werk wel echt bij me past. 

Hoewel ik wel analytisch sterk genoeg ben, merk ik dat bepaalde zaken mij veel spanning geven. Zoals het idee dat ik bij klanten moet presenteren, trainingen moet geven, voor groepen moet spreken en als specialist alles behoor te weten e.d. Ik merk dat ik toch wel veel moeite heb met de grote verantwoordelijkheid die bij de functie komt kijken. Ik ben zelf erg perfectionistisch en ook nog eens een controlefreak, waardoor het allemaal extra lastig voor me is. Toen ik laatst een faalangsttest op internet maakte, bleek ik inderdaad zeer faalangstig te zijn. Ik heb ook moeite met verantwoordelijkheid en voel me meer op mijn gemak in een underdog- of assistentenrol.

Ik vraag me af of dit werk wel echt bij me past. Ik merk nu al dat mijn energie behoorlijk verminderd is en ik wil uiteraard een burn-out voorkomen. Graag hoor ik jullie adviezen. Bedankt alvast.

Wallbazz

Antwoord van Frederike Dekkers op de loopbaanvraag van Wallbazz

Mensen die last hebben van perfectionisme en faalangst hebben heel vaak de neiging om onder hun niveau te gaan werken; om te ontsnappen aan de grote prestatiedruk die ze ervaren en uit verlangen naar rust en ontspanning. Zo doen ze steeds een stapje terug. Maar werk doen dat niet aansluit bij je kwaliteiten is helemaal niet ontspannend, maar eentonig. En verveling levert ook stress op. Dus als je stelt dat je je meer op je gemak voelt in een underdogpositie zegt dit waarschijnlijk meer over je uitputting, dan over dat wat echt bij je past. We hebben met elkaar gemaild en je hebt mijn vermoeden bevestigd: dit is niet de eerste keer dat je tegen dit probleem aanloopt. RSI, burn-out, je hebt het allemaal al eerder meegemaakt. Logisch dat je langzaam een wanhopig gevoel over je heen krijgt. Minder zwaar werk gaat niet helpen, meer afwisseling helpt ook al niet, waar ligt dan de oplossing? Ik zal je op weg helpen.

Burn-out

Voor een burn-out zijn in mijn ogen twee dingen nodig: een lastige situatie en een neiging tot perfectionisme. Ideaal is een situatie waarin hoge en tegenstrijdige eisen aan je worden gesteld. Bijvoorbeeld: een klant wil kwaliteit, maar van je leidinggevende krijg je te weinig tijd om die kwaliteit ook daadwerkelijk te kunnen leveren. Dit komt in de praktijk best vaak voor. Iedereen heeft zijn eigen strategie om dit te 'overleven'. Als je perfectionistisch bent ingesteld, heb je een extra probleem. Je geeft niet op, je mag niet falen, dus je gaat nog harder werken. Maar je kunt onmogelijk iedereen tevreden stellen of aan alle eisen voldoen. De druk die jij ervaart, komt dus van twee kanten: zowel vanuit de buitenwereld als van binnenuit. Wat in sommige situaties een mooie eigenschap is (doorzettingsvermogen, het uiterste uit jezelf willen halen) gaat dan in je nadeel werken. Je gaat steeds meer inspanning leveren, terwijl het probleem niet is op te lossen. Je gooit je energie in een bodemloze put. Je kunt hierbij zo ver over je grenzen gaan, dat je maanden of jaren nodig hebt om te herstellen. Dus wees alert en herken de eerste tekenen van een burn-out.

Faalangst

Iedereen heeft wel enigszins last van faalangst. Het wordt pas een probleem als je niet meer kunt genieten van de dingen die je doet, als het je vrijheid belemmert. Angst zelf is niet het probleem. Iedereen die onder druk presteert, ervaart wel eens angst. Als je er op een goede manier mee omgaat, hoeft dat geen probleem te zijn en belemmert het je niet in je functioneren. Goed ermee om gaan wil zeggen: niet onderdrukken, maar je er ook niet door laten meeslepen.

Probleem bij faalangst is dat je vindt dat je geen fouten mag maken, terwijl je van je fouten juist het meest leert. Niemand is perfect, iedereen maakt fouten. En iedere expert is ooit gestart als beginneling. Faalangst beperkt dus je ruimte: ruimte om te experimenteren, om nieuwe dingen te leren en om te ervaren waar je wel en niet goed in bent. Om wijzer te worden is nadenken alleen nooit genoeg. Ervaring is onontbeerlijk om te groeien en zelfkennis op te doen. Iemand kan je een verhaal vertellen over een reis door Afrika, maar pas als je er zelf bent verandert het je leven.

Zelfbeeld en gevoel voor eigenwaarde

Zoals ik al eerder schreef in mijn advies op de Jildouh heeft je zelfbeeld veel invloed op je prestaties. Als je gevoel van eigenwaarde sterk is, ben je minder afhankelijk van goedkeuring van anderen. Als je onzeker bent zoek je bevestiging in het oordeel van anderen, in prestaties en succes. Het vervelende is, dat je dit steeds weer opnieuw moet bewijzen. Wat vandaag lukt, kan morgen immers weer misgaan. Dit is een eindeloos verhaal, het is nooit klaar. De uitdaging is te accepteren dat je feilbaar bent, dat je niet alles kunt, maar dat je desondanks waardevol bent. Gewoon om wie je bent. Dan kun je rust vinden en je verder ontwikkelen. Voorwaarde hiervoor is een realistisch zelfbeeld, zowel van je sterke kanten en kwaliteiten, als van je valkuilen en onhebbelijkheden. Als je eerlijk naar jezelf durft te kijken, ook naar de minder leuke kanten, kun je ook een werkomgeving kiezen die aansluit bij wie jij bent. Dan kom je echt tot je recht en kun je je kracht veel beter benutten. 

Aandacht naar buiten richten

Je gevoel van eigenwaarde is ook essentieel in het contact met anderen. Als je jezelf voortdurend beoordeelt of door de ogen van anderen naar jezelf probeert te kijken, ben je zelden op je gemak. Je bent als het ware voortdurend op je hoede en dat kost veel energie. Je hebt daardoor niet echt aandacht voor wat er om je heen gebeurt. Als je in je kracht bent, is je aandacht anders gericht. Je voelt wat er bij jou van binnen gebeurt en kijkt van binnen naar buiten. Dus je ervaart wel spanning en angst, maar je probeert daar niets aan te veranderen. Je laat je niet verleiden om in gevecht te gaan met jezelf. Dus je neemt waar dat je bang bent en richt vervolgens je aandacht naar buiten. Als je dit niet gewend bent, is hier wel oefening voor nodig. Je moet een nieuwe strategie aanleren.

Leren ontspannen

Ik ga je niets wijsmaken. Als je echt wil veranderen, zul je grondig te werk moeten gaan. En als je niets verandert, zul je dit probleem overal (in meer of mindere mate) tegenkomen. Je hebt dus eigenlijk geen keus. Als je het op verschillende niveaus tegelijk aanpakt, is je kans van slagen het grootst. Dus het leren richten van je aandacht, het verbeteren van je strategie in het omgaan met angst en spanning, je bewust worden van je zelfbeeld en het ontwikkelen van je gevoel van eigenwaarde. Het zijn allemaal stukjes van dezelfde puzzel. Maar het belangrijkste van alles is dat je leert te ontspannen. En dat is iets waarmee je meteen kunt beginnen en waar je al snel de vruchten van zult plukken.

Eigenlijk is het heel simpel: ga na wat jou helpt om te ontspannen en maak daar tijd voor. Hoe dat werkt, is voor iedereen anders. Het is essentieel dat je je eigen gebruiksaanwijzing gaat vinden. Met andere woorden: wanneer ben jij ontspannen? In welke situaties tank jij bij? Wanneer kun jij ervaren dat je helemaal goed bent zoals je bent, dat je niets hoeft te presteren? Als je lichaam die staat kent, kiest het er steeds vaker voor. Dus als je in je vrije tijd voldoende ontspant, tank je niet alleen bij, maar leer je ook een vaardigheid die in andere situaties kunt toepassen.

Verleidingskunst

Wat werkt bij jou? Shiatsu massage? (dit wordt door veel verzekeringen vergoed) Sport? (lukt het je dan om echt bij te tanken, of moet je ook daar weer presteren?) Wandelen? Bioscoopbezoek? Lezen? Vergis je niet, dit is een grote uitdaging. Het is wennen, omdat je nu iets moet laten, (druk op jezelf uitoefenen, je best doen, je inspannen), terwijl je meestal erop bent gericht iets te doen. Druk uitoefenen om te ontspannen werkt natuurlijk niet. Het gaat er om dat je leert voelen wat prettig is en in het begin voel je misschien vooral je moeheid. Ook kun je weerstand ervaren als je tijd vrijmaakt voor dingen die zogenaamd nergens toe leiden. Je moet jezelf als het ware verleiden. Verleiden om meer te doen wat goed voor je is en om meer in het hier en nu te komen, dat is de kunst.

De juiste voedingsbodem

Naast zelfonderzoek en leren ontspannen, raad ik je ook aan je werkomgeving zorgvuldig te kiezen. Dat betekent dat je werk zoekt dat aansluit bij jouw niveau van dit moment, dus niet daarboven, maar zeker ook niet daaronder. Dat houdt in dat je je grenzen leert respecteren. Ook dit roept vaak weerstand op. ‘Niet zeuren, gewoon doorgaan, daar word je sterk van’, is voor velen diep van binnen het motto. Helaas, zo werkt het niet. Ik gebruik hiervoor vaak de metafoor van de basilicumplant. Groeit en bloeit bijna vanzelf als hij wat zon en water krijgt. En als hij in goede staat is, kun je de helft eraf plukken en herstelt hij zich binnen enkele dagen. Maar je moet hem in de winter niet buiten zetten, want onder de 15 graden krijgt hij het moeilijk. Als je dat toch doet, wordt hij niet sterker maar dan krijg je een armzalig plantje dat niets meer kan hebben. Ik hoop dat jij ervoor kiest om je grenzen te respecteren, je gevoel van eigenwaarde te ontwikkelen en te leren ontspannen. Met andere woorden: te genieten van de dingen waar je goed in bent en te leren van je fouten.