Hbo-opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD)

De opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD) leidt je op voor het beroep van maatschappelijk werker. Als mensen zich niet zo goed kunnen redden in de maatschappij, kun jij ze als maatschappelijk werker helpen. Je kunt problemen tegenkomen op het gebied van huisvesting, ouderdom, eenzaamheid, geld, werkloosheid, verslaving, gezin, relatie en school.

Je kunt de hbo-opleiding MWD bij 22 hogescholen volgen. Er is zowel een voltijd, een deeltijd als een duale variant. Op een aantal hogescholen maakt de opleiding MWD onderdeel uit van de brede bacheloropleiding Social Work.

Angela (24) heeft aan de Hogeschool van Amsterdam de opleiding MWD gedaan: "Ik heb voor de opleiding MWD gekozen omdat ik van nature mensen graag help bij het oplossen van hun problemen."

Verschil MWD en SPH

Op het eerste oog lijken de opleidingen MWD en SPH niet veel van elkaar te verschillen. Allebei zijn het sociale studies waarbij je met mensen werkt. Toch zijn er wel degelijk verschillen. Over het algemeen ligt bij de opleiding SPH de nadruk meer op het werken in en met groepen, terwijl de opleiding MWD meer gericht is op individuele begeleiding van een cliënt. De opleiding MWD is ook wat zakelijker dan de opleiding SPH.

Het verschil komt duidelijk naar voren in een korte beschrijving van de beroepen die je na beide studies kunt uitoefenen:

  • Een sociaal pedagogisch hulpverlener helpt of ondersteunt mensen in hun woon- en leefsituatie. Je zorgt voor professionele hulp en ondersteuning en werkt veel samen met andere hulpverleners zoals orthopedagogen, psychologen en verpleegkundigen.
  • Een maatschappelijk werker komt in actie wanneer mensen vastlopen in hun sociale omgeving. Je werkt samen met de cliënt aan een structurele oplossing. Je helpt de cliënt zijn situatie te analyseren, haalbare doelen te formuleren, plannen van aanpak te maken en uit te voeren.

Wat kun je ermee worden?

De opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening leidt je op voor het beroep van maatschappelijk werker. Maatschappelijk werkers tref je in verschillende werkvelden aan:

  • Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW)
  • Bedrijfsmaatschappelijk Werk (BMW)
  • Schoolmaatschappelijk Werk (SMW)
  • Medisch Maatschappelijk Werk (MMW)
  • Geestelijke Gezondheids Zorg (GGZ)
  • Regionale Instellingen voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg (RIAGG)
  • Jeugdhulpverlening (Jongeren Advies Centrum)
  • Jeugdzorg
  • Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK)
  • Raden voor de Kinderbescherming
  • (Jeugd) Reclassering
  • Hulpverlening aan ouderen
  • Consultatiebureaus voor Alcohol en Drugs (CAD)

Er is ook maatschappelijk werk voor mensen met een handicap (MEE).

Binnen die werkterreinen kun je bijvoorbeeld de volgende functies uitoefenen:

Angela: "Ik wilde graag met jongeren werken. Ik maak erg gemakkelijk contact met ze en vind het leuk om samen met hen hun problemen aan te pakken."

Ook je vestigen als zelfstandige behoort tot de mogelijkheden. De laatste jaren vestigen steeds meer maatschappelijk werkers zich zelfstandig met een eigen praktijk.

Wat is het carrièreperspectief?

Pas afgestudeerden komen veelal eerst in een uitvoerende functie terecht waarbij je mensen in een rechtstreeks contact helpt of begeleidt. Heb je wat meer ervaring, dan is de volgende carrièrestap vaak een leidinggevende baan, waarbij je de hulp moet organiseren en bij de uitvoering hiervan leiding geeft.

Je kunt er ook voor kiezen om verder te studeren. Je kunt aan het hbo een masteropleiding volgen die is gericht op de uitoefening van het beroep: een professionele master. Maar met je hbo-diploma op zak kun je ook aan de universiteit bijvoorbeeld Sociale Wetenschappen, Antropologie of Pedagogische Wetenschappen gaan studeren.

Wat zijn de belangrijkste competenties?

  • Methodisch werken. Tijdens je studie leer je methodisch met, voor en namens cliënten en mensen uit hun directe omgeving (partners en gezinsleden) te werken. Je ontwikkelt vaardigheden om het probleem te analyseren en volgens plan hulp- en dienstverlening op te zetten en doelgericht uit te voeren.
  • Communicatieve vaardigheden. Je leert tijdens je opleiding je niet alleen mondeling, maar ook schriftelijk goed uit te drukken. Een gesprekje aan de keukentafel met een vriendin is anders dan een gesprek met een cliënt.
  • Samenwerken. Tijdens je studie werk je veel samen met andere studenten, maar ook met medewerkers van de instelling of organisatie waar je stage loopt. Je leert hierdoor collegiaal en multidisciplinair te werken.
  • Professioneel ontwikkelen. Je leert jezelf te ontwikkelen in het beroep van maatschappelijk werker. Dit omvat het 'eigen meesterschap': leervermogen, reflecteren op het eigen handelen en het 'managen' van de eigen loopbaan en je leert een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van het beroep.
  • Zelfstandigheid. Er wordt van je verwacht dat je zelfstandig een cliënt kunt begeleiden en ondersteunen. Dit betekent dat je ook kunt inspelen op onverwachte gebeurtenissen en direct en adequaat weet te handelen.
  • Flexibel. In de zorgverlening is een flexibele houding ten opzichte van je omgeving noodzakelijk. Je hebt te maken met veel verschillende soorten cliënten met hun eigen problematiek. Je moet bovendien snel kunnen schakelen tussen wisselende taken en behandelmethodes.
  • Inlevingsvermogen. Om de belevingswereld van je cliënt te kunnen begrijpen, is inlevingsvermogen erg belangrijk. Doordat je weet wat er in de cliënt omgaat, kun je daarop inspelen en een vertrouwensrelatie opbouwen, waardoor je de cliënt kunt helpen bij het oplossen van zijn problemen.
  • Stressbestendig. Door de grote hoeveelheid wisselende taken en situaties die zich voordoen in je werk als maatschappelijk werker, is het belangrijk dat je goed weet om te gaan met stress en kunt werken onder tijdsdruk.

Hoe lang duurt de opleiding?

De voltijd- en deeltijdvariant duren beiden vier jaar.

Je kunt de opleiding MWD ook in drie jaar doen als je een mbo opleiding op kwalificatieniveau 4 hebt afgerond. Je hebt dan recht op vrijstellingen.

Enkele hogescholen, zoals de Hogeschool van Amsterdam, bieden ook een duale variant aan (leren in combinatie met betaald werk). Je volgt de eerste twee jaar de voltijdopleiding. Daarna combineer je studeren met een (betaalde) baan.

Wat doe je tijdens de opleiding?

Het eerste jaar is vooral oriënterend van opzet. Je maakt kennis met het brede werkveld van de maatschappelijk werker en doet theoretische en praktische kennis op. In dit jaar kun je kijken of de opleiding iets voor jou is en of je geschikt bent voor het beroep van maatschappelijk werker.

In het tweede jaar verdiep je je verder. Je hebt theoretische vakken, zoals psychologie, pedagogiek en sociologie. In praktijkgerichte lessen oefen je in het voeren van gesprekken, het achterhalen van problemen en wat nodig is om problemen aan te pakken. Daarnaast loop je stages en werk je aan projecten, waardoor je veel praktijkervaring opdoet.

In het derde jaar loop je tien maanden stage. Door alle werkzaamheden die je tijdens de stage uitvoert krijg je een realistisch beeld van je toekomstige werk. Bij sommige opleidingen kun je ook in het buitenland stage lopen.

In het vierde jaar schrijf je je afstudeeropdracht. Daarbij kies je zelf de vorm: onderzoek, beleidsontwikkeling of –toepassing, de instelling waarbij je de opdracht gaat uitvoeren en een eventuele specialisatie, zoals: vrouwen, allochtonen, verslaafden of kinderen. Bij enkele hogescholen maak je een portfolio, waarna je aan het einde van het vierde jaar in een assessment laat zien wat je gedurende je opleiding aan praktische en theoretische kennis hebt opgedaan.

Angela: "Ik heb geen scriptie geschreven, maar een assessment gedaan. Tijdens het assessment kreeg ik een briefje waarop in het kort stond vermeld wie ik voor me had: vrouw, 33 jaar, gescheiden, last van angstaanvallen. Met deze informatie ging ik het gesprek in en moest ik uitvinden wat er precies aan de hand was. Na het gesprek kon je je aan de hand van de theorieën die we tijdens de opleiding hadden geleerd verdedigen bij de docent. In het eindgesprek kreeg ik feedback op het gesprek en de uitslag ... ik was geslaagd!"

Welke toelatingseisen zijn er?

Om tot de opleiding toegelaten te worden, moet je minimaal een mbo-diploma hebben op niveau 4. Heb je een havo- of vwo-diploma? Elk profiel geeft recht op toelating. Voldoe je niet aan de toelatingsvoorwaarden en ben je 21 jaar of ouder, dan kun je een toelatingsonderzoek doen. Slaag je voor dit examen, dan kun je alsnog aan de opleiding beginnen.

Veel mbo-studenten stappen over naar deze hbo-opleiding. In de praktijk blijkt die overstap best tegen te vallen, omdat de eisen die aan je zelfstandigheid en aan je taalvaardigheid gesteld worden hoger zijn dan in het mbo. Bereid je daarom goed voor.

Angela: "De opleiding kon soms pittig zijn: dan denk ik vooral aan de theoretische kant en de toetsen. Aan de andere kant vind ik dat er te weinig theoretische lessen waren. Er waren altijd projecten waar je met anderen moest samenwerken. Wat mij betreft had er wat meer aandacht aan de theorie besteed mogen worden."

Wat is het profiel van de studenten?

Zoals bij de meeste sociale studies is het overgrote merendeel (77%) van de studenten Maatschappelijk Werk en Dienstverlening vrouw. In de deeltijdvariant is het aantal mannelijke studenten groter. Studenten MWD zijn sociaal ingesteld, idealistisch, praktisch en assertief.  

Hoe kom je erachter of de opleiding bij je past?

  • Werk je graag met mensen, ook al is dit moeilijk en inspannend?
  • Heb je vooral interesse in de individuele hulpverlening?
  • Ben je geïnteresseerd in mensen uit verschillende lagen van de bevolking?
  • Ben je geïnteresseerd in mensen van verschillende leeftijden?
  • Ben je geïnteresseerd in mensen uit verschillende culturen?
  • Vind jij de kwaliteit van de samenleving belangrijk?
  • Heb je oog voor sociale verhoudingen en de ontwikkelingen daarin?
  • Sta je stevig in je schoenen?
  • Durf je kritisch naar jezelf te kijken?
  • Kun je goed luisteren?
  • Kun je goed plannen en organiseren?

Als je het grootste deel van deze vragen met "ja" kunt beantwoorden, dan is de opleiding MWD misschien wel iets voor jou. Je kunt je verder oriënteren door open dagen te bezoeken of een gesprek aan te vragen met een studieadviseur.

Welke hbo-opleidingen lijken erop?

Aanbevolen websites

Auteur: Marieke van Oosterhout

Je bent hier: Home → Opleiding → Studies in Sociaal, Gedrag en Maatschappij → Hbo-opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD)