Hbo-opleiding Pedagogiek

Met welke voorlichting en maatregelen kunnen scholen overgewicht bij kinderen tegengaan? Wat is de rol van opa en oma als hun kleinkind in een pleeggezin terecht komt? Worden zij nog bij de opvoeding betrokken en in hoeverre? Bij de hbo-opleiding Pedagogiek staan kwesties rond de opvoeding centraal. Je leert hier hoe je ouders, kinderen, leerkrachten en feitelijk iedereen die betrokken is bij de opvoeding, moet begeleiden en ondersteunen.

In de opleiding doe je relatief veel theoretische kennis op, door vakken als sociologie, ontwikkelingspsychologie en wetenschapsfilosofie te volgen. Dat wordt ruimschoots aangevuld met de vele praktijkopdrachten en stages die er vanaf het eerste jaar op het programma staan. In het derde jaar moet je kiezen tussen de algemene beroepenvariant pedagogiek of de lerarenvariant pedagogiek. Met laatstgenoemde specialisatie word je opgeleid tot leraar in sociaal-agogische vakken op mbo-spw opleidingen.

Het verschil tussen Pedagogiek en een opleiding als Sociaal-Pedagogische Hulpverlening (SPH) is dat Pedagogiek zich uitsluitend richt op kinderen en opvoeders, terwijl SPH zich ook op andere doelgroepen richt. Ook houdt de opleiding Pedagogiek zich voornamelijk bezig met preventie. Dat betekent dat pedagogen meestal kinderen begeleiden met wie het naar verhouding goed gaat en die niet in zwaardere vormen van hulpverlening zijn terecht gekomen.

Je kunt de hbo-opleiding Pedagogiek bij twaalf hogescholen volgen. Er is een deeltijd- en een voltijdvariant.

Liesbeth van der Ros (25) is vierdejaars student Pedagogiek aan de Hogeschool van Amsterdam:

"Ik heb in het tweede jaar stage gelopen bij een speltherapeute. Dat was het mooiste gedeelte van mijn hele studie. Ik heb zo veel van haar en van deze stage geleerd. Ik realiseerde me bijvoorbeeld voordien niet dat kinderen van een jaar of zeven, acht ook al zo kunnen balen van hun eigen lichaam, en heel onzeker en angstig kunnen zijn. Dat heeft me heel erg aangegrepen. Op dat moment wist ik het: dit soort kinderen wil ik gaan helpen."

Wat kun je ermee worden?

Met Pedagogiek kun je vele kanten op. De ene pedagoog komt terecht in de jeugdhulpverlening, de andere in het onderwijs, maar er zijn ook pedagogen die gaan werken bij tijdschriften als Ouders van Nu of kindertelevisieprogramma’s.

Voorbeelden van functies:

  • Beleidsmedewerker jeugdbeleid bij gemeentes
  • Adviseur/consultant voor onderwijsinstellingen
  • Coördinator groepsleiding binnen instellingen met mensen met een verstandelijke handicap
  • Docent sociaal-agogische vakken op het (v)mbo
  • Leerlingenbegeleider in het voortgezet onderwijs
  • Leidinggevende kinderopvang
  • Groepsopvoeder binnen instellingen voor kinderen en jeugdigen met gedrag- en/of sociaal emotionele problemen 
  • Groepsopvoeder binnen instellingen voor kinder- en jeugdpsychiatrie
  • Medewerker in de opvoedingsondersteuning of onderwijshulpverlening
  • Opvoedingsvoorlichter
  • Orthopedagogisch medewerker
  • Pedagogisch gezinsbegeleider 
  • Projectleider randgroepenwerk

Wat is je kans op een baan?

Ten opzichte van voorafgaande jaren is het arbeidsmarktperspectief voor hbo-afgestudeerden Pedagogiek afgenomen en matig te noemen. Dat blijkt uit onderzoek van het ROA, het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt. (Bron: De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2018.) Je zult dus je netwerk en stagecontacten goed moeten benutten om aan een baan te komen.

Wat is het carrièreperspectief?

Veel afgestudeerden vinden meteen een vaste baan, bijvoorbeeld via hun stageplek in het laatste jaar. Andere kiezen er voor om Pedagogische Wetenschappen of Sociologie aan de universiteit te volgen. Sommigen beginnen met een paar jaar werkervaring op zak aan een Masteropleiding Pedagogiek. Dit is een tweejarige deeltijdopleiding waarbij je je ontwikkelt tot allround pedagoog die processen kan initiëren, uitvoeren, bewaken en sturen. Zowel op het niveau van kinderen en hun ouders als op het niveau van scholen, hulpverleningsinstanties en overheden.

Liesbeth van der Ros:

“Ik zou graag de therapeutische kant opgaan. Mijn allergrootste wens is pedagogisch begeleider worden in een ziekenhuis. Ik weet dat dergelijke functies bestaan, maar ik zou niet weten hoe je daarin rolt.
Het is nu nog een ongelooflijke toekomstdroom. In ieder geval moet ik er zeker voor doorleren; dat ben ik dan ook van plan.”

Wat zijn de belangrijkste competenties?

  • Goed met mensen kunnen omgaan. Je hebt inzicht in menselijke verhoudingen, met name die tussen kinderen en opvoeders. Je kunt mensen opvangen in moeilijke situaties en je inleven in het gedrag van je doelgroep. Daarnaast bezit je een stevige persoonlijkheid.
  • Analytisch denken. De opleiding Pedagogiek besteedt veel aandacht aan de theorie in vergelijking met andere hbo-opleidingen. Voor bijvoorbeeld een vak als sociologie moet je abstract kunnen denken. Ook een methodische werkwijze is noodzakelijk voor deze studie. Dat betekent dat je in staat bent een probleem eerst te analyseren, vervolgens een oplossing te bedenken en op basis daarvan een advies op te stellen.
  • Brede maatschappelijke interesse. De rol van opvoeding in de hedendaagse samenleving wordt natuurlijk uitgebreid belicht. Om deze reden stimuleert men op de opleiding dat je je maatschappelijke kennis vergroot, bijvoorbeeld door kranten en/of andere media bij te houden.
  • Een onderzoekende grondhouding hebben. Je moet vraagtekens durven zetten bij vanzelfsprekendheden en kritisch blijven ten aanzien van de pedagogische praktijk.
  • Samenwerken. Je moet tijdens de praktijk- en stageopdrachten intensief samenwerken met je medestudenten, docenten en stagebegeleiders. Deze competentie is ook belangrijk voor je toekomstige baan; in het sociaal werk is goed kunnen functioneren in een team essentieel.

Hoe lang duurt het?

"Iedere maandagavond en donderdagavond van 18.00 uur tot 21.30 uur college van een docent. Daarnaast redelijk wat zelfstudie. Vier maal per studiejaar tentamens."
Lilian schetst de deeltijdopleiding Pedagogiek in het forum

De voltijd- en deeltijdvariant duren beiden vier jaar. Er bestaat echter ook een deeltijdvariant van twee jaar. Deze is toegankelijk voor studenten die een aanverwante hbo-opleiding hebben gedaan, bijvoorbeeld de Pabo, Sociaal Pedagogische Hulpverlening, Maatschappelijk Werk en Dienstverlening of de Lerarenopleiding Voortgezet Onderwijs.

Hoe zwaar is het?

Je krijgt veel theorie te verstouwen en je moet goed kunnen plannen vanwege de hoeveelheid vakken en stageopdrachten. Een flinke dosis discipline is dus noodzakelijk. Bovendien zijn sommige stages (waar bijvoorbeeld gewerkt wordt met kinderen met gedragsproblemen) zwaar, niet iedereen kan dergelijk werk dan ook aan. Dat betekent niet dat je een slechte pedagoog bent, maar eerder dat dit werkveld waarschijnlijk niet bij je past. Sommige studenten vinden het lastig opvoedingsadviezen te geven aan volwassenen, terwijl ze zelf een stuk jonger zijn. Anderen hebben weer moeite met het theoretische gedeelte van de opleiding.

Wat doe je tijdens de opleiding?

Het propedeusejaar bestaat voor de helft uit theorievakken over de sociale wetenschappen; onder andere sociologie, psychologie en pedagogiek. De andere helft is gereserveerd voor praktijkopdrachten. Je gaat bijvoorbeeld onderzoeken in welke mate jongeren actief betrokken worden bij de beleidsontwikkeling op een school, politieke partij of andere organisatie. Ook stage lopen is vanaf het eerste jaar verplicht.

Het tweede jaar vormt een verdieping van je pedagogische kennis en kwaliteiten. In het derde jaar kies je voor de algemene beroepenvariant of de lerarenvariant. Vervolgens kies je binnen de algemene beroepenvariant in het vierde jaar uit verschillende minors, bijvoorbeeld Opvoedingsondersteuning of Sociaal-Wetenschappelijk Onderzoek. De laatste minor is ontwikkeld voor studenten die na de opleiding willen doorstromen naar de universiteit voor een master Pedagogische Wetenschappen of Sociologie. Met de lerarenvariant word je opgeleid tot docent sociaal-agogische vakken op het mbo of vmbo. Je ontvangt dan het diploma Lerarenopleiding Pedagogiek.

In het vierde jaar schrijf je je afstudeeropdracht. Deze is gebaseerd op een onderzoek naar een pedagogisch vraagstuk. Bijvoorbeeld hoe de invoering van het competentiegericht onderwijs op het mbo wordt ervaren door leerlingen en leerkrachten of wat scholen kunnen doen om overgewicht bij kinderen te bestrijden.

Tijdens je studie heb je ook de mogelijkheid enkele maanden in het buitenland te studeren of stage te lopen.

Liesbeth van der Ros:

"Met mijn toekomstige beroep was ik vroeger helemaal niet zo bezig.
Ik heb dan ook puur voor deze opleiding gekozen vanwege de vakken: psychologie, filosofie, sociologie. Die spraken me allemaal ontzettend aan. En ik heb nooit spijt gehad van mijn keuze."

Welke toelatingseisen zijn er?

  • Havo, elk profiel geeft recht op toelating.
  • Vwo, elk profiel geeft recht op toelating.
  • Mbo niveau 4
  • Beschik je over geen van bovenstaande diploma’s en ben je 21 jaar of ouder, dan kun je een toelatingsonderzoek doen.

Sommige hogescholen stellen afwijkende of aanvullende toelatingseisen; laat je hierover informeren bij de hogeschool van jouw keuze.

Hoe kom je erachter of de opleiding bij je past?

Allereerst kun je jezelf de volgende vragen stellen:

  • Trekt het me aan om mensen te adviseren, ondersteunen en begeleiden, ook wanneer het om zware en belastende problematiek gaat?
  • Heb ik belangstelling voor allerlei vragen en problemen die met opvoeding, vorming en onderwijs te maken hebben?
  • Ben ik geïnteresseerd in maatschappelijke ontwikkelingen en de gevolgen daarvan voor opvoeding, vorming en onderwijs?
  • Wil ik graag een sociaal beroep uitoefenen, waarin ik direct of indirect met kinderen, jongeren of volwassenen te maken heb?
  • Heb ik behoefte aan reflectie op mijn eigen opvoedkundige kwaliteiten? Wil ik graag meer inzicht en ondersteuning krijgen in mijn  pedagogisch handelen in de praktijk?

Als je het merendeel van de vragen met ‘ja’ kunt beantwoorden, schuilt er wellicht een goede pedagoog in je. Je kunt je verder oriënteren door open dagen te bezoeken of een gesprek aan te vragen met een studieadviseur.

Met z’n hoevelen ben je?

Je moet bij de voltijdopleiding rekening houden met een vrij grote instroom in het eerste jaar: ongeveer honderd tot tweehonderd studenten bij de meeste opleidingen. Bij de deeltijdvariant ligt dat aantal een stuk lager: gemiddeld zo’n vijftig eerstejaars.

Wat is het profiel van de studenten?

Ongeveer negentig procent van de studenten is vrouw. Vaak wordt er van pedagogiekstudenten beweerd dat het zachtaardige types zijn. Dat cliché klopt wel een beetje. Toch zijn studenten Pedagogiek vooral realistisch. Ze hebben tijdens de opleiding heel praktijkgericht leren denken, waardoor ze hun pedagogische inzichten vlot naar de praktijk kunnen vertalen.

Welke hbo-opleidingen lijken er op?

Welke wo-opleidingen lijken erop?

Aanbevolen website

  • Op Youchooz, een informatie website over beroepen en opleidingen in zorg en welzijn, vind je meer informatie over de hbo-opleiding Pedagogiek.

Auteur: Vera van Dijk en Marieke van Oosterhout

Je bent hier: Home Opleiding Studies in Sociaal, Gedrag en Maatschappij Hbo-opleiding Pedagogiek