Empathie
Empathie is het vermogen om je in te leven in de gevoelens van andere mensen en mee te leven met hun emoties. Empathisch vermogen is een vorm emotionele verbinding met andere mensen en is een belangrijke factor van emotionele intelligentie.
Als je je kunt verplaatsen in de ander, dan begrijp je zijn of haar
emoties beter en kun je begrip tonen en effectiever communiceren. Zonder
medeleven praat je langs elkaar heen of ontstaan er conflicten.
Empathie begint met het waarnemen en begrijpen van verbale en
non-verbale boodschappen van iemand anders, ofwel iemand echte aandacht
geven, invoelen en luisteren op emotioneel niveau en zijn of haar gevoelens aanvoelen.
Empathie heeft veel te maken met inlevingsvermogen of sensitiviteit: het vermogen om je in te leven in de situatie van een ander en zijn belangen, wensen en behoeften te begrijpen. Daarmee kun je ook begrijpen hoe iemand zich in een bepaalde situatie zou kunnen voelen. Terwijl empathie dus meer gericht is op het delen van emoties, is inlevingsvermogen meer gericht op het begrijpen van hoe iemand zich zou kunnen voelen in een bepaalde situatie.
Inlevingsvermogen en empathie gaan vaak hand in hand en zijn belangrijke soft skills.
Empathisch vermogen als competentie
Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie empathisch vermogen staat op een enkele lijst met algemene competenties.
In sommige beroepen is empathisch vermogen een vereiste competentie die onderdeel is van de opleiding. Dit geldt bijvoorbeeld voor artsen en verpleegkundigen, therapeuten en hulpverleners, advocaten, docenten.
Gerelateerde competenties
- Inlevingsvermogen: het vermogen om je in te leven in de situatie van een ander en rekening te houden met zijn of haar belangen, wensen en behoeften.
- Afstand bewaren: je bekijkt de situatie en lost problemen op zonder te zeer emotioneel betrokken te raken.
- Mensenkennis: je hebt antwoord op vragen als: Waarom gedragen mensen zich zoals ze doen? Hoe is dat gedrag te beïnvloeden? Wat is de beste manier om mensen van iets te overtuigen?
- Zelfbeheersing: je bent in sterk emotionele situaties in staat om met je eigen emoties om te gaan.
In welke situaties is empathisch vermogen van belang?
- Je empathisch vermogen speelt een rol bij het voeren van een slechtnieuwsgesprek, bijvoorbeeld als manager of teamleider. In sommige beroepen, bijvoorbeeld als verpleegkundige, moet je vaker dan in andere beroepen een nare boodschap overbrengen. Het slechtnieuwsgesprek vergt bepaalde vaardigheden en strategieën waarmee je de schade kunt beperken.
- Met een goed empathisch vermogen kun je de teamrol van Groepswerker volgens het model van Belbin vervullen.
- Je moet op je hoede zijn bij het omgaan met een narcist op de werkvloer. Narcisten hebben een gebrek aan empathie en doen niet aan emotionele wederkerigheid. Ze walsen gewoon over je heen.
Hoe kun je empathisch vermogen aantonen bij een sollicitatie?
Je solliciteert op de functie van jongerenwerker. ‘Empathisch vermogen’ is één van de functie-eisen. Je weet precies wat ze ermee bedoelen. Immers, je moet je kunnen inleven in de situatie en culturen van jongeren.
Als vader van twee opgroeiende pubers weet je wel wat er omgaat bij de jeugd. Daarnaast ben je in je vrije tijd groepsleider van een scoutinggroep en ben je trainer van een voetbalelftal van jongens van 14 en 15 jaar.
Dit verwerk je in je sollicitatiebrief en je zorgt ervoor dat je tijdens je sollicitatiegesprek een aantal voorbeelden volgens de STARR-methode paraat hebt.
Andere voorbeelden
Makelaar: Een huis kopen is een ingrijpende gebeurtenis voor mijn klanten. Daarom probeer ik altijd zo goed mogelijk te luisteren en me in te leven in de wensen van mijn klanten. Het heeft vaak te maken met privéomstandigheden en de relatie, zoals sociale status of een kinderwens. Het geeft me veel voldoening als mensen het huis van hun dromen hebben gevonden.- Psychiatrisch verpleegkundige: Ik kan mezelf goed verplaatsen in een patiënt. Ik voel en zie het wanneer een patiënt boos gaat worden. Een blik of bepaalde beweging is voor mij vaak al genoeg om te zien of ik moet ingrijpen. Op die manier heb ik bijna nooit te maken met agressieve patiënten.
Voorbeelden van competentiegerichte vragen over empathie tijdens het sollicitatiegesprek:
- Heb je wel eens een gesprek gevoerd waarbij je cliënt emotioneel reageerde? Hoe heb je toen gehandeld?
- Wanneer heb je voor het laatst een medewerker feedback gegeven? Hoe heb je dat aangepakt? Hoe reageerde die persoon?
- Kun je een voorbeeld geven van een situatie waarin je de gevoelens of gedachten van een ander aanvoelde?
Aanbevolen websites
- Gestoken door gebrek aan empathie - Een medisch specialist krijgt weinig medeleven van zijn collega's wanneer zijn vrouw ernstig ziek is. Beatrijs Ritsema geeft advies op haar website "Moderne manieren".
- Over empathie (Engels) - Een analyse van de verschuivende waarde in de loop der tijd.
- Empathisch luisteren - Over professioneel inlevingsvermogen in de psychotherapie.
Aanbevolen boek
- Empathie, Roman Krznaric. Krznaric onderzoekt in zijn boek hoe de hoog-empathische mens in elkaar zit en hoe we zo iemand kunnen worden.
Auteur: René Pijlman