Tolerantie

Tolerantie is de bereidheid om anderen toe te laten zich te gedragen, te uiten en te leven zoals zij dat willen, zonder enige inmenging. Als je tolerant bent, dan ben je verdraagzaam en toon je de bereidheid om van anderen ook minder leuke dingen te verdragen. Je duldt de uiting van opvattingen waar je het niet mee eens bent.

Tolerant gedrag is waarneembaar, maar het is niet altijd duidelijk welke houding erachter schuilgaat. Iemand kan indifferent zijn jegens de ander, maar ook bang, geïnteresseerd of respectvol.

• Toleranter is: open minded (het voegt interesse toe).
• Het tolerantst is respect (het voegt positieve waardering toe).

Je kunt tolerantie zien als een ethische deugd, maar ook als een professionele competentie. Op de werkvloer wordt immers van je verwacht dat je op basis van gelijkwaardigheid met collega's en zakenrelaties kunt samenwerken, ongeacht hun leefwijze of gedachtegoed.

In het maatschappelijk debat gaat het vooral over verdraagzaamheid ten aanzien van mensen die anders zijn, anders denken of zich anders gedragen dan wijzelf (bijvoorbeeld een etnische of religieuze groep).

Je verdraagzaamheid wordt op de proef gesteld als je geconfronteerd wordt met praktijken, handelingen of overtuigingen die je hartgrondig afwijst. Iemand die zeer tolerant is heeft daar geen probleem mee.

Grenzen aan tolerantie

Grenzen aan tolerant gedrag worden bepaald door persoonlijke normen en waarden, maar ook door regels van een groep of organisatie. Dit is verbonden aan de competentie integriteit.

Bij tolerant gedrag gaat het telkens om een afweging en het vinden van een balans. Bijvoorbeeld: racistische of seksistische uitlatingen van een collega hoef je niet te dulden.

Tolerantie als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie tolerantie staat op menige lijst met algemene competenties. Het komt met name tot uitdrukking in de samenwerking met collega's.

Verdraagzaamheid ontwikkelen

Tolerantie is een niet-aangeboren eigenschap. Het ontwikkelt zich vanuit de opvoeding en normen en waarden uit de samenleving waarin iemand opgroeit.

Welke competenties en vaardigheden komen bij verdraagzaamheid kijken

• Integriteit: je oefent je functie adequaat en zorgvuldig uit, met inachtneming van je verantwoordelijkheden en de geldende regels.
• Diversiteit hanteren: omgaan met verschillen tussen jou en je collega´s is soms lastig, maar wel noodzakelijk om prettig te kunnen werken.
• Open minded: iemand met een open mind (open geest, ruimdenkend) is tolerant en verdraagzaam, interesseert zich voor het onbekende, staat open voor verschillende ideeën, ervaringen, zienswijzen, theorieën en leefstijlen.
• Respect: respect is een gevoel of uiting van aanzien, eerbied of waardering, waarmee je laat merken dat je iemand aanvaardt en erkent als een waardig en waardevol persoon.
• Sensitiviteit: de mate waarin je rekening houdt met de gevoelens en behoeften van anderen.
• Tact: het vermogen om irritaties te voorkomen, of conflicten op te lossen op basis van inzicht in sociale interacties.

Gerelateerde begrippen

• Diversiteit is een gegeven, iedereen is anders.
  
• Inclusiviteit is de mate waarin iedereen, met al zijn verschillen, mee mag doen (denken, praten, bepalen).
  
• Een bubbel is een groep of gemeenschap zonder interactie met andersdenkende mensen.
• Ruimdenkend wil zeggen: open staan voor andere zienswijzen, ideeën, denkbeelden, meningen, stromingen, handelingen.
• Pragmatische tolerantie: dingen toelaten om onrust, problemen of conflicten te voorkomen.
  

Tolerantie op groepsniveau

We hebben tolerantie hier vooral als competentie van een individu beschreven. Maar je kunt ook spreken van verdraagzaamheid in een grote groep mensen (bubbel, land, de leden van een vereniging, het publiek bij een voorstelling of debat) en in het publiek discours. Dan gaat het met name om het verdragen van andere etnische groepen of religieuze groepen.

In de Europese samenleving worden soms duidelijke grenzen getrokken van wat er getolereerd moet worden en wat niet. De Europese Conventie III (juli 2003), zegt in artikel I-2: De waarden van de Unie:

De waarden waarop de Unie berust, en die alle lidstaten met elkaar gemeen hebben, zijn eerbied voor de menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, de rechtsstaat en eerbiediging van de mensenrechten. De Unie wil een vreedzame samenleving zijn waar tolerantie, rechtvaardigheid en solidariteit heersen.

Aanbevolen websites

• Een etnisch diverse werkomgeving leidt niet altijd tot meer tolerantie - door Claartje Thijs van het College voor de Rechten van de Mens
  Voorkeur voor de eigen groep verhoogt de kans op discriminatie. Op de werkvloer ben je gedwongen om samen te werken, maar er dreigt ook concurrentie. Wat voor invloed heeft de diversiteit van de werkvloer op de voorkeur voor de eigen groep, en dus discriminatie?
• Ben jij verdraagzaam? - door Jan Stevens op De Steven
  
• Tolerantie als complexe deugd, actief en passief - door prof. Matthias E. Storme
  
• Is tolerantie, diversiteit of inclusiviteit onderdeel van de bedrijfscultuur? - door Arjan Stoffers op BoomManagement.
  
• Vier denkfouten die echte tolerantie in de weg staan - door Marjoka Van Doorn op SocialeVraagstukken.nl
  

Aanbevolen boeken

• On Toleration, Michael Walzer.
  De Amerikaanse politicoloog schetst hierin vijf tolerantiemodellen uit zijn onderzoek. Hij beschrijft hoe macht, klasse en gender in verschillende politieke systemen interacteren met religie, ras en etniciteit.

Bronnen

• Tolerantie en Respect: twee bijzondere competenties - door Wim van Osch op Lipo
  Tolerantie en respect draaien respectievelijk om toelaten en waarderen.