Professional worden

De term 'professional' kom je veel tegen in vacatureteksten en ook bij werving- en selectiebureaus die op zoek zijn naar en bemiddelen voor 'echte professionals'. Maar wat zijn dat eigenlijk? En als je het niet bent, hoe word je dan een professional? Wanneer moet je dat willen?

Wat is een professional?

Een professional kenmerkt zich vooral door het bezitten van vakmanschap. Hij of zij heeft veel kennis en specifieke vaardigheden op een bepaald vakgebied.

Bij het woord 'professional' denken we vaak als eerste aan beroepen als dat van medisch specialist, advocaat, fotograaf, musicus, enzovoort. Deze beroepen worden ook wel de 'vrije beroepen' genoemd. In dat woord 'vrij' zit eigenlijk een belangrijk kenmerk: een professional is behoorlijk vrij in de uitoefening van zijn of haar beroep. Een prof bepaalt zelf hoe het werk inhoudelijk het best kan worden ingevuld.

Het bijzondere aan professionals is dat anderen hem of haar ook zo zien. Let maar eens op hoe mensen over profs praten: "Ken je Piet?" "Ehm, ja, ik geloof het wel. Dat is toch die fotograaf?" (of advocaat, of kinderarts, of journalist, of vul maar in). Zo'n antwoord zou je nooit geven over iemand die administratief medewerker is, of teamleider van een afdeling, of marktonderzoeker. Wat overigens niet wegneemt dat je ook in deze beroepen heel professioneel kunt zijn.

Veel professionals werken als zelfstandige of in een maatschap met andere profs, maar dat hoeft niet per se het geval te zijn. Een leraar is in zekere zin ook een professional, maar die zal niet gauw als zelfstandige werken. Omgekeerd kun je veel zelfstandigen zien als professional, juist omdat zij zich moeten specialiseren in een bepaald vakgebied om zichzelf goed te kunnen verkopen.

Professionals kenmerken zich dus door de volgende karakteristieken:

  • Vakmanschap (hoogwaardige kennis of vaardigheden, veel ervaring). Een prof heeft veel specialistische kennis, hij is een echte specialist.
  • Autonomie. Ze hebben een bepaalde vrijheid in de uitoefening van hun vak. Dat uit zich in werktijden, beslissingsbevoegdheden en vakinhoudelijke invulling. Ze hebben weinig aansturing nodig, zijn onafhankelijk, gemotiveerd en initiatiefrijk.
  • Creativiteit in de uitvoering van het werk. Een professional neemt zelfstandig en op een creatieve manier beslissingen over de beste gang van zaken. Hij is het tegenovergestelde van een lopendebandwerker.
  • Een professional 'is' zijn vak en identificeert zich ermee. Iemand 'is' musicus, ook als hij van baan wisselt en ook als hij in de kroeg zit. Een identificeert zich allereerst met zijn beroepsgroep (en vaak minder met de organisatie waar hij werkt).
  • Professionals voelen zich verantwoordelijk voor de uitvoering van hun vak en hun eigen professionele uitstraling daarin. Ze stellen als dienstverlener altijd het belang van de klant voorop en onderhouden goed contact. Ze verlaten zich bij het nemen van beslissingen niet op een leidinggevende; ze zijn en voelen zich immers zelf verantwoordelijk voor hun beslissingen. Dit betekent ook dat er vaak een beroepscode verbonden is aan het vak dat de prof beoefent. Hij moet zich daaraan houden en kan ook ter verantwoording worden geroepen als hij dat niet doet, vaak door een klachten-, beroeps- of tuchtcommissie.

Al deze kenmerken maken overigens dat het heel lastig is om leiding te geven aan professionals. Dat is een vak apart (een vak dat zich overigens weer niet laat kwalificeren als een professionalsvak…).

Hoe word je een professional?

Het zal duidelijk zijn: je wordt niet zomaar een prof. Het is een kwestie van je ergens diepgaand en langdurig in bekwamen. Je moet er het juiste beroep voor kiezen, dat wil zeggen een beroep dat zich kenmerkt door een specifieke vaktechnische inhoud en bijbehorende creativiteit. Verder vereist het een bepaalde focus: je gaat echt voor het vak.

Een prof volgt regelmatig opleidingen en trainingen, om zijn diepgaande kennis voortdurend uit te breiden en bij te blijven op zijn vakgebied. Hij ziet een opleiding ook als een gelegenheid om andere deskundigen te ontmoeten. Hij is volop bereid om nieuwe inzichten van hen op te doen en blijft altijd leren.

Professional zijn hoort dus bij bepaalde beroepen, maar tegelijkertijd is in de meeste beroepen de nodige 'professionaliteit' aan de dag te leggen. Ook een administratief medewerker kan heel professioneel zijn bijvoorbeeld. Het is dit soort professionaliteit waar in vacatureteksten voortdurend naar gevraagd wordt.

Professionaliteit zit hem behalve in het hebben van veel vakkennis en bijbehorende vaardigheden in:

Kortom, iemand die professioneel handelt, doet waar hij goed in is. Jij bent op jouw terrein de man of vrouw die men hebben moet.

Valkuilen voor professionals

Professionals zijn niet altijd de makkelijkste mensen om mee te werken. Ook ondervinden ze op de arbeidsmarkt soms last van hun eigen professionaliteit. Dat komt door een aantal valkuilen waar profs nogal eens in stappen.

  • Professionals kunnen eigenwijs zijn, wat ontstaat door het idee dat ze alles beter weten dan een ander omdat zij nu eenmaal degenen zijn met de juiste vakkennis. In hun eigenwijsheid laten ze zich niet aansturen op terreinen waar ze misschien helemaal niet zo veel verstand van hebben. Op die manier raakt het grotere geheel (bijvoorbeeld het functioneren van een organisatie als geheel) soms ondergesneeuwd.
  • Sommige profs zijn zo specialistisch dat ze zich moeilijk verstaanbaar kunnen maken naar de rest van de wereld. Dat is lastig voor de omgeving, maar zorgt ook voor een beperkt carrièreperspectief. Soms is er nog maar één geschikte baan waar iemand dan noodgedwongen zijn hele leven moet blijven zitten. De oplossing is het creëren van een T-profiel, een profiel waarbij een specialist zich bekwaamt in meer generalistische vaardigheden. De T-shaped professionals zijn op de arbeidsmarkt over het algemeen zeer gewild.
  • Nogal wat prrofs zijn erg solistisch en slecht in samenwerken. Ze verkeren in de veronderstelling dat anderen toch niet begrijpen wat ze doen. Ze vinden samenwerking te stroperig en te algemeen en laten dat het liefst maar achterwege. Zo komen ze in hun werk op een eilandje terecht. Jammer, want daarmee komen de resultaten van hun vakbekwaamheid en kennis niet tot hun recht.
  • Sommige professionals hebben te weinig organisatiesensitiviteit. Ze stellen de inhoud van hun vak voorop en willen weinig te maken hebben met een markt- of klantvraag, financiële afwegingen of doelstellingen van een organisatie. Soms uit zich dat in een wij/zij-denken. Ze willen wel samenwerken en kennis delen met andere profs, maar niet met de organisatie zelf. Ze hebben een broertje dood aan doelstellingen rondom productiviteit.
  • Heel veel professionals communiceren ronduit slecht, zowel mondeling als schriftelijk. Ze willen zich niet 'verlagen' tot zoiets banaals als zorgvuldig schrijven of het werken aan een begrijpelijke voordracht. Ze hebben nu eenmaal 'belangrijker' zaken aan hun hoofd. Jammer, een gemiste kans. Wie zijn talent om helder te communiceren ontwikkelt, wordt veel serieuzer genomen!

De ware professional kenmerkt zich door juist niet in deze valkuilen te stappen. Geslaagde profs zijn de mensen die én professional zijn én juist wel uiterst sensitief zijn in organisatiebelangen, samenwerking en communicatie. Dat zijn de mensen met werkelijk veel invloed.

Wat is de betekenis van 'professional'?

Naast de hier beschreven betekenis, wordt er ook onder verstaan:

  • Iemand die als beroep een sport beoefent, een beroepsspeler. Daartegenover spreken we in de sport van een amateur.

Aanbevolen website

Auteur: Ysolde Bentvelsen
Je bent hier: Home → Carrière → Profiel → Professional worden