Hbo-opleiding Leraar/Tolk Nederlandse Gebarentaal

Een bezoek aan de dokter, het bijwonen van een kerkdienst of het volgen van een opleiding; alledaagse situaties die voor mensen met een auditieve beperking alleen mogelijk zijn met behulp van iemand die de gebarentaal beheerst. Tijdens de hbo-opleiding voor Leraar/Tolk Nederlandse Gebarentaal (NGT) leer je vertalen van gebarentaal naar gesproken taal en andersom. Je kunt deze opleiding alleen aan de Hogeschool Utrecht (HU) volgen.

Wat kun je ermee worden?

Afhankelijk van de keuze die je tijdens je studie maakt, kun je na het afronden van de opleiding aan de slag als leraar NGT of als tolk NGT. Als leraar NGT kun je gaan werken op instituten of instellingen voor doven en slechthorenden. Daar leer je niet alleen dove en zeer slechthorende kinderen en volwassenen zich in gebaren te uiten, maar ook hun horende familieleden en partners. Zo maak je mogelijk dat dove en horende gezinsleden met elkaar kunnen communiceren.

Als tolk NGT kun je ook terecht bij (hulpverlenings)instellingen voor doven en slechthorenden, maar de meeste afgestudeerde tolken beginnen voor zichzelf. Via hun netwerk of bemiddelingsbureaus komen ze aan opdrachten. Als tolk heb je een zeer breed werkveld; je kunt voor uiteenlopende situaties gevraagd worden om te tolken. Denk aan een tandartsbezoek, een toneelvoorstelling of een sollicitatiegesprek. Vaak gaat het om gesprekken tussen (één of meer) horenden en (één of meer) doven. Maar je kunt ook ingezet worden bij gesprekken tussen doven, bijvoorbeeld wanneer ze zich niet in dezelfde gebarentaal kunnen uitdrukken.

Maloush Köhler volgde de deeltijdopleiding Leraar/Tolk NGT. Ze studeerde af in de tolkrichting en werkt nu als zelfstandige tolk NGT: “De opleiding is zwaar. Drie avonden in de week les en dat vier jaar lang is vrij pittig, maar je wordt opgeleid voor een vreselijk leuk beroep.”

Wat is je kans op een baan?

Het arbeidsmarktperspectief voor zowel leraren als tolken is heel goed. Overigens is het de verwachting dat dit voor tolken in de toekomst wat minder wordt, omdat het aantal tolken zal toenemen. De opleiding is namelijk steeds meer in trek. De hoeveelheid werk die je hebt, zal in belangrijke mate afhangen van je eigen kracht in het netwerken.

Wat zijn de belangrijkste competenties?

  • Fijne motoriek en soepele mimiek. Niet alleen de manier waarop je je handen gebruikt is belangrijk, maar ook duidelijke articulatie, lichaamshouding en gezichtsuitdrukking.
  • Sensitiviteit. De dovenwereld is een wereld met een eigen taal en cultuur. Inlevingsvermogen en goede communicatieve vaardigheden zijn belangrijke eigenschappen om je die wereld eigen te maken.
  • Flexibiliteit. Je moet in staat zijn meerdere dingen tegelijk te doen, want terwijl je de ene zin vertaalt, moet je tegelijkertijd luisteren naar wat op dat moment gezegd wordt. Vooral voor een tolk is flexibiliteit een belangrijke eigenschap. Je tolkt in heel verschillende situaties en over veel verschillende onderwerpen. Een groot aanpassingsvermogen, mensenkennis en klantgerichtheid zijn daarbij onontbeerlijk.
  • Integriteit. Je gaat zorgvuldig om met persoonlijke of gevoelige informatie. Als tolk heb je zelfs zwijgplicht. Dat houdt in dat je je mond houdt over alles wat je tijdens een tolksituatie hoort of ziet.
  • Didactische vaardigheden. Kies je voor de lerarenopleiding, dan is het belangrijk dat je mensen dingen moet kunnen leren en weten hoe je ze motiveert om te leren. Je bent je bewust van de verschillende leerstijlen van mensen.

Maloush Köhler: “Als je nog helemaal geen ervaring hebt met doven of slechthorenden en je overweegt deze opleiding, dan raad ik je aan eerst een cursus NGT te volgen. Zo kom je erachter of de dovenwereld je ook echt aanspreekt en of de opleiding daadwerkelijk bij je past.”

Hoe lang duurt de opleiding?

Je kunt de opleiding zowel in voltijd als in deeltijd volgen. Beide varianten duren vier jaar. Heb je een verwante opleiding gevolgd of heb je al veel ervaring met Nederlandse gebarentaal, dan kun je bij de hogeschool voor sommige onderdelen vrijstellingen aanvragen.

Associate degree

Duurt een volledige hbo-opleiding je te lang en heb je een mbo 4-, havo of vwo-diploma? Dan kun je aan de HU ook de tweejarige Associate degree tot Schrijftolk volgen. Een Schrijftolk vormt de communicatieschakel tussen doven/slechthorenden en horenden. Hij typt het gesproken Nederlands - op spreeksnelheid - op een speciaal toetsenbord, een Veyboard. De dove/slechthorende leest het geschreven Nederlands mee op een laptop of op een beamerscherm. Tijdens de opleiding leer je Veyboard- en tolkvaardigheden, doe je kennis op over de dovencultuur, verwerf je Nederlandse Gebarentaal op beginnersniveau en Nederlands ondersteund met Gebaren (NmG). Ook krijg je vakken als doofblindheid, communicatie en psychologie en loop je stage. Ben je het studeren nog niet moe, dan kun je na het behalen van je Associate degree instromen in de hbo-opleiding en in twee jaar je bachelordiploma Tolk NGT behalen.

Wat doe je tijdens de opleiding?

In het eerste jaar van de opleiding - de propedeuse - zijn de vakken van de opleidingsvarianten leraar en tolk nagenoeg gelijk. Vakken die op het programma staan zijn bijvoorbeeld: dovencultuur, communicatie, inleiding tot de taalwetenschap, basisgrammatica, gehandicaptenbeleid, Taalverwerving Nederlandse Gebarentaal en taalvaardigheid Nederlands. In het tweede tot en met het vierde jaar - de hoofdfase - verdiep je je verder in de door jouw gekozen richting. Als je voor de richting leraar NGT kiest, krijg je scholing in onder andere vakdidactiek en onderwijskunde. Kies je voor de richting tolk NGT, dan ligt de nadruk op het vergroten van je tolk- en interactievaardigheden. In het derde en vierde jaar geeft de profileringsruimte (minor) je de mogelijkheid om je kennis te verdiepen en te verbreden. De praktijk neemt een belangrijke plaats in gedurende de hele opleiding. Niet alleen door praktijkopdrachten, maar ook door de verschillende (korte en langer) stages die je loopt. Je sluit je opleiding af met een afstudeeropdracht, waarna je de titel Bachelor of Education mag voeren.

Welke toelatingseisen zijn er?

Je wordt toegelaten met een van de volgende vooropleidingen:

  • Havo, elk profiel
  • Vwo, elk profiel
  • Mbo-4

Beschik je niet over de vereiste vooropleiding en ben je 21 jaar of ouder, dan bestaat de mogelijkheid om een toelatingstoets te maken. Rond je het toelatingsonderzoek positief af, dan kun je alsnog met de opleiding starten.

Hoe kom je erachter of de opleiding bij je past?

  • Heb je affiniteit met de dovenwereld?
  • Wil jij een schakel zijn tussen de horende en dovenwereld?
  • Ben je flexibel?
  • Ben je integer?
  • Durf je in de spotlights te staan, maar kun je je ook onzichtbaar maken?
  • Heb je een goede taalkennis?

Heb je de meeste vragen met 'ja' beantwoord? Dan is de Hbo-opleiding Leraar/Tolk Nederlandse Gebarentaal wellicht wat voor jou.

Welke hbo-opleidingen lijken erop?

Aanbevolen websites

Auteur: Marieke van Oosterhout
Je bent hier: Home → Opleiding → Onderwijskundige studies → Hbo-opleiding Leraar/Tolk Nederlandse Gebarentaal