Verkorte opleidingstrajecten

Je kunt het hbo in minder dan vier jaar doorlopen. Hiervoor kom je in aanmerking als je bijvoorbeeld al een verwant mbo-diploma op zak hebt of veel relevante werkervaring op hbo-niveau. Wil je op basis van eerder verworven competenties in aanmerking komen voor vrijstellingen, dan kan een Ervaringscertificaat je daarbij behulpzaam zijn.

De verkorting is in de meeste gevallen een half jaar of een jaar. Bij deeltijdstudies kan de tijdswinst nog groter zijn. De vrijstelling kan zijn voor een theoriegedeelte, maar ook een werk- of stageperiode.

De mogelijkheid tot een verkort studietraject hangt af van de hogeschool waaraan je wilt studeren. Kijk dus op de website van de betreffende hogeschool. Informeer al op het mbo naar verkorte studietrajecten. Daar beginnen deze soms al in het tweede jaar.

Verkorting van voltijdopleidingen

Verwante mbo-opleidingen

Bepaalde mbo-opleidingen sluiten precies aan op een bepaalde hbo-opleiding. De opleidingen zijn dan verwant. Een voorbeeld daarvan is de mbo-opleiding Sociaal Cultureel Werk en de hbo-opleiding Cultureel Maatschappelijke Vorming (CMV).

Als een mbo- en hbo-opleiding verwant zijn, zegt dit nog niet alles. Of je recht hebt op verkorting van studieduur, hangt af van de afspraken tussen de hogeschool en het ROC. Vaak zijn dit afspraken tussen ROC's en hogescholen uit een bepaalde regio. Meestal leiden verwante opleidingen tot een verkorting van een jaar. Lees dit nauwkeurig na op de website van de hogeschool! Daar staan vaak tabellen met verwante opleidingen. Je kunt op de website in een pull-down menuutje je mbo- en hbo-opleiding kiezen. Daar rolt dan een studiekorting uit voor de opleiding die je wilt gaan volgen.

Beperkt verwant

Als een mbo-opleiding een beetje lijkt op de hbo-opleiding, zijn ze beperkt verwant. Bijvoorbeeld de mbo-opleiding Medewerker Sociale Dienstverlening en de hbo-opleiding Human Resource Management. Van beperkt-verwante opleidingen is landelijk vastgesteld dat er enige overlap bestaat met een mbo-4-opleiding. Je kunt dan soms voor bepaalde onderdelen vrijstellingen krijgen. Dat kan betekenen dat je een half jaar verkorting krijgt. Net als met de verwante opleidingen hangt dit af van de (meestal regionale) afspraken tussen de ROC's en de hogescholen. Kijk daarom op de site van de hogeschool waar je naartoe wilt.

Een voorbeeld van regionale afspraken: mhbo-trajecten
Verschillende ROC's en hogescholen stemmen het leertraject van het mbo en hbo zo op elkaar af, dat een student in zes à zesenhalf jaar zowel een mbo- als een hbo-diploma kan halen (bijvoorbeeld mbo-Administrateur en hbo-Bedrijfseconomie). Dit heet een mhbo-traject. Neem de samenwerking tussen drie regionale ROC's en de Saxion Hogescholen. In het tweede jaar van een juridische of economische mbo-opleiding wordt bekeken of je in aanmerking komt voor het mhbo-traject. Goede studieresultaten en een goede motivatie spelen daarbij een rol. Ook moet je een toelatingsopdracht maken. Vervolgens krijg je een aangepast programma, waarbij je in het derde jaar van het mbo al je hbo-toetsen maakt.

Een voorbeeld van regionale afspraken over studiekorting

In de regio Noord-Holland en Flevoland hebben ROC's en hogescholen afspraken gemaakt over de doorstroom van mbo naar hbo. Dit zijn afspraken voor een bepaalde 'richting', bijvoorbeeld economie. Het maakt niet uit van welke ROC je af komt of bij welke hogeschool je deze opleiding volgt.

Niet-verwante mbo-opleidingen

Er zijn uiteraard veel mbo-opleidingen die helemaal niet lijken op bepaalde hbo-opleidingen. De mbo-opleiding sociaal pedagogisch werk heeft natuurlijk weinig te maken met Chemische Technologie. Het spreekt voor zich dat je dan geen studieverkorting krijgt. Toch mag je de overstap dan zonder extra toelatingseisen maken. Soms worden er eisen gesteld aan je vakkenpakket en moet je bijvoorbeeld voldoende wiskunde of scheikunde in je opleiding hebben gedaan. Soms raadt de hogeschool je "dringend" aan om enkele syllabi eens goed door te lezen voordat je aan de studie begint, zodat je eventuele lacunes in je kennis kunt wegwerken. Informeer zelf ook bij de instroomcoördinator naar manieren om je voor te bereiden.

Doorstroom vanuit het voortgezet onderwijs

Havisten hebben geen recht op verkorte studietijd. Zij moeten voldoen aan bepaalde profieleisen, afhankelijk van de opleiding.

Ook voor vwo'ers geldt dat zij een bepaald profiel moeten hebben, afhankelijk van de hbo-opleiding die zij willen volgen. Als ze niet aan de eisen voldoen, moeten ze een instaptoets doen. Voldoen zij wel aan de eisen, dan hebben ze vaak recht op een studieverkorting van een half jaar of een jaar.

Geen afspraken: dan individuele intake

Het kan voorkomen dat je mbo-opleiding lijkt op een hbo-opleiding maar dat er geen afspraken over studieverkorting zijn tussen de opleidingsinstellingen waartussen jij wilt overstappen. Je kunt dan een afspraak maken met de instroomcoördinator voor een individuele intake (contactgegevens vind je op de website van de hogeschool). Je neemt dan studiegidsen en cijferlijsten van je vorige opleiding mee. De instroomcoördinator kan dan aangeven hoeveel korting en voor welke vakken je krijgt. Het kan ook voorkomen dat je een vrijstelling voor bepaalde vakken krijgt, zonder dat dit je studietijd verkort. Meestal hoort er geen uitgebreid assessment bij de vrijstelling voor een paar vakken. Wil je echter een korting van een heel jaar krijgen, dan gaat hier vaak wél een assessment aan vooraf.

Verkorting van deeltijd-opleidingen

Deeltijdstudies zijn maatwerk en de verkorting van de studieduur kan groot zijn. Sommige studenten kunnen al in ruim een jaar afstuderen! Ben je op zoek naar een echt maatwerktraject? Dan is het geen slecht idee om op zoek te gaan naar een hogeschool met veel studenten aan de opleiding van jouw keuze. De kans is dan namelijk groot dat deze hogeschool een flexibel traject kan aanbieden.

Als je vrijstelling wilt voor onderdelen van je deeltijdstudie, moet je de instroomcoördinator of toetsingscommissie overtuigen dat je beschikt over eerder verworven competenties.

Heb ik eerder verworven competenties?

De erkenning van eerder verworven competenties (EVC) speelt vooral een rol bij de toelating van deeltijdopleidingen. De studenten die hiervoor in aanmerking komen, hebben namelijk vaak al werkervaring. Op basis daarvan kunnen ze een verkort traject volgen.

Hoe bepaal je of je kans hebt op de erkenning van eerder verworven competenties?

Lucie te Lintelo, adviseur onderwijs en EVC aan de Hogeschool van Amsterdam: "Tijdens het startgesprek kun je al inschatten of je kansrijk bent of niet. Hier wordt besproken wat je werkervaring is en in hoeverre deze relevant is voor de opleiding die je wilt volgen. Dit startgesprek is nog geheel vrijblijvend: het is gratis en verplicht tot niets. Als je de EVC-procedure ingaat, ontvang je richtlijnen voor het maken van een portfolio. De criteria waarop je beoordeeld wordt, zijn dan duidelijk. De ervaring leert dat de meeste deelnemers op basis van deze richtlijnen goed kunnen inschatten of ze kansrijk zijn of niet. Sommigen besluiten om dan alsnog de EVC-procedure te staken. Dat kan makkelijk omdat er dan nog geen kosten zijn gemaakt. Dat verandert pas als de portfolio is ingeleverd.”

Grote verschillen bij de erkenning van EVC: Lucie te Lintelo: "Zowel de inhoud, de procedure als de kwaliteit van de toetsing van EVC verschilt sterk per hogeschool. Lang niet alle hogescholen hebben duidelijke richtlijnen voor een portfolio of maken op voorhand de beoordelingscriteria aan de deelnemer bekend. Ook zijn niet alle hogescholen in staat om een maatwerktraject op te zetten dat volgt op de toetsing."

Een voorbeeld: de instroom van hbo-deeltijd Human Resource Management (HRM)

Debby Korsten, studieloopbaanbegeleider bij HRM van Hogeschool Avans: "Willen studenten in een hoger jaar instromen, dan worden ze getest op een aantal zaken. Ze moeten een uitgebreid portfolio met daarin een cv en motivatiebrief aanleveren. Als de instroomcoördinator dan nog vragen heeft, wordt een zogenaamd criteriumgericht interview gehouden. Hierin proberen we erachter te komen of de studenten beschikken over elders verworven competenties om een of twee jaar hoger in te stromen. Dit betekent dat ze het managementgedeelte willen overslaan. We vragen naar concrete managementproblemen op het werk en hoe ze die hebben opgelost. Wat waren hun bevoegdheden, hoe was de situatie, hoe hebben zij dit aangepakt, en hoe zag het resultaat eruit? Kortom, we volgen de STAR-methode."

Verkorting van duale opleidingen

Een duale opleiding is een combinatie van leren en werken. Bij sommige duale opleidingen zijn er periodes waarin je afwisselend alleen maar werkt of alleen maar op school zit. Bij andere opleidingen ben je bijvoorbeeld per week een dag op school en vier dagen op je werkplek.

Veel hbo-instellingen en ROC's hebben trajecten duaal-doorstromen, waarbij je een korting krijgt op je duale traject. De studieverkorting kan zitten in het werkgedeelte, in het leergedeelte of in allebei. Als je een verwante mbo-opleiding niveau 4 hebt afgerond, krijg je van de hogeschool soms een verkorting van een half jaar tot een jaar.

Soms wordt er "binnen de poort" pas bepaald of je een verkort traject mag volgen. Na (bijvoorbeeld) een half jaar wordt dit bekeken door middel van een assessment. Je overhandigt een portfolio en beargumenteert waarom jij al over de beroepscompetenties beschikt.

Zij-instromers

Als je al een hbo- of wo-opleiding hebt afgerond en je wilt een hbo-opleiding doen, dan ben je een zij-instromer. De term wordt meestal gebruikt voor mensen die leraar basisonderwijs of leraar in het voortgezet onderwijs willen worden. Zij kunnen dan bij sommige pabo's aan een verkorte, soms tweejarige deeltijdopleiding beginnen.

Associate degree

Enkele hogescholen hebben toestemming van het ministerie om een tweejarige hbo-opleiding aan te bieden. Dit is een deelprogramma van een hbo-opleiding. Dit tussenniveau tussen mbo en hbo dient ook om het hbo voor mbo'ers laagdrempeliger te maken. Aan het eind van het traject heb je geen bachelor-degree, maar een associate degree. Eventueel kun je daarna nog doorsturen en de hele hbo-opleiding afmaken.

Auteur: Erik Weijers

Je bent hier: Home Opleiding Studeren in het hbo Van mbo naar hbo Verkorte opleidingstrajecten