Informatie verzamelen

Informatie verzamelen is een kunst op zich. Het is erg belangrijk dat je een plan maakt voor het verzamelen van informatie, zodat je een goed besluit kunt nemen.

Als het goed is heb je al een probleemanalyse uitgevoerd. Voordat je informatie gaat verzamelen moet je jouw probleemdefinitie omzetten naar een vraag. Bijvoorbeeld: "de dennenboom in de tuin wordt met de dag bruiner" wordt "welke ziektes kunnen dennenbomen hebben?" of "hoe kun je een dennenboom het beste verzorgen?" Vervolgens ga je aan de slag. Als je de onderstaande tips en regels voor het zoeken van informatie goed leest, dan moet je in staat zijn om goede informatie te verkrijgen, zodat je een goed besluit kunt nemen.

Het is belangrijk dat je …

  • Bedenkt wat voor informatie je nodig hebt. Je houdt de probleemdefinitie of vraagstelling hierbij goed voor ogen. Bij een onderzoek naar de visstand in het IJsselmeer heb je niet zoveel aan een enorm fotoboek over vissen die in het IJsselmeer leven, maar wel aan kort artikel van een wetenschapper die onderzoek doet naar de milieuproblemen in en rondom het IJsselmeer. Op die manier voorkom je dat je niet gaat uitweiden en allerlei zijwegen gaat bewandelen, waardoor je teveel en/of nutteloze informatie verzamelt.

Verzin trefwoorden
Als je hebt vastgesteld welke informatie je wilt gaan zoeken, kun je op basis van wat je weet en de informatie die je al hebt, trefwoorden gaan formuleren. Dit zijn woorden die je kunt gebruiken om op zoek te gaan in literatuur, bibliotheken, via zoekmachines op internet, enzovoort. Dat kunnen dus zowel begrippen zijn als namen van auteurs.

  • Gaat nadenken over manieren hoe je aan die informatie kunt komen. Er zijn allerlei manieren:      
    • boeken, kranten, tijdschriften raadplegen
    • musea en archieven bezoeken
    • interviews of enquêtes houden
    • zoeken op cd-roms en internet
    • radio- en televisieprogramma’s en video’s bekijken
    • praten met mensen die met het probleem te maken hebben. Voor veel problemen heb je namelijk geen zakelijke of wetenschappelijk verantwoorde info nodig, maar moet je juist weten wat en wanneer iets precies is gebeurd is, en wie welke mening heeft. Informatie verzamelen is dan gewoon uitzoeken hoe het probleem ontstaan is en welke oplossingen mogelijk zijn door betrokkenen te interviewen.

Pas op
Formuleer de trefwoorden bij je probleemdefinitie niet al te ruim. Anders loop je het gevaar veel te veel informatie te krijgen, die je vervolgens allemaal moet selecteren. Dit kost veel tijd. Het is gemakkelijker om je trefwoorden in eerste instantie zo gedetailleerd mogelijk te formuleren. Pas als die trefwoorden onvoldoende opleveren, moet je de trefwoorden breder gaan formuleren.

  • Bepaal wanneer je alle informatie moet hebben. Als je volgende week dinsdag een presentatie hebt, duik je niet pas op maandag de bibliotheek in. Houd er ook rekening mee dat het op een gegeven moment geen nut meer heeft om door te blijven zoeken. Dan kun je beter aan de slag gaan met de informatie die je tot dan toe gevonden hebt. Wanneer dat moment aangebroken is, is moeilijk te bepalen. Heb je drie goede bronnen die allemaal vanuit één perspectief een antwoord op je vraag geven, dan is dat waarschijnlijk wel genoeg. Je moet in elk geval enkele bronnen met elkaar kunnen vergelijken. Heb je de bibliotheek al drie keer van boven tot onder gezien en vind je geen nuttig boek meer voor je stuk, ga dan aan de slag met de boeken die je wel gevonden hebt. Of denk nog eens na over een andere zoeklocatie.
  • Bepaal waar je de informatie gaat verzamelen. Bij een grote bibliotheek in een stad zul je waarschijnlijk meer informatie vinden dan een kleine bibliotheek op het platteland.
  • Bepaal wie voor welke informatie verantwoordelijk is. Met zijn vieren op zoek gaan op internet levert veel op, maar misschien levert met zijn tweeën zoeken net zoveel op. Misschien kunnen de andere twee personen naar bibliotheken en musea gaan.
  • Bepaal welke informatie nuttig is en welke niet. Je gaat selecteren. Als je een stuk schrijft over de rol van Nederland in de Eerste Wereldoorlog, is een boek over de grote gevechten tussen Duitse en Engelse legers waarschijnlijk minder belangrijk dan een boek over de grote stromen vluchtelingen die in de loop van de oorlog naar Nederland kwamen. Een website zonder bronvermelding is niet echt nuttig in vergelijking met een tijdschriftartikel van een professor uit 2011.

Tip
Orden de vindplaatsen per trefwoord, zodat je snel in de gaten hebt welke trefwoorden waar iets opleveren. Je weet dan precies welke vindplaats voor jou het meeste heeft opgeleverd, en waar je eventueel nog verder kunt zoeken.

Selecteren

We leven tegenwoordig in het informatietijdperk. Overal is informatie te vinden: in boeken, kranten, tijdschriften, internet, televisie, enzovoort. Het is dan ook waarschijnlijk dat je meer informatiebronnen vindt dan je in korte tijd kunt lezen en verwerken. De volgende stap is dan ook dat je de gevonden informatie beoordeelt op bruikbaarheid. Dat gaat het makkelijkst op de volgende manier:

  1. Kijk naar de titel: gaat een boek of een webpagina exact over jouw onderwerp, dan is het vanzelfsprekend dat je het gebruikt.
  2. Kijk naar de inhoudsopgave of de index van een boek, tijdschrift of internetpagina en zoek of daar een of meerdere goede trefwoorden in voorkomen.
  3. Artikelen in kranten, tijdschriften of op websites moet je scannen (snel koppen en eerste zinnen doorlezen) om te zien of er iets bruikbaars in staat.
  4. Let op de datum. Een recent uitgebracht boek is actueler en hierdoor meestal waardevoller dan een boek uit 1983.
  5. Let bij alle informatie op de betrouwbaarheid. Een aantal tips:
  • Kijk naar het doel van de tekst. Iemand die een tekst schrijft om jou te overtuigen heeft er belang bij dat je hem gelooft. Daarom zal hij de informatie misschien wat minder eerlijk brengen en wat overdrijven om de zaak duidelijk te maken.
  • Wie is de maker/schrijver van de informatiebron? Een politieke of godsdienstige achtergrond kan de boodschap behoorlijk kleuren.
  • Verzamel altijd meer dan één bron; als meer bronnen hetzelfde zeggen, is de informatie waarschijnlijk betrouwbaar. De ene bron is betrouwbaarder dan de andere. Voorbeeld: als je iets wilt weten over de invloed van de visserij op het milieu, dan is informatie van een milieuactiegroep partijdig. Net zoals de informatie die een belangenvereniging voor vissers ons kan verstrekken. Een onderzoek van een universiteit is veel objectiever. 
  • Is de bron volledig? Een bron die een onderwerp slechts van één kant belicht, is in principe minder betrouwbaar.
  • Kun je de informatie controleren? Als je niet weet van wie of waar de informatie afkomstig is, dan is die informatie minder betrouwbaar. Worden er voldoende feiten belicht?
  • Leefde de maker/schrijver in dezelfde tijd, of was hij erbij toen het gebeurde? Iemand die later leefde, heeft de informatie indirect gekregen. Een ooggetuige weet het uit de eerste hand, maar neemt soms te weinig afstand.
  • Let op de manier van argumenteren. Volgens reclamespotjes hebben koffiedrinkers het altijd gezellig thuis. Dit argument is bedoeld om koffie in verband te brengen met gezelligheid, maar in werkelijkheid is het drinken van koffie op zichzelf niet een vanzelfsprekende oorzaak voor een leuke avond.

Als je goede informatie hebt gevonden, kun je daar meestal een aantal antwoorden op je vraag in vinden. Bijvoorbeeld drie mogelijke oorzaken voor het bruin worden van de dennenboom en drie behandelmethoden. Je zult moeten kiezen welke oorzaak en oplossing bij de boom in jouw tuin horen. Je gaat een oordeel vormen.

Aanbevolen website

Auteur: Niels Arts

Je bent hier: Home → Functioneren → Professionele vaardigheden → Besluiten nemen → Informatie verzamelen