Hbo-opleiding Toegepaste Psychologie

Bij de hbo-opleiding Toegepaste Psychologie leer je door observatietrainingen, workshops, en stage hoe je mensen en organisaties praktisch moet begeleiden, coachen, trainen en adviseren. Daarnaast doe je uiteraard veel theoretische kennis op over psychologische ziektebeelden en gedragsafwijkingen, bijvoorbeeld via modules als Klinische Psychologie en Psychopathologie. Overigens heet deze opleiding bij sommige instellingen gewoon Psychologie.

SpeurderEchter, je wordt bij de hbo-opleiding (Toegepaste) Psychologie niet opgeleid tot wetenschappelijk onderzoeker, wat wel het geval is bij de universitaire studie Psychologie. De nadruk ligt in het Hoger Beroepsonderwijs daarentegen juist op het leren van praktische beroepsvaardigheden, die je later meteen kunt toepassen in je werk. Dus in plaats van bijvoorbeeld het bedenken van behandelplannen, leer je hoe je die behandelplannen moet uitvoeren, hoe je een diagnose van een patiënt moet opmaken en hoe je een psychologische test of assessment afneemt. Ook houd je je bezig met de toepassing van algemene psychologische kennis en mensenkennis. Je weet bijvoorbeeld hoe je met voorlichtingscampagnes effectief mensen kunt beïnvloeden.

Marlies van de Stolpe (20), derdejaars studente hbo Toegepaste Psychologie: "Ik heb om verschillende redenen gekozen voor deze studie. Ik wilde eerst naar de universiteit en om me daarop te oriënteren, schreef ik me in voor de propedeuse Toegepaste Psychologie. Tijdens dat jaar kreeg ik ook veel hoorcolleges. Ik ontdekte al snel dat die me helemaal niet lagen, en dat daarom dus de universiteit ook niet bij mij paste.

Toen ben ik op zoek gegaan naar een opleiding in het sociaal of maatschappelijk werk. Maar ik vond dat in deze opleidingen te weinig theorievakken psychologie zaten. En dat was voor mij nu juist het interessantste onderdeel. Ik ben daarom in het tweede jaar van hbo Psychologie ingestroomd. Deze opleiding heeft voor mij de ideale combinatie: een flinke dosis theorie en daarnaast meteen praktijkgericht kunnen werken."

Gedrag van mensen beïnvloeden

De essentie van toegepaste psychologie is het beïnvloeden van gedrag van mensen. Dat kan plaatsvinden in een behandelrelatie:

  • Hoe begeleid je iemand die ernstige concentratieproblemen heeft op zijn werk?
  • Wat voor ondersteuning bied je een tiener die slachtoffer is van pestgedrag op school?
  • Hoe help je mensen die drugs gebruiken van hun verslaving af?
Maar er zijn ook toepassingen in organisaties:
  • Hoe moet je een organisatie adviseren die een grote reorganisatie op touw wil zetten?
  • Hoe maakt je een voorlichtingscampagne om gezond gedrag te bevorderen tot een succes?
  • Hoe kun je kennis van de menselijke geest aanwenden om medewerkers productiever te laten werken?

Wat kun je ermee worden?

De hbo-opleiding Toegepaste Psychologie is een brede opleiding, zodat je als toegepast psycholoog inzetbaar bent in uiteenlopende beroepen en functies. Bijvoorbeeld:

Wat is het carrièreperspectief?

Hoewel je op papier met deze studie vele kanten uit kunt, blijkt uit de verhalen in het forum dat het lastig is om een passende baan te vinden op niveau. Werkgevers zijn onbekend met de studie en je legt het vaak af tegen afgestudeerden van - bekendere - hbo-opleidingen als SPH en MWD en de wo-opleiding Psychologie.

Marlies van de Stolpe: "Ik had me voorgenomen na mijn studie te gaan werken in de begeleiding van mensen. Maar nu zit ik er toch aan te denken eerst een masteropleiding Medische Psychologie te doen aan de universiteit. Ik vind dat zo’n ontzettend boeiend vak. En daarmee kun je bijvoorbeeld later in een revalidatiecentrum gaan werken."

Wat zijn de belangrijkste competenties?

  • Diverse tijgersBegeleiden van mensen. Je leert tijdens je studie hoe je bijvoorbeeld een intakegesprek afneemt, hoe je bemiddelt tussen verschillende partijen, of op welke manier je een persoon observeert. Daarbij werk je aan competenties als onderhandelen, stressmanagement, gericht vragen stellen, tact en inlevingsvermogen. Je krijgt bovendien tijdens je werk te maken met allerlei soorten mensen uit verschillende sociale lagen en culturen, daarom is het leren omgaan met diversiteit ook onderdeel van je studie.
  • Integriteit. Je bent in je toekomstige baan vaak de vertrouwenspersoon. Het is dus essentieel dat je weet welke informatie niet op straat gegooid mag worden en hoe je voorzichtig en accuraat moet zijn in je oordeelsvorming. Een integere houding ontwikkelen is daarom erg belangrijk voor toekomstige psychologen.
  • Verantwoordelijkheidsgevoel. Je bent je ervan bewust dat je door je adviserende en ondersteunende rol invloed hebt op het leven van je cliënten of je bedrijf. Je voelt je dan ook verantwoordelijk voor je eigen handelen en beschikt over een goede zelfreflectie, door je bewust te worden van je eigen gedrag en je sterke en zwakke kanten scherp onder de loep te nemen.
  • Samenwerken. Als hbo-psycholoog werk je binnen een organisatie, en maak je daarnaast deel uit van een team. Hierin zul je veel moeten samenwerken met anderen. Je moet daarom uiterst communicatief zijn en goed kunnen luisteren, bijvoorbeeld tijdens persoonlijke gesprekken, maar ook tijdens vergaderingen en andere vormen van overleg.
  • Analytisch vermogen. Je hebt deze competentie nodig om psychische problematiek en persoonlijkheidsstructuren te kunnen analyseren. Maar ook om mee te denken over beleidsvraagstukken en een goed zicht te ontwikkelen op een organisatie of bedrijf. Je bent immers als psycholoog pas gewaardeerd in het bedrijfsleven als je kunt tonen dat je over visie beschikt. 

Hoe lang duurt de opleiding?

De opleiding is bij de meeste instelling alleen voltijds te  volgen. Een enkele instelling heeft ook een deeltijd-variant. De opleiding duurt vier jaar.

Hoe zwaar is het?

In het algemeen wordt het theoretische gedeelte van de opleiding als zwaar ervaren. Je krijgt pittige vakken als klinische psychologie, ontwikkelingspsychologie, persoonlijkheidsleer en psychopathologie. Voor deze modules moet je (abstracte) teksten op universitair niveau en ook Engelstalige literatuur doorspitten. Voor de meeste studenten betekent dat de eerste paar jaar flink doorbijten.

Marlies van de Stolpe: "De opleiding is best pittig, omdat je twee of drie dagen per week stage loopt naast de twee lesdagen, en daarnaast gewoon je lessen moet voorbereiden en leren. Dan moet je ook nog bijhouden wat je leert tijdens je stage en dit opschrijven in een reflectieverslag. Daar gaat heel veel tijd inzitten. Maar het is allemaal wel heel interessant. Als je motivatie hebt, dan gaat het je dan ook zeker lukken."

Wat doe je tijdens de opleiding?

Tijger aan de studieIn het propedeusejaar staan theoretische vakken als Inleiding in de Psychologie, Organisatiekunde, Klinische Psychologie en Persoonlijkheidsleer centraal. Met behulp van modules als Gesprekstraining leer je op een professioneel niveau gesprekken voeren met cliënten. Je begint ook in het eerste jaar meteen met het bijhouden van een portfolio, een soort registratiemap in een Online Leeromgeving waarin je tijdens de opleiding 'bewijsmateriaal' van je eigen ontwikkeling (je maakt onder meer een Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP), de verschillende studieonderdelen, praktijkopdrachten en je stage-ervaring verzamelt.

In het tweede jaar van de psychologieopleiding start je met de hoofdfase van de opleiding. Je doet nu via verschillende modules uitgebreide kennis op van onderwerpen als psychodiagnostiek, arbeid- en organisatiepsychologie, communicatie, psychosociale hulpverlening, coaching, training en advisering. Ook verwerf je kennis en beroepsvaardigheden op terreinen als statistiek, beoordelingstechnieken en methoden van onderzoek. Er wordt ook vanaf dat jaar van je verwacht dat je passend werk in de vorm van een stageplek vindt, dat het praktijkgedeelte van de studie aanvult. Verder wordt veel tijd gereserveerd voor de uitvoering van praktijkopdrachten, casussen uit de eigen werksituatie, rollenspel en presentaties.

Aan het einde van het tweede/derde jaar kies je (afhankelijk van de instelling waar je studeert) voor een specialisatie, bijvoorbeeld:

  • Coaching en bemiddeling
  • Communicatie en advies
  • Jeugdhulpverlening
  • Arbeid en organisatie
  • Volwassenenhulpverlening

De namen en precieze invulling van specialisaties verschillen per instelling.

In het derde en vierde jaar voer je binnen je specialisatierichting je afstudeerproject uit. Je doet bijvoorbeeld onderzoek naar een bepaalde gedragsafwijking bij een instelling voor gezondheidszorg of bekijkt voor de afdeling Personeelszaken van een bedrijf hoe een van hun teams in de praktijk beter kan functioneren. Op basis van dit onderzoek stel je een advies op voor de betreffende organisatie. De opleiding wordt vervolgens afgerond met een eindgesprek over de inhoud van het portfolio, je stage/werkervaring verslag en je afstudeerproject.

Marlies van der Stolpe: "Je bepaalt door je stage en scriptie welk accent je op je specialisatie legt. Ik loop nu stage bij een re-integratiebureau en vorig jaar heb ik stage gelopen bij de begeleiding van dak- en thuisloze jongeren. Mijn scriptie zal gaan over rouwverwerking na het verliezen van een baan. Ik ga onderzoek doen naar wat mensen aan rouwverwerking nodig hebben nadat ze hun baan hebben verloren, en wat het bedrijf waar ik nu stage loop te bieden heeft op dat terrein. Blijkt er een kloof te zijn, dan wil ik een toepasbaar instrument ontwikkelen om die kloof te dichten."

Tijdens de opleiding krijg je persoonlijke begeleiding van een mentor of studieadviseur.

Onderwerpen in de studie Toegepaste Psychologie

  • Sociale psychologie: gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen in relatie tot elkaar. Bijvoorbeeld hoe mensen een eerste indruk van elkaar vormen en onder welke omstandigheden zij bereid zijn om een ander hulp aan te bieden.
  • Positieve psychologie: mensen positief beïnvloeden gericht op een productief, zinvol en plezierig leven (in plaats van de  medische invalshoek van problemen en psychische stoornissen). Het gaat om persoonlijke ontwikkeling, het optimaal functioneren van mensen en het benutten van hun sterke kanten.

Welke toelatingseisen zijn er?

Je wordt tot de hbo-opleiding Toegepaste Psychologie toegelaten als je in het bezit bent van een havo-, vwo- of mbo-4-diploma.

Havo diploma

  • Cultuur & Maatschappij met wiskunde A of B
  • Economie & Maatschappij
  • Natuur & Gezondheid
  • Natuur & Techniek

Vwo diploma

  • Cultuur & Maatschappij
  • Economie & Maatschappij
  • Natuur & Gezondheid
  • Natuur & Techniek

Heb je geen van bovenstaande diploma’s en ben je 21 jaar of ouder, dan kun je een toelatingsonderzoek doen.

Voor de opleiding geldt een numerus fixus. Er wordt dus maar een beperkt aantal studenten toegelaten. Schrijf je dus op tijd in.

Hoe weet je of de opleiding bij je past?

Als je de meeste van deze vragen met 'ja' kunt beantwoorden dan is de hbo bacheloropleiding Toegepaste Psychologie echt iets voor jou:

  • Heb ik interesse in de (wetenschappelijke) achtergronden van menselijk gedrag en wil ik graag inzicht krijgen in de verschillende vormen daarvan?
  • Carrièretijger kijkt in de spiegel en ziet een zelfreflectieVind ik het leuk om mensen verder te helpen met hun ontwikkeling?
  • Kan ik me goed mondeling en schriftelijk uitdrukken en weet ik hoe ik mezelf moet presenteren?
  • Sta ik stevig in mijn schoenen en kan ik goed omgaan met steeds wisselende situaties/personen/problemen?
  • Durf ik kritisch naar mezelf te kijken en grondig te reflecteren op mijn eigen gedrag?
  • Ben ik in staat om goed te luisteren naar wat mensen mij vertellen en kan ik die informatie op de juiste manier verwerken/toepassen?
  • Ben ik bereid te leren van anderen en van mijn eigen gedrag?

Wat is het profiel van de studenten?

Het zijn over het algemeen sociale types die zeer geïnteresseerd zijn in hun medemens en die daarnaast ervan houden inzicht te verwerven in hun eigen gedrag. Ze vinden het menselijke contact in hun baan en hun persoonlijke leven belangrijk en gaan oppervlakkige relaties liever uit de weg. Ze willen de opleiding graag in de praktijk brengen in hun eigen leven.

Welke bacheloropleidingen lijken erop?

Waar kun je de hbo bachelor Toegepaste Psychologie volgen?

Deze opleiding wordt aangeboden door de volgende hogescholen:

  • Bekostigd onderwijs:
    • HvA, Amsterdam
    • Hogeschool Leiden
    • Saxion Hogeschool, Deventer
    • Hanze Hogeschool, Groningen
    • HAN, Nijmegen
    • Fontys, Eindhoven en Tilburg
  • Particulier:
    • HBO Drechtsteden, Dordrecht.
    • NTI, Leiden
    • LOI Hogeschool, Leiderdorp
    • NCOI, o.a. Rotterdam, Eindhoven, Zwolle, Amsterdam, Utrecht, Den Haag, Arnhem.
    • Capabel Hogeschool, o.a. Utrecht, Amsterdam, Rotterdam, Zwolle, Eindhoven.

Deze instellingen geven uitgebreide informatie op hun website en bij de meeste kun je nog steeds een brochure aanvragen of downloaden.

Aanbevolen websites

Aanbevolen boeken

  • Eerste hulp bij praktijkgericht onderzoek, Jaap Brunnekreef.
    Hét handboek voor elke hbo-student die praktijkgericht onderzoek doet binnen de gezondheidszorg.

Bronnen

Auteur: Vera van Dijk en Ysolde Bentvelsen. met bijdragen van René Pijlman

Je bent hier: Home → Opleiding → Studies in Sociaal, Gedrag en Maatschappij → Hbo-opleiding Toegepaste Psychologie