Implementeren (of verwezenlijken, uitrollen) betekent in het algemeen: een wet, besluit, plan, overeenkomst, advies, innovatie etc. tot uitvoering brengen, in werking stellen en in de praktijk brengen. Ofwel: iets van idee naar realisatie brengen.

Wat betekent implementeren specifiek?

Implementatie heeft in bepaalde contexten de volgende specifiekere betekenis:

• In de organisatiekunde: het planmatig invoeren van een gewenste vernieuwing of verbetering. Er worden werkafspraken gemaakt, bedrijfsprocessen herzien en maatregelen genomen om de verandering onderdeel te maken van de dagelijkse werkzaamheden en het normale functioneren van de organisatie. 
• In de techniek (met name de ICT):
  • Installeren, testen en in gebruik nemen van apparatuur, informatiesysteem, programmatuur met bijbehorende procedures, beleid en regels in een organisatie.
  • Een ontwerp of algoritme realiseren als concreet technisch product of systeem.
  • Een bepaalde techniek of technisch product in gebruik nemen.

Welke competenties komen erbij kijken?

Het implementeren van organisatieverandering is een zeer complex proces, waarbij de verandermanager of veranderconsultant over vaardigheden en competenties moet beschikken als:

• Draagvlak creëren voor de goede implementatie van een verandering: je zorgt ervoor dat de verandering geaccepteerd wordt door de organisatie.
• Beïnvloeden: je kiest welke strategie je moet gebruiken om effectief invloed uit te oefenen in verschillende situaties van het veranderingsproces. 
• Sensitiviteit:  je houdt rekening met de gevoelens en behoeften van mensen die met de gevolgen van de verandering geconfronteerd worden.
• Overtuigen: je krijgt voor elkaar dat medewerkers je veranderingsvoorstel overnemen.
• Presenteren: je kunt ideeën in een mondelinge presentatie overtuigend overdragen aan een groep mensen.
• Rapporteren: je rapporteert aan je opdrachtgever  over de voortgang van het implementatieproces.
• Adviseren: iets in een organisatie proberen te veranderen of verbeteren, zonder dat je over directe macht of middelen beschikt.
• Coachen: je leert een medewerker, collega of team zich verder te ontwikkelen om effectief te zijn in de nieuwe situatie.
• Doorzettingsvermogen: je houdt krachtig vast aan een bepaald idee of actie. Je stopt pas als je je doel hebt bereikt, tenzij dit redelijkerwijs niet haalbaar is.
• Helikopterview: je houdt overzicht over het geheel en de details van een activiteit.
• Samenwerken: je beschikt over samenwerkingsvaardigheden, beheerst werkvormen en hebt goede sociale eigenschappen; zodoende kun je succesvol omgaan met andere mensen.
• Voortgangscontrole: je houdt in de gaten houden of het veranderproces op de goede weg is.

Implementatoren die niet zozeer bezig zijn met complexe organisatieverandering, maar met praktische of technische implementatie, hebben vooral baat bij de eigenschappen:

• Pragmatisch: je richt je vooral op een praktisch nut en bruikbaar resultaat.
• Resultaatgericht: je spant je actief in om concrete resultaten en/of doelstellingen te halen.
• Doorzettingsvermogen: je bent doortastend en zet door om het gewenste resultaat te behalen. Realistisch: je bent een echte realist, aanvaardt de werkelijkheid zoals die is, en streeft alleen doelen na die haalbaar zijn.
• Durf: je weet wat je wilt en benut ook risicovolle methodes die je doel dichterbij brengen.
• Besluitvaardig: je maakt regelmatig snelle en heldere keuzes.

Voorbeelden van implementatie

• Stevin ondersteunde de NS bij de implementatie en uitrol van European Rail Traffic Management System (ERMTS), een nieuw systeem in het spoorwegnet.
• De regering informeert de Tweede Kamer over de implementatie van de Wet open overheid.
• Shellsort is een sorteeralgoritme dat in 1959 uitgevonden is door Donald L. Shell. Het is een snel algoritme dat makkelijk is te implementeren.
• Bij een productieproces worden maatregelen geïmplementeerd om de kwaliteit van het eindproduct te borgen.

Implementatie-intentie om je eigen gedrag te veranderen

Wanneer je je eigen gedrag wilt veranderen (gezonder eten, meer bewegen etc.) dan is het goed om proactieve voornemens te ontwikkelen voor wat je gaat doen als je de behoefte aan het oude gedrag voelt opkomen, of wanneer je de nieuwe gewoonte zou moeten uitvoeren. Zo'n concreet voornemen om je eigen veranderwens ten uitvoer te brengen noemen we een implementatie-intentie of een als-dan-plan.

Een implementatie-intenties van iemand die wil afvallen is bijvoorbeeld: "als ik halverwege de middag honger heb, dan eet ik een banaan in plaats van een snack".

Hoe implementeert een ict-consultant een verandering?

ICT-consultants hebben regelmatig te maken met het ontwikkelen en uitrollen van een softwareproduct of informatiesysteem in de rol van implementeerder of implementatiemanager bij een opdrachtgever.

• Ze organiseren bijeenkomsten en trainingen bij de klant om vragen te beantwoorden en draagvlak te creëren.
• Ze letten daarbij op weerstand tegen verandering en proberen die positief om te buigen.
• Ze doen het projectmanagement en houden de voortgang in de gaten.
• Ze dragen kennis over en leiden medewerkers op om het nieuwe systeem te beheren.
• Ze adviseren het management over veranderingen in de werkprocessen in verband met het nieuwe systeem.
  
• Ze zorgen voor de borging: het opnemen en verankeren van het nieuwe systeem in de dagelijkse werkzaamheden van de medewerkers. Dit is essentieel om de implementatie succesvol af te sluiten.

Na de implementatie zorgt het management voor monitoring en evaluatie, zodat helder wordt of de doelen worden bereikt. Zo nodig worden nieuwe interventies gepland om het nieuwe systeem bij te sturen.

Relaties

Als  een implementatie succesvol wordt begeleid door een externe partij, dan pleegt die een effectieve interventie.

Een adviseur/consultant helpt zijn klant bij het in de praktijk brengen van een advies (implementeren). Hij heeft veel kennis over implementatie van organisatieveranderingen.

Een opleidingskundige houdt zich bezig met implementatie van opleidingstrajecten.

Het begrip implementeren wordt veel gebruikt door: politici en ambtenaren, managers, beleidsmedewerkers, projectleiders en ICT'ers.

De strategie of een plan tot uitvoering brengen is bij uitstek de rol in een team van de Bedrijfsman in het teamrolmodel van Belbin.

Taalkwesties

Woordherkomst: afgeleid van het Franse implémenter en het Engelse to implement.

Het woord 'implementatie' is onderdeel van allerlei samenstellingen, zoals: implementatiekosten, implementatieteam etc. Voorbeeld: implementatietijd is de mate van inspanning die nodig is om iets te implementeren.

Vervoeging van het werkwoord 'implementeren'

• ik implementeer, implementeerde, heb geïmplementeerd
• jij/hij implementeert, implementeerde, hebt geïmplementeerd
• wij/jullie/zij implementeren, implementeerden, hebben geïmplementeerd

Aanbevolen websites

• Ja zeggen maar 'nee' doen, hoe tackle je dat? Over implementatie-intenties om je goede voornemens daadwerkelijk uit te voeren. - door Suzie Geurtsen.
• Leren implementeren, Handleiding voor methoden en werkwijzen in Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening - Maatschappelijk Ondernemers Groep, de brancheorganisatie van Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, Jeugdzorg en Kinderopvang.
• Implementeren kun je leren: de 4 fases van verandering in een organisatie - door Maarten van Brussel.

Bronnen

• Implementeren, invoeren en uitrollen - Peter van Eijk
• Onze Taal. Jaargang 75, p. 91: "Het woord uitrol is bezig aan een opmars in het Nederlands, net als het werkwoord uitrollen. [...] Het Nederlandse woord zou je kunnen omschrijven als ‘implementatietraject’ of ‘gefaseerde invoering’."
• Uitrollen is het nieuwe implementeren - door Aleid van de Vooren-Fokma van Onze Taal.
• Implementation Intentions and Goal Achievement: A Meta-Analysis of Effects and Processes, december 2006, Advances in Experimental Social Psychology 38(6), DOI:10.1016/S0065-2601(06)38002-1 - Wetenschappelijke publicatie van Peter M. Gollwitzer en Paschal Sheeran.