Voorbeeld

Een voorbeeld kan betekenen:

  1. een typerend, kenmerkend of representatief exemplaar van een groep dingen, of
  2. een exemplaar dat een abstract idee duidelijk maakt, of
  3. iets dat je namaakt, navolgt of nadoet, of
  4. een persoon of zaak die ergens model voor staat.

Voorbeelden van een voorbeeld

Het idee is een palindroom, een woord dat van achter naar voren gelezen hetzelfde is als van voor naar achter. Een voorbeeld is: 'meetsysteem'.

De verzameling objecten is de planeten in ons zonnestelsel. Een voorbeeld is Jupiter.

Het idee is vragen stellen. Een voorbeeld is: wat zijn exempels?

Conceptueel denken en pragmatisch handelen

Sommige mensen denken conceptueel en abstract. Zij bestuderen allereerst een definitie, redenering of wiskundig bewijs. Vervolgens bekijken ze een enkel exemplarisch voorbeeld om het idee beter te begrijpen.

Andere mensen denken concreet en praktisch. Zij zoeken met Google naar een voorbeeld, in plaats van een definitie, uitleg of artikel. Vervolgens gebruiken ze het voorbeeld als basis, gaan ermee aan de slag en passen het aan voor hun eigen situatie.

Als student of professional met een lenige geest, begrijp je het verschil en kies je bewust een bepaalde aanpak:

  • Als je iets voor studie of werk echt moet begrijpen, ten diepste doorgronden, maar ook kunnen toepassen, dan denk je allereerst conceptueel en bekijk je daarna een voorbeeld.
  • Wanneer je een praktisch ding moet maken waarbij inzicht en begrip niet van belang zijn, dan handel je pragmatisch en zoek je een voorbeeld met Google.

Bijvoorbeeld:

  • Een natuurkundestudent die de werking van een transistor moet doorgronden, begint met het bestuderen van elektromagnetisme, kwantumfysica, halfgeleiders en de wiskundige modellering daarvan. Later bekijkt hij ook een voorbeeld van een elektrische schakeling en rekent hij de stroom als functie van de stuurspanning uit.
  • Een economiestudent die in een tijd van krapte op de arbeidsmarkt een bijbaantje bij een café met terras zoekt, pakt een voorbeeld van een sollicitatiemail, past het aan en stuurt het op.

Voorbeeldig gedrag

Soms gedraagt iemand zich zó goed, dat hij als voorbeeld kan dienen voor anderen. Een werkgever geeft zo iemand soms een pluim door hem tot "medewerker van de maand" uit te roepen. Meestal valt die eer ten deel aan iemand die zeer gemotiveerd en hardwerkend was, of erg behulpzaam naar collega's. Het management hoopt dat anderen zijn goede voorbeeld gaan navolgen.

Speciale soorten voorbeelden

Constructiebewijs

In de logica en wiskunde kun je bewijzen dat iets bestaat, door een voorbeeld ervan te laten zien of construeren. Dit wordt een constructiebewijs genoemd.

Er bestaan perfecte getallen, die even groot zijn als de som van hun delers, want bijvoorbeeld 6 = 1 + 2 + 3.

Tegenvoorbeeld: een bewering ontkrachten

Een sterk principe in de predicatenlogica, is dat een bewering kan worden ontkracht met een enkel tegenvoorbeeld. Bijvoorbeeld: de bewering "alle raven zijn zwart" blijkt onjuist als iemand één voorbeeld van een witte raaf kan laten zien. Daar is verder geen redenering of bewijs voor nodig.

Dit principe wordt ook in het dagelijks leven toegepast. 

Schoolvoorbeeld

Een schoolvoorbeeld is een voorbeeld vaak wordt gegeven als iemand iets uitlegt. Het maakt het idee duidelijk en spreekt anderen aan. Het is wat bij veel mensen het eerste opkomt als ze aan het idee denken.

Een schoolvoorbeeld van energiebesparing is gloeilampen en tl-buizen vervangen door ledlampen.

Synoniemen van 'voorbeeld'

Andere woorden met een vergelijkbare betekenis zijn illustratie, model, sjabloon (of template) en toonbeeld.

Het woord 'exempel' lijkt op een verbastering van het Engelse example, maar is Middelnederlands en staat voor een 'stichtend verhaal' dat werd ingezet om het publiek ervan te overtuigen het gegeven voorbeeld te volgen.

Een staal is een voorbeeld van een materiaal dat van hand tot hand kan gaan, zoals bij schildersbedrijven en bouwmarkten.

Een monster is een kleine hoeveelheid van een materiaal, dat wordt opgehaald voor een meting (een monster nemen) of dat ter beschikking wordt gesteld als voorbeeld van het product (monster van een vloeistof in de chemische industrie).

Naar wat voor voorbeelden wordt veel gezocht?

Wanneer iemand zelf een bepaald product wil maken, zoekt hij om te beginnen vaak naar een voorbeeld. Met Google wordt vooral gezocht naar voorbeelden van:

In een voorbeeldbrief wordt nogal eens de fictieve naam "V. Oorbeeld" gebruikt. Dit is dan duidelijk niet een voorbeeld van een echte brief, maar een nepbrief die specifiek is gemaakt om als voorbeeld te dienen. Wees je ervan bewust dat dat soort nepbrieven vaak zijn gemaakt om bezoekers naar websites te lokken, terwijl ze soms niet het goede voorbeeld geven.

Er wordt ook gezocht naar voorbeelden van abstractere begrippen, zoals:

Auteur: René Pijlman

Je bent hier: Home → Kennis → Jargon → Lenige geest → Voorbeeld